Biểu tình và bạo lực dâng cao, Ethiopia công bố tình trạng khẩn cấp

Chính phủ Ethiopia hôm Chủ nhật (9/10) công bố tình trạng khẩn cấp trong thời hạn 6 tháng trong bối cảnh những cuộc biểu tình sục sôi khắp đất nước sau vụ bắn giết, trấn áp người biểu tình một tuần trước.

Thủ tướng Hailemariam Desalegn nói rằng lệnh này là cần thiết để chính phủ bảo vệ tài sản và sinh mạng của công dân.

Cuộc biểu tình biến thành bạo lực bắt đầu từ một tuần trước, hôm 2/10 khi người dân tập trung tham dự lễ Tạ ơn Irreecha tại thị trấn Bishoftu, đông nam thủ đô Addis Ababa. Đám đông hô khẩu hiệu chống chính phủ và làm dấu tay chéo trước đầu, một biểu tượng chống sự đàn áp và đòi nhiều quyền hơn cho người sắc tộc Oromia.

Những video quay lại cho thấy khi những người biểu tình tuần hành đến một sân khấu ngoài trời thì lực lượng an ninh chính phủ tiến hành xả súng, ném lựu đạn hơi cay khiến đám đông hoảng loạn, dẫm đạp lên nhau bỏ chạy.

Chính phủ thông báo tổng cộng có 55 người thiệt mạng, nhưng các nhóm nhân quyền nói ít nhất 100 người đã chết, nhiều người rơi xuống kênh đè lên nhau và chết đuối, theo kênh thông tấn Aljazeera.

Theo phóng viên của kênh truyền thông National Public Radio (Mỹ), trong nhiều tháng qua, những cuộc biểu tình đòi quyền công dân diễn ra tại vùng Oromia và sự phản ứng của chính phủ Ethiopia khiến hàng trăm người thiệt mạng, hàng chục ngàn người bị bắt. Các tổ chức quốc tế lên tiếng quan ngại về tình trạng nhân quyền quốc gia châu Phi này.

Người sắc tộc Oromia và Amhara chiếm phần lớn dân số của Ethiopia nhưng càng ngày càng cảm thấy bị đối xử không công bằng. Những cuộc biều tình nổi lên từ tháng 11 năm ngoái, bắt đầu từ vùng Oromia, sau đó lan sang Amhara. Hai sắc tộc này nói rằng liên minh cầm quyền và quân đội bị nắm giữ bởi người Tigray – sắc tộc chỉ chiếm 6% dân số Ethiopia nhưng được hưởng nhiều đặc quyền đặc lợi.

Tuy nhiên chính phủ Ethiopia cáo buộc những nhóm nổi dậy và những người chống đối được ngoại quốc hậu thuẫn là thủ phạm gây nên bạo lực.

Tuyên bố khẩn cấp được đưa ra trong bối cảnh biểu tình chống chính quyền dâng cao dẫn đến chết chóc và thiệt hại tài sản trên khắp quốc gia Sừng Châu Phi này – đặc biệt là tại khu vực Oromia bất ổn. Hoa Kỳ bày bỏ quan ngại về việc sử dụng sức mạnh quá mức chống lại người biểu tình trong những tháng có biểu tình gây chết người ở Ethiopia

Nhiều nhóm nhân quyền quốc tế kêu gọi điều tra độc lập về sự kiện gây ra cuộc dẫm đạp chết người Chủ nhật tuần trước.

Human Rights Watch kêu gọi chính quyền Ethiopia “khẩn cấp thay đổi hành động để ngăn đổ máu nhiều hơn nữa”.

“Thế giới cần phải theo dõi chặt chẽ những gì đang xảy ra tại Ethiopia”, Felix Horne, nhà nghiên cứu Châu Phi của HRW nói.

Biểu tình và tình trạng an ninh bất ổn còn đe doạ tính mạng của người nước ngoài và các doanh nghiệp hoạt động tại Ethiopia. Đại sứ quán Mỹ thông báo một nghiên cứu sinh bị ném đá chết hôm thứ Ba tuần trước. Những người biểu tình tức giận còn tiếp hành đạp phá nhà máy, công ty nước ngoài.

Cao uỷ Liên Hiệp Quốc về Quyền con người ra thông báo kêu gọi người biểu tình tại Ethiopia bình tĩnh, không sử dụng bạo lực, đồng thời kêu gọi lực lượng an ninh chính phủ tuân thủ luật nhân quyền và tiêu chuẩn quốc tế.