Cho vay bất chấp rủi ro tài chính, 3 chi nhánh BIDV bị ‘mắc kẹt’ hơn 7,8 triệu USD

Loạt nhân sự cao cấp tại các ngân hàng BIDV, SHB và HBB hồi năm 2008-2010 đã giải ngân 55 triệu USD cho một công ty nước ngoài vay trong khi giá trị tài sản thế chấp của công ty này thấp, không có năng lực trả nợ đúng hạn. Sau đó, giám đốc công ty này xuất cảnh về Mỹ, nhóm ngân hàng phải bán tài sản thế chấp nhưng vẫn số dư nợ tại BIDV là hơn 7,8 triệu USD (tương đương hơn 360 tỷ đồng).

• Sau 9 tháng/2022, Ngân hàng NCB lỗ trước thuế 180 tỷ đồng, nợ xấu tăng vọt
• Vụ lập hồ sơ khống lừa hơn 601 tỷ tại Vietcombank: Hàng loạt giám đốc, kế toán bị truy tố

Viện KSND tối cao vừa ra cáo trạng truy tố đối với 7 bị cáo là cán bộ thuộc Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) về hành vi Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng quy định tại Điều 206 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Bốn nhân sự  cấp cao thuộc Ngân hàng BIDV bị truy tố gồm: ông Đỗ Quốc Hùng – nguyên Giám đốc Ngân hàng BIDV chi nhánh Thành Đô; bà Lưu Thị Bích Thủy – nguyên Phó giám đốc; ông Phạm Anh Tài – nguyên Trưởng phòng tín dụng; ông Nguyễn Văn Hà – nguyên Phó phòng tín dụng; ông Lại Minh Ngọc, nguyên Trưởng phòng thẩm định.

Hai bị can còn lại là ông Lê Vũ Thanh – nguyên Giám đốc Ngân hàng BIDV chi nhánh Tây Nam Quảng Ninh; ông Đỗ Xuân Khoan – nguyên Phó phòng tín dụng Ngân hàng BIDV chi nhánh Tây Nam Quảng Ninh.

Viện kiểm sát cáo buộc 7 bị can đã làm sai quy định, giúp Công ty Đầu tư và Phát triển Kenmark vay từ Ngân hàng BIDV, SHB và HBB (nay sát nhập vào SHB) hơn 52,8 triệu USD (khoảng 1.229 tỷ đồng) cùng 57 tỷ đồng dù không đủ điều kiện dẫn tới thiệt hại 360 tỷ đồng tại thời điểm khởi tố vụ án, tháng 9/2020.

Theo nội dung cáo trạng, Công ty Kenmark là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài do Công ty trách nhiệm hữu hạn Cheermaster (trụ sở tại Samoa, quốc gia thuộc Nam Thái Bình Dương) thành lập tại tỉnh Hải Dương để thực hiện dự án Khu công nghiệp Việt Hòa – Kenmark (tỉnh Hải Dương) với tổng vốn đầu tư 1.594 tỷ đồng (khoảng hơn 98 triệu USD).

Công ty Kenmark có người đại diện theo pháp luật kiêm Giám đốc là ông Hwang Jonathan Cheng Yu (quốc tịch Mỹ), Chủ tịch HĐQT là ông Hwang Ding Kuo (quốc tịch Đài Loan). Năm 2007, vị giám đốc này gửi đề nghị vay vốn tới Ngân hàng BIDV chi nhánh Thành Đô với số tiền 69 triệu USD, thời hạn vay là 84 tháng.

Kết quả điều tra cho thấy sau khi Công ty Kenmark có giấy đề nghị vay vốn gửi tới BIDV  chi nhánh Thành Đô, ông Đỗ Quốc Hùng, khi đó là Giám đốc BIDV chi nhánh Thành Đô đã ký tờ trình gửi Tổng giám đốc BIDV  lúc bấy giờ, đề nghị đồng ý cho tiếp nhận hồ sơ vay vốn và được đồng ý.

Tháng 12/2007, ông Hùng ký quyết định thành lập Tổ thẩm định chung các ngân hàng đồng tài trợ Dự án Việt Hoà – Kenmark.

Công ty Kenmark phụ thuộc vào chủ sở hữu là Công ty Cheemaster. Tài liệu do Trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng Nhà nước (CIC) cung cấp thể hiện Công ty Cheermaster có chỉ số rủi ro cao; không tồn tại văn phòng hoạt động; Giấy phép hoạt động của công ty được sử dụng với mục đích miễn trừ thuế.

Đơn vị bảo lãnh vay vốn cho Công ty Kenmark là Công ty Kenmark Industrial (ở Đài Loan) cũng chỉ có hạn mức tín dụng tối đa là 350.000 USD trong vòng 90 ngày.

Ngoài ra, Công ty Keanmark lần đầu thành lập ở Việt Nam, chưa có kinh nghiệm kinh doanh. Dự án có 6 nhà đầu tư thứ cấp là 6 doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài đã ký hợp đồng thuê nhà xưởng với Công ty Keanmark. Trong đó, 3 công ty thuộc sở hữu của ông Hwang Ding Kuo.

Cáo trạng cho rằng hồ sơ của Công ty Kenmark không đảm bảo điều kiện vay vốn, không đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết, nhưng ngày 11/12/2007, Tổ thẩm định vẫn đánh giá Công ty Kenmark đáp ứng được các yêu cầu cho vay theo quy định và đề xuất cho công ty này vay tối đa hơn 67 triệu USD.

Sau khi được  Tổng giám đốc BIDV phê duyệt cho vay, tháng 2/2008, ông Đỗ Quốc Hùng cùng ông Nguyễn Văn Thắng (khi đó là Giám đốc SHB Quảng Ninh) và bà Hoàng Thu Huyền (Giám đốc HBB Bắc Ninh) đã ký hợp đồng tín dụng cho Công ty Kenmark vay hơn 67 triệu USD. Trong đó BIDV Thành Đô cho vay hơn 39 triệu USD (57,8%), SHB Quảng Ninh cho vay hơn 18 triệu USD (27,4%) và HBB Bắc Ninh cho vay 10 triệu USD (14,8%).

Từ ngày 25/2/2008 – 18/5/2010, các ngân hàng đã giải ngân cho Công ty Kenmark hơn 52 triệu USD (khoảng 1.210 tỷ đồng) và hơn 57 tỷ đồng, chiếm trên 80% giá trị hợp đồng. Trong đó, Ngân hàng BIDV chi nhánh Thành Đô bị giới hạn mức tín dụng nên “rủ” các chi nhánh Bắc Kạn, Tây Nam Quảng Ninh, Đông Hà Nội cùng cho vay tổng cộng hơn 30 triệu USD.

Cáo trạng cho rằng việc các ngân hàng giải ngân như trên là không đúng yêu cầu về hình thức giải ngân 2 bước theo chỉ đạo của BIDV, vì đến cuối năm 2009, Công ty Kenmark không phát sinh thêm hợp đồng thuê nhà xưởng. Mặt khác, Công ty Kenmark mới cơ bản hoàn thành đầu tư phần hạ tầng kỹ thuật của 13/27 nhà xưởng đã giải ngân, dự án không đảm bảo hiệu quả và khả năng thu hồi vốn vay…

Năm 2009, Công ty Kenmark dừng hoạt động, giám đốc công ty xuất cảnh, rời khởi Việt Nam.

Đến tháng 4/2010, các ngân hàng đã thu gốc và lãi của Công ty Kenmark từ tiền bán đấu giá tài sản đảm bảo  được hơn 766 tỷ đồng (tương đương hơn 33 triệu USD).

Tại thời điểm khởi tố vụ án năm 2020, dư nợ gốc của Công ty Kenmark tại BIDV còn hơn 15 triệu USD (khoảng 349 tỷ đồng); SHB còn hơn 6 triệu USD (khoảng 139,68 tỷ đồng).

Trong quá trình điều tra, ông Nguyễn Văn Thắng – nguyên Giám đốc SHB Quảng Ninh đã đại diện các cán bộ ngân hàng nộp lại 6 triệu USD (khoảng 139,68 tỷ đồng); ông Nguyễn Hữu Tiến và ông Nguyễn Chí Thành nộp hơn 1,6 triệu USD (khoảng 37,24 tỷ đồng) nên không bị xử lý hình sự.

Ông Bùi Văn Bổn – nguyên Giám đốc Ngân hàng BIDV chi nhánh Bắc Kạn được xác định chỉ cho vay theo yêu cầu, không tham gia thẩm định nên được áp dụng “chính sách không xử lý hình sự”.

Đến nay, số tiền Công ty Kenmark còn dư nợ không thu hồi được tại 3 chi nhánh BIDV là hơn 7,8 triệu USD (tương đương hơn 180 tỷ đồng).

Trong vụ án này, cơ quan tố tụng xác định ông Đỗ Quốc Hùng đã phát hiện Công ty Kenmark và Công ty Cheermaster có năng lực tài chính không rõ ràng, chưa có kinh nghiệm thực hiện dự án tại Việt Nam. Dự án không khả thi và đảm bảo các điều kiện vay nhưng ông Hùng vẫn ký văn bản đề nghị ngân hàng phê duyệt cho vay đồng thời tham gia phê duyệt giải ngân hơn 12 triệu USD.