Lệnh hành pháp mà ông Trump sẽ ký vào ngày đầu, theo Reuters

Donald Trump có kế hoạch ban hành một loạt các lệnh hành pháp và chỉ thị vào những ngày đầu tiên tái nhập Tòa Bạch Ốc, bắt đầu từ 20/1/2025, theo những gì Reuters được biết cho đến nay, chúng gồm ít nhất 25 lệnh hành pháp và con số sẽ tăng nhanh vào những tuần tiếp theo, trải rộng nhiều lĩnh vực, từ nhập cư hay năng lượng, cho đến thuế quan hay ân xá.

Nhập cư, di trú

Ông Trump đã hứa hẹn rất nặng về việc đóng cửa biên giới, trục xuất những người bất nhập cư. Đảng Cộng hòa cũng ủng hộ rất mạnh chủ trương này. Các lệnh hành pháp, theo Reuters sẽ thắt chặt chính sách nhập cư, và sẽ dẫn tới một con số kỷ lục những người nhập cư bất hợp pháp bị trục xuất.

Nước Mỹ, dưới thời ông Trump, vẫn tiếp tục hoan nghênh những người nhập cư, nhưng mà, chính sách sẽ được thắt chặt hơn. Một phần lớn lý do chính là vào thời Tổng thống Joe Biden, nó bị thả lỏng thái quá. Bức tường ngăn ở biên giới phía Nam, tiếp giáp Mexico, sẽ được tiếp tục xây dựng. Đây là tinh thần chính sách chung vốn có của Mỹ.

Điểm mới là sẽ có các hành động trao cho các viên chức nhập cư liên bang nhiều quyền hạn hơn để bắt giữ những người không có tiền án, và điểm đặc biệt là điều thêm quân đến biên giới, dự kiến sẽ tuyên bố nhập cư bất hợp pháp là tình trạng khẩn cấp quốc gia, từ đó cho phép điều động một phần nguồn quỹ quốc phòng cho các hoạt động này.

“Chúng tôi sẽ thực hiện theo cách mà nếu bạn là người [nhập cư] bất hợp pháp, bạn không nhập cảnh qua cửa khẩu hoặc thậm chí nếu bạn cố gắng nhập cảnh bất hợp pháp vào cửa khẩu, thì bạn sẽ không được phép vào,” cố vấn của ông Trump, Jason Miller, nói với NPR (Đài Phát thanh Công cộng Quốc gia).

Ông Trump cũng có kế hoạch chấm dứt các chương trình “ân xá” tạm thời (temporary parole) của Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden, mà nó đã cho phép hàng trăm nghìn người di cư từ một số quốc gia nhất định nhập cảnh hợp pháp vì lý do nhân đạo và có thể có được giấy phép lao động.

Ông Trump có thể sẽ thực hiện lời hứa hẹn chấm dứt quyền công dân tự động đối với những người sinh ra tại Hoa Kỳ mà có cha mẹ ở nước này bất hợp pháp. Các cố vấn cho biết nhóm của ông Trump đang soạn thảo một sắc lệnh hành pháp với nội dung này.

Vấn đề nới lỏng chính sách của Tổng thống Joe Biden vấn đề tự động có được quyền công dân là các vấn đề mà Đảng Cộng hòa và phe cánh hữu đã có các tiếng nói cần chỉnh sửa từ lâu. Đặc biệt là chính sách nới lỏng cho phép nhiều phần tử không kiểm soát được cũng trở thành công dân Mỹ, là điều mà chính quyền Biden bị chỉ trích rất nhiều trong thời gian vận động tranh cử. Nó cũng là điểm mà ông Trump được nhiều cử tri Mỹ tán đồng từ đó ủng hộ ông.

Tuy nhiên, theo Reuters bình luận, bất kỳ quyết định nào nhằm chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, đều sẽ phải đối mặt với thách thức pháp lý, bởi vì, theo Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ, được phê chuẩn vào năm 1868 trong thời kỳ hậu Nội chiến, quy định cấp quyền công dân cho “tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ”

Năng lượng

Các nguồn tin tiết lộ cho Reuters rằng ông Trump đang cân nhắc một loạt các lệnh hành pháp sẽ được ký trong vài ngày sau khi nhậm chức, nhắm vào mọi thứ, từ xe điện đến việc rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris. Đây là những điều nằm trong đoán trước từ lâu, vì trong nhiệm kỳ tổng thống lần đầu của mình, 2017–2020, ông Trump đã triển khai các việc này. Nhưng chính là Tổng thống Joe Biden đã thay đổi các chính sách về năng lượng ấy của ông Trump.

Theo một tài liệu mà Reuters có được, các thành viên trong nhóm chuyển giao của ông Trump đang khuyến nghị những thay đổi toàn diện để cắt giảm hỗ trợ cho xe điện và trạm sạc và tăng cường các biện pháp ngăn chặn việc nhập khẩu ô tô, linh kiện và vật liệu pin từ Trung Quốc.

Tài liệu này cho thấy nhóm chuyển giao cũng khuyến nghị áp thuế đối với tất cả các vật liệu pin trên toàn cầu, một nỗ lực nhằm thúc đẩy sản xuất của Hoa Kỳ, và sau đó đàm phán các miễn trừ riêng lẻ với các đồng minh.

Các lệnh hành pháp của ông Trump cũng có khả năng sẽ tìm cách bãi bỏ các quy định về khí hậu của ông Biden đối với các nhà máy điện, chấm dứt lệnh tạm dừng xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng và thu hồi các miễn trừ trong đó cho phép California và các tiểu bang khác có các quy tắc về ô nhiễm chặt chẽ hơn.

Lưu ý rằng, Elon Musk, một đồng minh thân cận và rất quan trọng của ông Trump trong nhiệm kỳ này, là chủ của hãng xe điện lớn nhất nước Mỹ, Tesla, hiện có nhà máy lớn tại Trung Quốc.

Thuế quan

Các lệnh hành pháp liên quan tới thuế quan, có thể sẽ được ông Trump ký trong những ngày đầu hoặc quãng thời gian đầu nhận chức. Ông Trump được miêu tả là đã tung ra rất nhiều lời đe dọa dùng chính sách thuế quan nhắm vào hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc, nơi có các đối tác lớn nhất của Mỹ.

Ông Trump tin rằng thuế quan sẽ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nội địa của Hoa Kỳ, và điều này có phần nào đã đúng trong nhiệm kỳ trước của ông, tuy nhiên, hiện nay có những tiếng nói nghi ngờ tính hiệu quả của nó, hoặc có các lập luận rằng kỳ thực người phải trả giá cho tất cả điều này rốt cuộc chính là người tiêu dùng Mỹ.

Ân xá

Ông Trump rất có thể sẽ dùng quyền hạn của mình ân xá cho một số người mà tòa án Mỹ đã định tội, liên quan tới vụ bạo động ngày 6/1/2021. Chi tiết về hành động như vậy vẫn chưa rõ ràng, nhưng ông Trump tuyên bố rằng ông sẽ hành động về vấn đề này vào ngày đầu tiên nhậm chức.

Đây là một chủ đề dẫn đến nhiều ý kiến khác nhau. Rất nhiều người của Đảng Cộng hòa cùng phe cánh hữu tin rằng nhiều người bị giam đó kỳ thực là vô tội, và họ cùng gia đình đang phải chịu oan khuất rất lớn, là nạn nhân của chế độ Biden.

Phạm Duy (theo Reuters)