Tòa phúc thẩm Hoa Kỳ giữ nguyên điều luật buộc TikTok phải thoái vốn

Một tòa phúc thẩm liên bang Hoa Kỳ hôm thứ Sáu (6/12) đã duy trì điều luật, yêu cầu ByteDance có trụ sở tại Trung Quốc phải thoái vốn vào đầu năm tới trong công ty TikTok tại Hoa Kỳ hoặc phải đối mặt với lệnh cấm ứng dụng video ngắn phổ biến này. 

Quyết định của toà phúc thẩm liên bang Hoa Kỳ là một chiến thắng lớn cho Bộ Tư pháp và những người phản đối ứng dụng do Trung Quốc sở hữu, và là một đòn giáng mạnh vào công ty mẹ của TikTok là ByteDance. Quyết định này làm tăng đáng kể triển vọng về lệnh cấm chưa từng có chỉ trong vòng sáu tuần tới đối với một ứng dụng truyền thông xã hội được 170 triệu người Mỹ sử dụng.

TikTok có kế hoạch kháng cáo quyết định lên Tối cao Pháp viện.

Khi nêu chi tiết về sự ủng hộ của mình đối với điều luật này, tòa phúc thẩm lưu ý rằng đó là kết quả của việc Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ hợp tác với nhau, cũng như của hai tổng thống, như “một phần của nỗ lực rộng lớn hơn nhằm chống lại mối đe dọa an ninh quốc gia có cơ sở vững chắc do Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) gây ra.“

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ cho biết dưới quyền sở hữu của Trung Quốc, TikTok gây ra mối đe dọa vì có thể truy cập vào dữ liệu cá nhân khổng lồ của người Mỹ, khẳng định Trung Quốc có thể bí mật thao túng thông tin mà người Mỹ sử dụng thông qua TikTok.

Tổng Chưởng lý Hoa Kỳ Merrick Garland gọi quyết định này là “một bước quan trọng trong việc ngăn chặn chính phủ Trung Quốc biến TikTok thành vũ khí“.

Nhưng Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington gọi điều luật này là “hành vi cướp bóc thương mại trắng trợn” và cảnh báo Hoa Kỳ “phải xử lý vụ việc này một cách thận trọng để tránh gây tổn hại đến lòng tin lẫn nhau giữa hai nước và sự phát triển của quan hệ song phương“.

Phán quyết được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sau khi chính quyền của Tổng thống Joe Biden áp đặt các hạn chế mới đối với ngành công nghiệp chip của Trung Quốc và Bắc Kinh đã đáp trả bằng cách áp đặt lệnh cấm hoàn toàn đối với việc xuất khẩu gali, germani và antimon sang Hoa Kỳ.

Các thẩm phán tòa phúc thẩm Hoa Kỳ Sri Srinivasan, Neomi Rao và Douglas Ginsburg đã bác bỏ các thách thức pháp lý do TikTok và người dùng đưa ra đối với luật buộc ByteDance phải thoái vốn tại công ty TikTok ở trong nước Mỹ. Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc có thời hạn cuối cùng đến ngày 19 tháng 1 năm 2025 để bán hoặc thoái vốn tài sản của TikTok tại Hoa Kỳ hoặc phải đối mặt với lệnh cấm hoạt động. 

Cấm TikTok là vi phạm quyền tự do ngôn luận?

“Mặc dù tin tức hôm nay gây thất vọng, nhưng hãy yên tâm rằng chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh để bảo vệ quyền tự do ngôn luận trên nền tảng của mình“, Giám đốc điều hành TikTok Châu Thụ Tư (Shou Zi Chew) tuyên bố trong email gửi cho nhân viên mà Reuters đã xem được.

Những người ủng hộ quyền tự do ngôn luận đã nhanh chóng chỉ trích phán quyết của toà phúc thẩm liên bang. Liên minh Tự do Dân sự Hoa Kỳ tuyên bố “việc cấm TikTok vi phạm trắng trợn quyền Tu chính án thứ nhất của hàng triệu người Mỹ sử dụng ứng dụng này để thể hiện bản thân và giao tiếp với mọi người trên khắp thế giới“.

Trong phân tích của mình, tòa án cho biết Trung Quốc, thông qua mối quan hệ với công ty mẹ của TikTok là ByteDance, đã đe dọa bóp méo tiếng nói của Hoa Kỳ thông qua TikTok và “thao túng diễn ngôn công khai“.

“Khả năng làm như vậy của Trung Quốc trái ngược với các nguyên tắc cơ bản về quyền tự do ngôn luận. Thật vậy, Tu chính án thứ nhất ngăn cản chính phủ trong nước thực hiện quyền kiểm soát tương đương đối với một công ty truyền thông xã hội tại Hoa Kỳ“.

Quyết định này — trừ khi bị Tối cao Pháp viện đảo ngược — đặt số phận của TikTok vào tay Tổng thống Biden trước tiên về việc có nên gia hạn 90 ngày cho thời hạn cuối cùng 19 tháng 1 để buộc phải bán hay không và sau đó là Tổng thống đắc cử Donald Trump, người sẽ nhậm chức vào ngày 20 tháng 1. Nhưng không rõ liệu ByteDance có thể đáp ứng được gánh nặng lớn để chứng minh rằng họ đã đạt được tiến bộ đáng kể hướng tới việc thoái vốn cần thiết để kích hoạt việc gia hạn hay không — hoặc liệu chính phủ Trung Quốc có chấp thuận bất kỳ đợt bán nào hay không.

Ông Trump đã không thành công trong việc cố gắng cấm TikTok trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình vào năm 2020. Ông đã nói trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 vừa qua rằng ông sẽ không cho phép thực thi lệnh cấm TikTok.

Quyết định hôm thứ Sáu (6/12) duy trì điều luật trao cho chính phủ Hoa Kỳ quyền hạn rộng rãi để cấm các ứng dụng khác do nước ngoài sở hữu vốn có thể gây ra mối lo ngại về việc thu thập dữ liệu của người Mỹ — và có thể mở ra cánh cửa cho một cuộc trừng trị thẳng tay trong tương lai đối với nhiều ứng dụng khác do nước ngoài sở hữu. Vào năm 2020, ông Trump cũng đã cố gắng cấm WeChat do Tencent của Trung Quốc sở hữu, nhưng lệnh này đã bị tòa án chặn lại.

Lệnh cấm TikTok tại Hoa Kỳ đang hiện hữu

Nếu TikTok bị cấm, các nhà quảng cáo trên ứng dụng Tik Tok sẽ tìm kiếm các phương tiện truyền thông xã hội mới để mua quảng cáo. Do đó, cổ phiếu của Meta, công ty sở hữu Facebook và Instagram, vốn cạnh tranh với TikTok trong quảng cáo trực tuyến, đạt mức cao kỷ lục trong ngày sau phán quyết và tăng 2,4% khi đóng cửa.  Alphabet, công ty mẹ của Google, nền tảng video YouTube của công ty này cũng cạnh tranh với TikTok, có cổ phiếu tăng 1,25% giá trị khi đóng cửa phiên giao dịch. 

Ý kiến ​​của tòa án – do bà Ginsburg, người được Tổng thống Ronald Reagan bổ nhiệm đưa ra và có sự tham gia của bà Rao, người được ông Trump bổ nhiệm vào ghế thẩm phán, và ông Srinivasan, người được Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm – thừa nhận quyết định của tòa sẽ dẫn đến lệnh cấm TikTok vào ngày 19 tháng 1 nếu không có sự hạn từ Tổng thống Biden.

ByteDance, được hỗ trợ bởi Sequoia Capital, Susquehanna International Group, KKR & Co (KKR.N), và General Atlantic, cùng nhiều công ty khác, được định giá 268 tỷ USD vào tháng 12 năm 2023 khi công ty này đề nghị mua lại khoảng 5 tỷ USD cổ phiếu từ các nhà đầu tư, Reuters đưa tin khi đó.

Điều luật cấm các cửa hàng ứng dụng trực tuyến như App Store của Apple, và Play Store của Google, cung cấp app TikTok, và cấm các dịch vụ lưu trữ internet hỗ trợ TikTok trừ khi ByteDance thoái vốn khỏi TikTok tại Hoa Kỳ trước thời hạn cuối cùng.

Trong một ý kiến ​​đồng tình, thẩm phán Srinivasan thừa nhận quyết định này sẽ có tác động lớn, lưu ý rằng “170 triệu người Mỹ sử dụng TikTok để tạo ra và xem mọi loại hình tự do ngôn luận và tương tác với nhau và với thế giới. Tuy nhiên, một phần chính xác là do phạm vi tiếp cận rộng lớn của nền tảng này, Quốc hội và nhiều Tổng thống đã xác định rằng việc loại bỏ sự kiểm soát của (Trung Quốc) là điều cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia của chúng ta“.