Iran cung cấp tên lửa, máy bay không người lái và cố vấn quân sự hỗ trợ chính quyền Assad

Iran tuyên bố sẵn sàng cung cấp tên lửa, máy bay không người lái và tăng cường số lượng cố vấn quân sự đến Syria để hỗ trợ chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad, theo lời một quan chức cao cấp của Iran vào hôm thứ Sáu (6/12), trong bối cảnh lực lượng nổi dậy Syria đang tiến về thành phố Homs ở trung tâm của Syria và người Kurd chiếm giữ thành phố Deir al-Zor lớn nhất ở miền đông và lớn thứ ba sau thành phố Aleppo và Hama ở Syria, khiến quyền lực của chính quyền Tổng thống Assad lung lay.

“Tehran nhiều khả năng sẽ cần gửi thêm thiết bị quân sự, tên lửa và máy bay không người lái đến Syria… Tehran đã thực hiện mọi biện pháp cần thiết để tăng cường số lượng cố vấn quân sự tại Syria và triển khai thêm lực lượng. Hiện tại, Tehran đang cung cấp hỗ trợ tình báo và vệ tinh cho Syria“, một quan chức cấp cao Iran tiết lộ trong điều kiện giấu tên.

Trong khi đó, Hezbollah được Iran hậu thuẫn đã vận chuyển một ít lực lượng “giám sát” từ Liban đến Syria trong đêm để giúp ngăn chặn lực lượng nổi dậy chống chính phủ đánh chiếm thành phố Homs, theo hai nguồn tin an ninh cao cấp của Liban.

Hezbollah không chỉ trợ giúp chính phủ Syria chiến đấu chống lại các chiến binh lực lượng nổi dậy mà còn kêu gọi các quốc gia Ả Rập cùng cộng đồng Hồi giáo hỗ trợ chính quyền Damascus trong cuộc chiến này. 

Thủ lĩnh Hezbollah Naim Qassem đã lên tiếng cáo buộc các quốc gia Ả Rập giữ im lặng trước những gì đang diễn ra, so sánh tình hình chiến sự tại Syria với chiến tranh Gaza và các chiến dịch quân sự của Israel tiến vào lãnh thổ Liban.

“[Cuộc giao tranh] ở Syria được Hoa Kỳ cùng Israel bảo trợ“, ông Naim Qassem nói, đồng thời nhấn mạnh rằng các lực lượng nổi dậy Syria “từ lâu đã là công cụ của họ [Israel và Hoa Kỳ] kể từ năm 2011, khi vấn đề ở Syria bắt đầu“, và rằng Hoa Kỳ đang cố gắng “tạo ra sự hỗn loạn ở Syria cũng như biến Syria từ vị trí kháng chiến sang vị trí đối nghịch [với Hezbollah], phục vụ kẻ thù Israel“, nhưng bày tỏ hy vọng chính quyền Damascus có thể vượt qua được thử thách to lớn này.

Nếu lực lượng nổi dậy chiếm được thành phố Homs trong cuộc tấn công chớp nhoáng này, thủ đô Damascus sẽ bị cắt đứt khỏi vùng duyên hải, nơi được xem là thành trì lâu năm của Tổng thống Assad với cộng đồng giáo phái Alawite ủng hộ đông đảo. Thành phố Homs cũng sở hữu căn cứ hải quân và không quân của Nga, một đồng minh thân cận của chính quyền Damascus.

Tình hình chiến sự thành phố Homs

Ông Abu Mohammed al-Golani, thủ lĩnh của nhóm chiến binh Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham (HTS), có nghĩa là “Tổ chức Giải phóng Levant” — một tổ chức từng liên kết với Al-Qaeda và bị cả Hoa Kỳ lẫn Nga, Iran, Syria cùng những quốc gia khác coi là một tổ chức khủng bố — dẫn đầu cuộc tấn công mạnh mẽ đánh chiếm thành công thành phố Hama, tuyên bố rằng họ đã chiếm được các thị trấn Talbisa và Rastan, cách thành phố Homs chỉ vài dặm.

Trong một tuyên bố khác trên Telegram, lực lượng nổi dậy Syria dẫn đầu cuộc tấn công tuyên bố rằng:”Lực lượng của chúng tôi đã giải phóng ngôi làng cuối cùng ở vùng ngoại ô của thành phố Homs và hiện đang áp sát tường thành của [thành phố]“.

Tuy nhiên, quân đội Syria nhấn mạnh rằng những thông tin quân đội Syria rút khỏi thành phố Homs là không đúng sự thật, đồng thời khẳng định rằng quân đội Syria vẫn đang triển khai dọc theo “các tuyến phòng thủ vững chắc” ở thành phố Homs.

Trong một cuộc phỏng vấn với đài CNN, ông Golani tuyên bố rằng lực lượng nổi dậy của ông mong muốn “xây dựng lại Syria” và đưa những người tị nạn Syria từ Liban và châu Âu trở về quê nhà.

Ông Golani, trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Times được xuất bản vào hôm thứ Sáu (6/12), tuyên bố rằng lực lượng nổi dậy có thể kết thúc sự cai trị của chính quyền Assad. “Chiến dịch này đã đánh gục kẻ thù. Mục tiêu của chúng tôi là giải phóng Syria khỏi chế độ áp bức này“, ông Golani phát biểu về cuộc tiến công chớp nhoáng của lực lượng nổi dậy. 

Nhóm chiến binh Hồi giáo HTS đã tách khỏi Al-Qaeda vào năm 2016, khẳng định rằng nhóm không phải là một mối đe dọa đối với các quốc gia phương Tây và đã dành nhiều năm nỗ lực thay đổi hình ảnh. Nhóm HTS tự giới thiệu mình như một giải pháp thay thế khả thi cho chế độ độc tài kéo dài 54 năm của gia đình Assad trên mảnh đất Syria.

Đồng thời, một phòng tác chiến của lực lượng nổi dậy đã kêu gọi cư dân thành phố Homs nổi dậy trong một bài đăng trực tuyến: “Thời khắc của các bạn đã đến“.

Nhóm chiến binh Hồi giáo HTS cũng đưa ra lời kêu gọi cuối cùng yêu cầu các lực lượng trung thành với chính phủ Assad tại thành phố Homs đào ngũ.

Thêm nữa, chỉ huy lực lượng nổi dậy Syria trung tá Hassan Abdul Ghany đã kêu gọi các sĩ quan quân đội hàng đầu của chính quyền Assad đào thoát, trong một tuyên bố video phát sóng vào hôm thứ Sáu (6/12).

Áp lực lên chính phủ Assad đang ngày càng gia tăng. Hai nguồn tin quân đội Syria tiết lộ liên minh được gọi là Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) đã tấn công cửa khẩu Albu Kamal ở miền nam Syria với Iraq vào hôm thứ Sáu (6/12).

Tại tỉnh Daraa ở miền nam, các chiến binh địa phương và cựu chiến binh lực lượng nổi dậy Syria đã đánh chiếm được một trong những căn cứ quân đội chính, được gọi là Liwa 52, gần thị trấn Herak, khi cuộc giao tranh lan rộng đến biên giới giữa Syria và Jordan, hai nguồn tin trong lực lượng nổi dậy tiết lộ với tờ Reuters vào hôm thứ Sáu (6/12).

Lực lượng này cũng đánh chiếm được một phần cửa khẩu biên giới Nassib ở miền nam Syria với Jordan, nơi hàng chục xe tải và xe khách bị mắc kẹt, các nguồn tin cho biết thêm.

Một nguồn tin quân đội Syria tiết lộ lực lượng nổi dậy nỗ lực tiến công nào từ phía bắc thành phố Homs sẽ phải đối mặt với tổ chức ủy nhiệm Hezbollah do Iran hậu thuẫn, hiện đang được triển khai để củng cố các tuyến phòng thủ của chính phủ Assad.

Truyền hình nhà nước Syria đưa tin ít nhất 200 tay súng nổi dậy đã thiệt mạng vào hôm thứ Sáu (6/12) trong các đợt không kích Nga-Syria phối hợp cùng pháo binh, tên lửa và xe bọc thép nhằm vào các trụ sở của lực lượng nổi dậy ở vùng nông thôn thành phố Hama, Idlib và Aleppo, trích lời Trung tâm Điều phối Nga tại Syria.

Ông Aron Lund, một chuyên gia thuộc tổ chức nghiên cứu Century Foundation, nhận định rằng chính phủ Assad đang ở tình thế “chiến đấu để tồn tại vào lúc này. Chính phủ có thể giữ được [thành phố] Homs, nhưng với tốc độ mà mọi thứ đang diễn ra, tôi không đặt cược vào điều đó“. 

“Assad giờ đây không thể chịu mất thêm bất kỳ thứ gì khác. Trận chiến lớn sắp tới sẽ là trận chiến giành lấy [thành phố] Homs. Nếu Homs thất thủ, chúng ta đang nói về khả năng thay đổi chế độ“, ông Jihad Yazigi, biên tập viên bản tin Syria Report, nhận định.

Ngoài ra, một nguồn tin chưa được xác minh từ lực lượng nổi dậy cũng tiết lộ rằng vào sáng sớm hôm thứ Bảy (7/12) lực lượng nổi dậy đã đánh chiếm được thành phố Daraa ở miền nam Syria, gần Jordan, sau khi đạt được thỏa thuận cho phép các quan chức quân đội rút lui an toàn về thủ đô Damascus.

Tình hình chiến sự phía đông Syria

Một liên minh do Hoa Kỳ hậu thuẫn với lực lượng nổi dậy người Kurd Syria lãnh đạo đã chiếm được thành phố Deir al-Zor, thành trì quan trọng nhất của chính quyền Damascus tại vùng sa mạc rộng lớn phía đông Syria, theo ba nguồn tin Syria tiết lộ với tờ Reuters vào hôm thứ Sáu (6/12). 

Thành phố Deir al-Zor — là thành trì lớn thứ ba tại Syria, chỉ đứng sau thành phố Aleppo và Hama ở miền tây bắc và trung tâm Syria — đã bị lực lượng nổi dậy Syria đánh chiếm chỉ trong vòng một tuần.

Ngoài ra, một diễn biến đáng lo ngại khác đối với chính quyền Assad, thủ lĩnh lực lượng nổi dậy người Kurd Syria do Hoa Kỳ hậu thuẫn cho biết tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS), từng gieo rắc nỗi kinh hoàng khắp các vùng đất rộng lớn của Iraq và Syria trước khi bị liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đánh bại vào năm 2017, đã đánh chiếm thành công một số khu vực ở miền đông Syria.

“Do các diễn biến [chiến sự] gần đây, hoạt động của các lính đánh thuê thuộc Nhà nước Hồi giáo trong sa mạc Syria, ở phía nam và phía tây của thành phố Deir al-Zor và vùng nông thôn al-Raqqa, đang gia tăng“, ông Mazloum Abdi tiết lộ với các phóng viên, đề cập đến các khu vực ở miền đông Syria.

Sau nhiều năm bị kìm kẹp bởi những tuyến phòng thủ của chính quyền Damascus, lực lượng nổi dậy đã phá vỡ thành công các chiến tuyến từ thành trì Idlib ở miền tây bắc Syria. Họ đã đạt được bước tiến nhanh nhất trên chiến trường kể từ cuộc nội chiến chống lại tổng thống Assad cách đây 13 năm.

Quốc tế phản ứng

Tổng thống Assad đã giành lại quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ Syria nhờ sự hỗ trợ của các đồng minh thân thiết như Nga, Iran và tổ chức ủy nhiệm Hezbollah  từ Liban do Iran hậu thuẫn. Tuy nhiên, hiện nay tất cả các đồng minh của ông Assad đều đang suy yếu và bắt buộc phải chú tâm đến các cuộc khủng hoảng khác, chẳng hạn như Nga trong cuộc chiến Nga-Ukraine, và Hezbollah trong cuộc chiến Israel-các tổ chức ủy nhiệm Hamas và Hezbollah do Iran hậu thuẫn, tạo ra cơ hội cho các lực lượng nổi dậy phản công thành công tổng thống Assad. 

Hoa Kỳ cùng rất nhiều quốc gia phương Tây khác, từng yêu cầu ông “Assad phải ra đi“, cũng tuyên bố rằng “lực lượng nổi dậy ôn hòa” cuối cùng có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến tranh tại Syria. 

Tòa Bạch Ốc vào hôm thứ Sáu (6/12) tuyên bố rằng họ đang theo dõi chặt chẽ diễn biến cuộc giao tranh giữa chính quyền Assad và các lực lượng nổi dậy tại Syria.

Quân đội Israel tuyên bố đang củng cố lực lượng không quân và bộ binh tại Cao nguyên Golan do Israel quản lý ở phía tây nam Syria để sẵn sàng cho mọi tình huống xảy ra.

Cả Nga và Jordan đã kêu gọi công dân của họ rời khỏi Syria.

Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan đã điện đàm với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken, nhấn mạnh rằng chính phủ Syria nên đối thoại với lực lượng nổi dậy đối lập cũng như khởi động một tiến trình chính trị, theo một nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ.

Vấn đề nhân đạo

Nhóm Quan sát Nhân quyền Syria, một tổ chức giám sát có trụ sở tại Anh, cho biết hàng ngàn dân thường đã bắt đầu rời bỏ thành phố Homs vào tối hôm thứ Năm (5/12), di tản về các vùng ven biển Địa Trung Hải như Latakia và Tartus, các thành trì của chính phủ Damascus.

Nhóm Quan sát Nhân quyền Syria cũng báo cáo rằng, những đợt giao tranh giữa quân đội Syria và các lực lượng nổi dậy tại Syria đã khiến hơn 507.000 người thiệt mạng kể từ đó, với 164.000 người trong số này là thường dân.