“Vòm Vàng” của Hoa Kỳ: 4 lớp phòng thủ bao phủ không gian đến đất liền

Vào tháng 5 năm nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố kế hoạch phát triển hệ thống phòng thủ tên lửa “Vòm Vàng – Golden Dome”, với mục tiêu hoàn thành dự án trong suốt nhiệm kỳ của ông. Theo thông tin từ bản tóm tắt chính phủ được Reuters tiết lộ, hệ thống Golden Dome sẽ áp dụng cấu trúc phòng thủ bốn lớp: một lớp phòng thủ vệ tinh và ba lớp phòng thủ mặt đất, với việc triển khai 11 điểm phóng tên lửa tầm ngắn tại các khu vực trong lãnh thổ Mỹ, Alaska và Hawaii.

Cấu trúc và chi phí của hệ thống Golden Dome

Vào tuần trước, chính quyền Mỹ đã trình bày chi tiết kế hoạch này trong một bản slide có tên “Go Fast, Think Big!” (Hành động nhanh, tư duy lớn!) trước khoảng 3.000 nhà thầu quốc phòng tại Huntsville, Alabama. Nội dung bản trình bày tiết lộ rằng hệ thống Golden Dome sẽ có thiết kế phức tạp hơn nhiều so với các hệ thống phòng thủ tên lửa trước đây. Tổng thống Trump đã đặt mục tiêu hoàn thành hệ thống này vào năm 2028.

Chi phí dự kiến cho hệ thống phòng thủ này lên tới 175 tỷ USD. Một quan chức Mỹ cho biết, mặc dù đã có nguồn tài chính lớn, nhưng mục tiêu chi phí cụ thể vẫn chưa rõ ràng. Do các yếu tố như số lượng bệ phóng, tên lửa đánh chặn, trạm mặt đất và các vị trí tên lửa chưa được xác định, cấu trúc cơ bản của kế hoạch vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn.

Tính đến ngày 13/8, Quốc hội Mỹ đã thông qua khoản ngân sách 25 tỷ USD cho kế hoạch Golden Dome trong “Đạo luật đẹp và to lớn” được thông qua vào tháng 7. Ngoài ra, Tổng thống Trump cũng đã dành riêng 45,3 tỷ USD cho kế hoạch này trong ngân sách của năm tài chính 2026.

Hệ thống phòng thủ 4 lớp

Theo bản tóm tắt, hệ thống Golden Dome sẽ sử dụng một cấu trúc phòng thủ tích hợp bốn lớp. Lớp đầu tiên là lớp cảm biến và khóa mục tiêu triển khai trong không gian, sử dụng các hệ thống radar, vệ tinh và các thiết bị giám sát khác để phát hiện kịp thời động thái phóng tên lửa của kẻ thù, giúp phát ra cảnh báo, theo dõi và phòng thủ tên lửa.

Ba lớp phòng thủ còn lại sẽ được triển khai trên mặt đất, bao gồm các tên lửa đánh chặn, các dãy radar và có thể là các hệ thống laser. Những lớp phòng thủ này sẽ hỗ trợ nhau nhằm bảo vệ Mỹ khỏi các cuộc tấn công tên lửa đạn đạo.

Một trong những mục tiêu quan trọng của kế hoạch Golden Dome là tiêu diệt tên lửa đối phương trong giai đoạn “thúc đẩy” (boost phase), khi tên lửa có tốc độ chậm hơn và quỹ đạo dễ dự đoán khi xuyên qua bầu khí quyển của Trái Đất. Kế hoạch này hy vọng sẽ triển khai các tên lửa đánh chặn trong không gian để có thể ngăn chặn nhanh chóng các tên lửa đạn đạo của kẻ thù ngay từ giai đoạn đầu.

Bản tóm tắt cũng nhấn mạnh rằng mặc dù Mỹ đã phát triển các tên lửa đánh chặn và phương tiện tái nhập, nhưng chưa bao giờ chế tạo được phương tiện bay có thể chịu được nhiệt độ cực cao khi tái nhập và truy đuổi mục tiêu trong quá trình này.

Các căn cứ tên lửa mới và hệ thống đánh chặn thế hệ mới

Trong buổi họp báo, chính quyền Mỹ cũng đã tiết lộ kế hoạch xây dựng một căn cứ tên lửa mới quy mô lớn ở miền Trung Tây Hoa Kỳ, nơi sẽ chứa các máy bay đánh chặn thế hệ mới (NGI) do Lockheed Martin sản xuất. Các máy bay đánh chặn này sẽ đóng vai trò quan trọng trong “lớp phòng thủ trên cùng”, hoạt động cùng với Hệ thống Phòng thủ Tên lửa Tầm cao Giai đoạn Cuối (THAAD) của Lockheed và hệ thống đánh chặn tầm trung Aegis.

Các máy bay đánh chặn NGI sẽ là một phần trong mạng lưới Phòng thủ tầm trung trên mặt đất (GMD), hiện đang là lớp bảo vệ chính của Mỹ trước các mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo xuyên lục địa của đối phương. Mỹ hiện đã triển khai các bãi phóng Hệ thống Phòng thủ Tên lửa Tầm trung trên mặt đất tại Nam California và Alaska. Dự án Golden Dome sẽ bổ sung một bãi phóng thứ ba ở vùng Trung Tây nhằm giải quyết các mối đe dọa bổ sung.

Lớp phòng thủ cuối cùng và “Phòng thủ khu vực hạn chế”

Lớp phòng thủ cuối cùng của hệ thống Golden Dome, gọi là “lớp dưới” và “Phòng thủ khu vực hạn chế”, sẽ bao gồm các radar mới, hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot hiện tại và một bệ phóng đa năng mới. Bệ phóng này có khả năng bắn nhiều loại tên lửa đánh chặn hiện có và tương lai, giúp đối phó với các mối đe dọa khác nhau.

Ngoài ra, các hệ thống mô-đun có thể di chuyển sẽ giảm sự phụ thuộc vào các căn cứ cố định, giúp triển khai nhanh chóng và hiệu quả trong các chiến trường khác nhau. Tuy nhiên, bản tóm tắt cũng chỉ ra những thách thức kỹ thuật, đặc biệt là sự chậm trễ trong việc truyền thông tin trong toàn bộ “chuỗi tiêu diệt” của hệ thống.

Thách thức và tiến độ triển khai

Lầu Năm Góc cho biết việc công bố thêm thông tin về dự án Golden Dome vẫn chưa phải là thời điểm thích hợp vì chương trình vẫn đang trong giai đoạn đầu. Quân đội Mỹ đang thu thập thông tin từ các ngành công nghiệp, học viện, phòng thí nghiệm quốc gia và các cơ quan chính phủ khác để hỗ trợ quá trình phát triển.

Michael Guetlein, tướng Lực lượng Không gian và người chỉ đạo dự án Golden Dome, có 30 ngày để tập hợp một nhóm, 60 ngày để cung cấp thiết kế hệ thống sơ bộ và 120 ngày để nộp kế hoạch triển khai hoàn chỉnh, bao gồm thông tin chi tiết về vệ tinh và trạm mặt đất. Kế hoạch này sẽ được thực hiện sau khi việc bổ nhiệm của ông Guetlein được xác nhận vào ngày 17/7.

Dự án Golden Dome là một phần trong chiến lược tổng thể của Mỹ nhằm đối phó với các mối đe dọa tên lửa đạn đạo xuyên lục địa từ các quốc gia như Triều Tiên và Iran, đồng thời tăng cường khả năng phòng thủ tên lửa của quốc gia này trong một thế giới ngày càng trở nên phức tạp và nguy hiểm.