Taliban: Trung Quốc là “người bạn được chào đón” để tái thiết Afghanistan

Taliban coi Trung Quốc là “bằng hữu” tại Afghanistan và hy vọng sẽ nói chuyện với Bắc Kinh về việc đầu tư vào công việc tái thiết “càng sớm càng tốt”, phát ngôn viên của nhóm Suhail Shaheen cho biết hôm thứ Tư.

Trong một cuộc phỏng vấn với This Week in Asia, phát ngôn viên Taliban là ông Suhail cho biết Taliban hiện kiểm soát 85% đất nước và sẽ đảm bảo an toàn cho các nhà đầu tư và công nhân Trung Quốc nếu họ quay trở lại.

“Chúng tôi hoan nghênh họ. Nếu họ đầu tư tất nhiên chúng tôi đảm bảo an toàn cho họ. Sự an toàn của họ là rất quan trọng đối với chúng tôi,” ông nói qua điện thoại.

Ông Suhail cũng nói Taliban sẽ không cho phép các chiến binh ly khai người Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc – một số người trước đây đã tìm cách tị nạn ở Afghanistan – vào nước này. Taliban cũng sẽ ngăn chặn al-Qaeda hoặc bất kỳ nhóm khủng bố nào khác hoạt động ở đó.

Cuộc phỏng vấn diễn ra khi Taliban tiến vào các tỉnh phía bắc của Afghanistan sau khi quân đội Mỹ gần như đã rút hoàn toàn khỏi đất nước. Các cơ quan tình báo Mỹ tin rằng chính phủ ở Kabul hiện có khả năng sụp đổ trong vòng 6 tháng sau khi Mỹ rút quân, và Taliban sẽ trở lại nắm quyền sau 20 năm bị lật đổ.

Mỹ đã đóng quân tại nước này sau các cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9/2001 do al-Qaeda thực hiện ở New York và Washington. Hoa Kỳ tuyên bố rằng Taliban đã che đậy cho nhóm khủng bố.

Ông Suhail cho biết sau khi quân đội Mỹ rời đi, điều cần thiết là phải tổ chức các cuộc đàm phán với Trung Quốc, nhà đầu tư lớn nhất ở Afghanistan.

“Chúng tôi đã đến Trung Quốc nhiều lần và chúng tôi có quan hệ tốt với họ,” ông Suhail nói. “Trung Quốc là một quốc gia thân thiện mà chúng tôi hoan nghênh cho việc tái thiết và phát triển Afghanistan.”

Afghanistan có trữ lượng đồng, than, sắt, khí đốt, coban, thủy ngân, vàng, lithium và thorium chưa được khai thác lớn nhất thế giới, trị giá hơn 1 nghìn tỷ đô la Mỹ.

Năm 2011, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) đã thắng thầu trị giá 400 triệu USD để khoan ba mỏ dầu trong 25 năm, với khoảng 87 triệu thùng dầu.

Các công ty Trung Quốc cũng đã giành được quyền khai thác đồng tại Mes Aynak thuộc tỉnh Logar, cách thủ đô Kabul của Afghanistan khoảng 40 km về phía đông nam.

Cam kết với thỏa thuận Doha

Trung Quốc đổ lỗi cho một nhóm người Duy Ngô Nhĩ ly khai mà họ gọi là Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM) đã thường xuyên gây ra các cuộc khủng bố ở Tân Cương.

Trong khi đó, một số chuyên gia nghi ngờ về việc liệu một nhóm với tên gọi đó có thực sự tồn tại hay không. Năm ngoái, Mỹ đã loại bỏ ETIM khỏi danh sách các tổ chức khủng bố, khiến Trung Quốc phẫn nộ.

Ông Suhail cho biết: “Những người từ các quốc gia khác muốn sử dụng Afghanistan làm địa điểm [để tiến hành các cuộc tấn công] chống lại các quốc gia khác, chúng tôi đã cam kết rằng chúng tôi sẽ không cho phép họ chống lại bất kỳ quốc gia nào, kể cả Trung Quốc”.

“Đây là cam kết của chúng tôi trong thỏa thuận Doha. Chúng tôi đang tuân thủ thỏa thuận đó,” ông Suhail nói thêm, đề cập đến thỏa thuận hòa bình mà nhóm đã ký với Hoa Kỳ vào tháng 2 năm 2020 tại Doha, mở đường cho việc rút quân.

Khi được hỏi cụ thể liệu cam kết này có bao gồm ETIM hay không, ông nói: “Có, họ sẽ không được phép vào”.

Suhail cũng cho biết al-Qaeda đã thuộc về một “thời kỳ quá khứ” và sẽ không được phép hoạt động ở nước này nữa.

Ông nói rằng Taliban đã “kế thừa al-Qaeda” từ chính phủ cũ của Tổng thống Burhanuddin Rabbani khi al-Qaeda tràn vào Afghanistan vào những năm 90. Taliban đã lật đổ chính phủ của ông Rabbani vào năm 1996.

“Chúng tôi cho phép [al-Qaeda] ở lại Afghanistan vì họ không có chỗ ở bất kỳ quốc gia nào khác”.

Nhưng ông tuyên bố rằng giờ đây không còn bất kỳ thành viên al-Qaeda nào ở Afghanistan và khẳng định rằng theo thỏa thuận hòa bình Doha, Taliban đã “cam kết rằng chúng tôi sẽ không cho phép” bất kỳ cá nhân, nhóm hoặc tổ chức nào sử dụng Afghanistan để thực hiện các cuộc tấn công chống lại Hoa Kỳ, các đồng minh của Hoa Kỳ hoặc bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới”.

Mối quan hệ lâu dài

Andrew Small, một thành viên cao cấp xuyên Đại Tây Dương của Chương trình Châu Á thuộc Quỹ Marshall của Đức, cho biết mối quan hệ của Trung Quốc với Taliban là “lâu đời”. Taliban đã cai trị đất nước từ năm 1996 đến năm 2001.

Ông nói, theo một nghĩa nào đó, Trung Quốc là một “người bạn” bằng cách duy trì các mối quan hệ ngoại giao với Taliban.

Tuy nhiên, ông nói rằng bây giờ Trung Quốc sẽ “rất thận trọng đối với bất kỳ khoản đầu tư hoặc cam kết mới nào đối với Afghanistan”.

Ông cho biết mối quan tâm lớn nhất của Trung Quốc là liệu Taliban có che chở cho những người ly khai Duy Ngô Nhĩ hay không.

Vào cuối những năm 1990, Bắc Kinh lo ngại rằng chính quyền Taliban đang cung cấp nơi trú ẩn cho các chiến binh Duy Ngô Nhĩ, những người đã chạy trốn khỏi các cuộc đàn áp của Trung Quốc ở Tân Cương và thiết lập các trại huấn luyện ở Afghanistan.

Bắc Kinh cũng lo ngại về các nguy cơ an ninh khác vì Afghanistan có chung đường biên giới dài 90 km với Tân Cương.

Vào thứ Năm, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cho biết các vấn đề ở Afghanistan là những thách thức thực tế mà cả Trung Quốc và Pakistan phải đối mặt.

Ông Vương nói: “Trung Quốc, cùng với Pakistan, sẵn sàng tiếp tục hỗ trợ tất cả các bên ở Afghanistan nhằm tìm kiếm một giải pháp chính trị thông qua đối thoại dẫn đến hòa giải sắc tộc và hòa bình lâu dài.”

Cuối tuần trước, quân đội Mỹ đã rời căn cứ không quân Bagram, chấm dứt cuộc chiến dài nhất của Mỹ tại nước này. Lầu Năm Góc cho biết việc rút quân của Mỹ đã hoàn tất 90%.

Các lực lượng chính phủ Afghanistan hiện không còn được hỗ trợ bởi quân đội NATO do Mỹ dẫn đầu, đã có dấu hiệu sụp đổ. Nhiều binh sĩ đã đào ngũ và chạy sang các nước láng giềng như Tajikistan.

Washington đã đồng ý rút quân trong một thỏa thuận được đàm phán vào năm ngoái dưới thời của cựu Tổng thống Donald Trump.

Vào tháng 4, ông Biden đã ra lệnh cho tất cả các lực lượng Hoa Kỳ rút quân trước ngày 11/9 – ngày kỷ niệm 20 năm vụ tấn công khủng bố của al-Qaeda.

Chỉ huy quân đội Mỹ ở Afghanistan, Tướng Austin Miller, tuần trước cảnh báo rằng nước này có thể đang tiến tới một cuộc nội chiến.

Cộng đồng tình báo Hoa Kỳ tin rằng quân đội Afghanistan yếu kém và triển vọng tồn tại của chính phủ Kabul trong ngắn hạn là rất thấp.

Xuân Lan (theo SCMP)

Xem thêm: