Thủ tướng Anh Starmer kêu gọi BBC “sửa sai”, từ chối can thiệp vào vụ kiện của ông Trump

Hãng truyền thông Anh quốc BBC mới đây vướng vào vụ bê bối “cửa hậu biên tập”. Tâm điểm xoay quanh cáo buộc cho rằng BBC đã cắt ghép ác ý bài phát biểu của Tổng thống Donald Trump hôm 6/1/2021, khiến ông bị mô tả như người khơi mào cho bạo lực chính trị. Tranh cãi này không chỉ khiến ông Trump đe dọa khởi kiện với mức bồi thường lên tới 1 tỷ USD, mà còn gây chấn động nội bộ BBC, dẫn đến việc hai nhân vật cấp cao từ chức và buộc Thủ tướng Anh Keir Starmer phải ra điều trần trước Quốc hội.

Cắt ghép gây tranh cãi

Ngòi nổ của vụ việc là chương trình thời sự tiêu biểu của BBC – Panorama – với tập mang tựa “Trump: A Second Chance?” (“Trump: Cơ hội thứ hai?”). Chương trình do một công ty sản xuất độc lập thực hiện và phát sóng ngay trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, nhằm bàn luận về khả năng ông Trump tái tranh cử. Tuy nhiên, trọng tâm tranh cãi nằm ở việc chương trình đã cắt ghép bài phát biểu của ông Trump trước khi xảy ra vụ bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6/1/2021.

Theo cáo buộc từ phía ông Trump, chương trình của BBC đã ghép nối 3 đoạn trích trong bài phát biểu của ông – vốn cách nhau gần 1 giờ – thành một chuỗi hình ảnh thể hiện ông “dẫn đầu người ủng hộ tuần hành và chiến đấu đến cùng”. Điều gây tranh cãi là chương trình này lại cố tình lược bỏ phần ông Trump kêu gọi người ủng hộ “biểu tình ôn hòa”.

Theo phía ông Trump, cách cắt ghép có chọn lọc như vậy mang tính xuyên tạc nghiêm trọng, cố tình khắc họa hình ảnh ông như người trực tiếp kích động bạo lực. Trong bối cảnh vụ việc ngày 6/1 mang ý nghĩa đặc biệt nhạy cảm trong lịch sử chính trị Mỹ, mọi hành vi bóp méo hay hiểu sai phát ngôn liên quan, đều có thể dẫn đến hậu quả chính trị nghiêm trọng. Do đó, việc BBC cắt ghép như vậy bị cho không chỉ là “lỗi kỹ thuật”, mà chính là hành vi bóp méo sự thật lịch sử và hình ảnh của một nhân vật công chúng.

Luật sư của ông Trump, Alejandro Brito, đã gửi thư chính thức cho BBC, cáo buộc chương trình này có hành vi biên tập sai lệch bài phát biểu ngày 6/1. Thư yêu cầu BBC phải xin lỗi ông Trump và “rút lại toàn bộ chương trình cũng như mọi phát ngôn sai sự thật, phỉ báng, xúc phạm, xuyên tạc hoặc mang tính kích động”. Văn bản này cũng cảnh báo nếu BBC không đáp ứng yêu cầu trước 5h chiều ngày 12/11 (giờ miền Đông Mỹ), ông Trump sẽ khởi kiện, yêu cầu bồi thường 1 tỷ USD.

Ông Trump sau đó trả lời phỏng vấn Fox News, nói rằng ông “buộc phải làm như vậy” vì BBC “đã đánh lừa công chúng, và họ đã thừa nhận điều đó”. Phát biểu này cho thấy sự nghiêm túc của ông Trump trong việc theo đuổi vụ việc, đồng thời ngụ ý ông cho rằng BBC đã gián tiếp thừa nhận sai lầm.

Thủ tướng Anh nhấn mạnh BBC phải sửa sai

Tranh cãi vượt Đại Tây Dương nhanh chóng gây chấn động chính trường Anh. Trong phiên chất vấn hằng tuần tại Hạ viện, lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do Ed Davey chất vấn Thủ tướng Keir Starmer về việc liệu chính phủ có can thiệp vào vụ kiện giữa ông Trump và BBC hay không, và có đảm bảo rằng người nộp thuế Anh sẽ không phải chi trả bất kỳ khoản tiền nào cho vụ này.

Ông Starmer không trả lời trực tiếp việc có yêu cầu ông Trump rút đơn kiện hay không, mà nhấn mạnh lập trường của Chính phủ Anh kể từ khi Tổng giám đốc BBC Tim Davie từ chức. Ông nói: “Tôi tin rằng BBC cần mạnh mẽ và độc lập. Có người mong BBC biến mất, tôi không nằm trong số đó”.

Tuy nhiên, ông cũng nói thêm: “Nhưng khi có sai lầm, BBC cần phải tự chấn chỉnh nội bộ”. Phát biểu này thể hiện quan điểm vừa bảo vệ vai trò độc lập của BBC, vừa yêu cầu tổ chức này chịu trách nhiệm và cải tổ để lấy lại uy tín.

Cách phản ứng thận trọng của Thủ tướng Starmer cho thấy nỗ lực cân bằng giữa việc duy trì địa vị của BBC như một biểu tượng văn hóa quốc gia, và việc khẳng định trách nhiệm của cơ quan này trước sai sót. Ông tránh can thiệp vào tranh chấp pháp lý tiềm tàng quốc tế, nhưng đồng thời gửi thông điệp rằng chính phủ coi trọng uy tín và đạo đức nghề nghiệp của truyền thông.

Khủng hoảng nội bộ BBC và làn sóng từ chức

Trước sức ép từ vụ kiện và chỉ trích công chúng, BBC nhanh chóng rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Ngày 10/11, Chủ tịch Hội đồng quản trị BBC Samir Shah công khai xin lỗi vì đoạn cắt ghép khiến “khán giả hiểu lầm rằng ông Trump kêu gọi hành động bạo lực”. Lời xin lỗi này là sự thừa nhận sai sót nghiêm trọng trong quá trình biên tập.

Tuy nhiên, động thái này không xoa dịu được dư luận. Một ngày trước đó, Tổng giám đốc BBC Tim Davie đã nộp đơn từ chức để chịu trách nhiệm, và cùng ngày, Giám đốc tin tức Deborah Turness cũng rời ghế do bị chỉ trích vì biên tập thiên lệch. Hai vụ từ chức liên tiếp đã giáng đòn nặng nề vào uy tín BBC, đồng thời làm dấy lên nghi ngờ về quy trình biên tập và cơ chế giám sát nội bộ của tổ chức này.

Những diễn biến đó cho thấy BBC – cơ quan truyền thông công lập có lịch sử hơn một thế kỷ – đang chịu áp lực to lớn trước môi trường chính trị và truyền thông thay đổi. Từng tự hào về tính độc lập và công bằng, nay BBC phải đối mặt với khủng hoảng niềm tin và những câu hỏi nghiêm khắc về đạo đức nghề nghiệp.

Tác động sâu rộng đến đạo đức truyền thông và niềm tin công chúng

Tranh chấp giữa ông Trump và BBC không chỉ là một vụ kiện pháp lý, mà còn phơi bày những vấn đề cốt lõi về đạo đức báo chí và niềm tin xã hội trong kỷ nguyên truyền thông hiện đại.

Vụ việc một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về đạo đức biên tập. Trong thời đại bùng nổ thông tin, mọi lựa chọn của nhà báo đều ảnh hưởng lớn đến nhận thức công chúng. Việc cắt ghép có chọn lọc, nhất là khi liên quan đến nhân vật chính trị và sự kiện lịch sử, có thể dẫn đến hiểu lầm nghiêm trọng. Là cơ quan phát thanh – truyền hình công lập danh tiếng toàn cầu, BBC lẽ ra phải duy trì tiêu chuẩn biên tập nghiêm ngặt hơn nữa.

Ông Trump từ lâu luôn chỉ trích truyền thông dòng chính là “tin giả”, và vụ việc này càng củng cố lập luận của ông về sự thiên vị trong báo chí phương Tây. Cùng với các bê bối về lương bổng, thiên kiến chính trị và tranh cãi về nguồn tài trợ, vụ “cửa hậu biên tập” này khiến hình ảnh BBC thêm tổn hại. Với một cơ quan sống nhờ tiền công, uy tín chính là nền tảng tồn tại. Mất đi niềm tin ấy, BBC sẽ đối mặt với khó khăn lớn trong việc duy trì sự ủng hộ của công chúng và chống lại các sức ép chính trị.

Cuộc đối đầu giữa ông Trump và BBC là tấm gương phản chiếu thách thức mà truyền thông toàn cầu đang đối diện: Làm sao duy trì tính xác thực trong biển thông tin và tái thiết lòng tin nơi công chúng. Dù Thủ tướng Starmer chọn đứng ngoài vụ kiện, nhưng tác động của sự kiện này đã vượt khỏi phạm vi một hãng truyền thông, trở thành trường hợp điển hình toàn cầu về đạo đức báo chí, niềm tin chính trị và sự lành mạnh của môi trường thông tin trong các nền dân chủ hiện đại.