Zelensky không thể tuyên bố đại biểu cho Ukraine — Elon Musk

“Zelensky đã giết chết một nhà báo Mỹ!” Elon Musk vừa tweet hơn nửa ngày trước. “Zelensky không thể tuyên bố đại biểu cho ý chí của nhân dân Ukraine, trừ phi ông ta khôi phục quyền tự do báo chí, và chấm dứt việc trì hoãn bầu cử!” Thông điệp của siêu giàu Musk, đồng minh cực mạnh của Donald Trump, được viết vài ngày sau khi Tổng thống Ukraine Zelensky tuyên bố rằng ông hủy chuyến đi của mình tới Ả-rập Xê-út là để không cho phép cuộc họp giữa hai nguyên thủ quốc gia Mỹ-Nga có được “tính hợp pháp”, đẩy tình trạng ngoại giao tới điểm căng thẳng mà không ai từng ngờ tới. Kỳ thực, kể từ quá khứ khi ông Zelensky chọn ủng hộ Biden, thậm chí có thể coi là can thiệp bầu cử Mỹ, thì quan hệ của ông vốn đã không phải là rất tốt với chính quyền Trump đương nhiệm. Nên cũng khó nói sự căng thẳng hôm nay bắt đầu chính xác là từ khi nào.

Vụ công dân Mỹ Gonzalo Lira bị chính quyền Zelensky bắt bỏ tù, sau đó chết trong trại giam trước khi được đưa ra xét xử với tội danh mà chính quyền Zelensky gọi là tội tuyên truyền thông tin sai sự thật, kỳ thực không phải là vụ án mới.

• Gonzalo Lira, người Mỹ-Chile, đã chuyển sang sống ở Ukraine từ 2010. Ông từng lấy vợ người Ukraine và sinh 2 con, nhưng sau đó đã ly thân. Sau khi quân Nga tiến hành “hoạt động quân sự đặc biệt” tại Ukraine, ông đã lên tiếng trên kênh Youtube riêng rằng cái mà chính quyền Zelensky gọi là “thảm sát Bucha” kỳ thực là giả, và rằng giới chức Kiev kỳ thực là tân phát-xít. Ông đã từng bị cơ quan đặc nhiệm SBU bắt một lần vào 2022 nhưng sau đó được thả, khiến gia đình và bè bạn không biết tại sao ông mất tích một giai đoạn thời gian. Sau khi được thả, ông vẫn sống ở Ukraine, tiếp tục làm cư dân tại Kharkov, không quá xa chiến tuyến, và ông đã tạm ngừng nói nói về chính quyền Zelensky. Nhưng sau đó ông lại tái diễn, và đến ngày 1/5/2023, ông lại bị SBU bắt. Video về quân đặc nhiệm SBU tới nhà riêng bắt ông đi được đăng tải rộng rãi trên mạng xã hội lúc bấy giờ. Sau đó ông được tại ngoại bằng bảo lãnh, và ông đã nói rằng trong thời gian bị giam ông đã bị tra tấn (torture). Sau đó ông lại bị bắt vì tội vi phạm điều kiện tại ngoại khi tìm cách xin tị nạn ở Hungary. Ngày 12/1/2024, báo chí Chile cho hay cha của ông nói ông đã chết trong nhà ngục ở tuổi 55 và tin tức đó đã được Bộ Ngoại giao xác nhận. Mặc dù phía Ukraine nói rằng ông bị chết vì bệnh, nhưng mà, cha của ông nói rằng ông bị tra tấn đến chết.
• “Bây giờ, tôi chuẩn bị rời khỏi Ukraine để tìm kiếm khả năng tị nạn chính trị tại Hungary. Hoặc là tôi sẽ vượt biên trót lọt và an toàn, hoặc là tôi sẽ bị bốc hơi bởi chính quyền Kiev,” trích đoạn trong chuỗi 25 tweet cuối cùng của đời ông, đăng ngày 1/8/2023. Trong chuỗi tweet có đoạn “‘tội’ của tôi là làm các video chỉ trích phương Tây cùng chế độ ủy nhiệm của họ tại Kiev, và cho thấy họ đang làm những gì để hủy hoại Ukraine,” và cáo buộc rằng ông đã bị tra tấn khi bị giam, cùng một số ảnh chụp giấy tờ kết án ông để chứng minh rằng “ngay cả công tố viên cũng thừa nhận rằng tôi không phạm tội đối với bất kỳ tài sản hay cá nhân nào, và tôi chắc chắn không trợ giúp bất kỳ tình báo nào cho người Nga.” Ông miêu tả “Ukraine của Zelensky không phải là dân chủ nào cả, nó là một chế độ găng-xtơ trộm cướp, tham nhũng, và sát nhân, đang đóng giả dân chủ ‘kiểu phương Tây’.”

Chưa rõ nguyên nhân tại sao Elon Musk, đồng minh cực mạnh của Tổng thống Mỹ Donald Trump, lại lôi lại vụ Gonzalo Lira ra vào lúc này, nhưng mà vài ngày qua vừa đúng là lúc quan hệ của Zelensky với Mỹ đột nhiên trở nên căng thẳng.

Theo Reuters đưa tin hôm 18/2, tuy rằng ông Zelensky không được mời tới dự họp trù bị cho việc nối lại quan hệ Mỹ-Nga tại Ả-rập Xê-út mà trong đó vấn đề Ukraine là 1 trong 3 chủ đề thảo luận chính, nhưng ông Zelensky đã miêu tả việc ông hủy chuyến đi tới Ả-rập Xê-út của mình là vì ông ta “không muốn tạo ra tính hợp pháp cho bất kể điều gì diễn ra ở Riyadh.”

Sau đó ông Trump cho rằng Ukraine nên tổ chức bầu cử tổng thống, và rằng ủng hộ của dân chúng dành cho ông Zelensky đã rất thấp, thậm chí chỉ còn 4%.

Sau đó ông Zelensky đưa ra một khảo sát khác trong nước của ông, nói rằng ông được ủng hộ tận 57%, và tuyên bố rằng ông Trump đang “sống trong không gian thông tin sai lệch” do Nga tạo ra. Truyền thông toàn cầu đồng loạt đăng tin này, nghe cảm giác như đương kim Tổng thống Mỹ đang bị tổng thống Nga lừa.

Ông Trump sau đó nói rằng ông Zelensky là “độc tài không bầu cử”.

Còn JD Vance, cấp phó của ông Trump, cảnh cáo Zelensky rằng nếu ông Zelensky muốn thay đổi chủ trương của ông Trump bằng cách “bêu riếu” ông ấy, thế thì cách làm đó sẽ là phản tác dụng.

Không rõ cách làm của Zelensky có được tính là thích đáng về phương diện ngoại giao hay không, nhưng mà, cách làm đó đã dẫn đến Tổng thống Nga Vladimir Putin có cơ hội bình luận như thế này: “Tôi rất ngạc nhiên khi chứng kiến Tân tổng thống Mỹ Trump đã rất nhún nhường khi đối xử với các đồng minh của mình, những người đang có lối hành xử, theo tôi, thật là xấc láo đối với ông. Thế mà ông ấy vẫn đối xử rất lịch thiệp với họ.”

Xét từ quá khứ, quan hệ của ông Zelensky với ông Trump cũng từng tồn tại một số khúc mắc, chủ yếu là do ông Zelensky lựa chọn đứng cùng đội ngũ với Cựu Tổng thống Joe Biden, đối thủ của ông Trump.

Cuối năm ngoái, khi bầu cử tổng thống Mỹ tiến vào giai đoạn kịch liệt nhất ở những tháng cuối cùng, thì trong chuyến công du sang Mỹ của mình với mục đích chủ yếu là vận động ông Biden thêm trợ giúp cho “kế hoạch chiến thắng” của ông Zelensky, ông Zelensky với cương vị là tổng thống ngoại quốc đã ra mặt ủng hộ phe cánh tả, ủng hộ ứng viên Kamala Harris. Điều đó đã dẫn tới phe ông Trump và cánh hữu tức giận, thậm chí Chủ tịch Hạ viện cánh hữu đã cảnh cáo một cách sát phạt bằng cách yêu cầu ông Zelensky cách chức bà đại sứ của Ukraine tại Mỹ. Sau đó ông Zelensky tuyên bố rằng ông không can thiệp bầu cử Mỹ, và là trung lập.

Tuy nhiên, sau khi ông Trump tuyên bố đắc cử, thì trong giai đoạn vài tháng trước khi chính thức nhậm chức, ông Zelensky vẫn toàn lực phối hợp với chính quyền Biden trong chủ trương leo thang chiến tranh với Nga, đầu độc quan hệ Mỹ-Nga, tức là công nhiên đi ngược lại điều mà ông Trump muốn. Trong suốt quá trình tranh cử ông Trump đã nhiều lần nói rằng ông ấy muốn đem lại hòa bình cho Ukraine, và muốn hòa hoãn quan hệ với Nga để dồn lực giải quyết các khó khăn trong nước và đối phó Trung Quốc.

Về quá khứ xa hơn một chút, tại nhiệm kỳ trước của ông Trump, ông ấy đã từng yêu cầu ông Zelensky điều tra các hoạt động tài chính của nhà Biden tại Ukraine. Sau đó, vào thời điểm ông Trump bị cánh tả tấn công dữ dội, vụ này đã được miêu tả trong quá trình “luận tội” ông Trump là ông Trump đã cưỡng ép ông Zelensky.

Nhưng mà, vật đổi sao dời, cảnh đời xưa khác nay khác, hiện nay ông Trump trở thành tổng thống, và vấn đề tài chính và tham nhũng của nhà Biden tại Ukraine đã có thêm nhiều thông tin được vén mở, dẫn tới công chúng bắt đầu có góc nhìn mới về vụ này. Người Mỹ bắt đầu cho rằng việc ông Trump yêu cầu điều tra là thích đáng. Còn việc Zelensky năm 2019 không điều tra tài chính nhà Biden, thì hôm nay bị nghi ngờ là việc thuộc loại thông đồng giấu tội cho ông Biden, góp phần quan trọng dẫn đến việc ông Biden có thể đắc cử tổng thống năm 2020.

• Video cuối cùng trên kênh Youtube của Gonzalo Lira, khi ông chuẩn bị tìm cách sang Hungary. Ông nói về chính quyền Zelensky và kể về chuyện ông bị đánh đập khi ở tù:

Nhật Tân