Đề xuất bỏ giấy phép xây dựng nhà dưới 7 tầng, Bộ trưởng Xây dựng nói gì?

Đại biểu Tạ Văn Hạ đề nghị mạnh dạn bỏ giấy phép xây dựng cho tất cả nhà riêng lẻ dưới 7 tầng, cả nông thôn và đô thị. Bộ trưởng Trần Hồng Minh giải trình rằng luật sửa đổi chỉ cần thẩm định một bước, nhưng công trình ngoài quy hoạch hoặc trên 7 tầng vẫn cần giấy phép.

• TP.HCM đề xuất miễn giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng
• Loạt dự án hơn 5.500 tỷ đồng ở Đà Nẵng được miễn giấy phép xây dựng

Sáng ngày 14/11, tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, các đại biểu đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật Xây dựng sửa đổi. Nhiều đại biểu đánh giá cao việc dự thảo mở rộng trường hợp miễn giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng tại nông thôn. Tuy nhiên, các đại biểu đề xuất rằng cơ quan soạn thảo cần mạnh dạn mở rộng phạm vi miễn giấy phép cho cả khu vực đô thị. Các đại biểu cũng nhấn mạnh việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm để giảm thủ tục hành chính.

Đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Đà Nẵng) cho rằng việc bỏ giấy phép xây dựng là một bước tiến bộ. Tuy nhiên, ông nhận xét rằng dự thảo vẫn giới hạn ở nông thôn nên coi như chưa bỏ thực sự. Ông nhấn mạnh rằng việc bỏ thủ tục cấp phép không đồng nghĩa với việc bỏ quản lý nhà nước. Mỗi năm, các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM có hàng trăm nghìn công trình cần cấp phép, nhưng sai phạm vẫn xảy ra nhiều. Thủ tục xin phép làm tăng chi phí không chính thức, kéo dài thời gian và thậm chí phát sinh tiêu cực.

Các công trình xây dựng đã có quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng, chỉ giới đường đỏ, mật độ, chiều cao, phần lùi đều được công khai minh bạch. Vì vậy, đại biểu Hạ đề nghị rằng người dân chỉ cần nộp đăng ký online và cam kết thực hiện. Cơ quan quản lý cần tăng hậu kiểm, xử lý nghiêm vi phạm, công khai quy hoạch và minh bạch dữ liệu. Về lo ngại an toàn, bộ tiêu chí và tiêu chuẩn bắt buộc đã đảm bảo, cùng với đơn vị tư vấn thiết kế chịu trách nhiệm và giám sát hiện trường.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) ủng hộ việc giảm tiền kiểm và chuyển sang hậu kiểm đối với các công trình riêng lẻ phù hợp quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn. Các công trình này đương nhiên được xây dựng mà không cần cấp phép. Ông đặt câu hỏi nếu công trình xảy ra bất trắc, nhà nước vẫn phải điều tra và xử lý. Dù công trình thuộc về ai, nhà nước vẫn quan tâm và quản lý an toàn kỹ thuật cũng như tính mạng con người.

Trừ nhà cấp IV, các công trình cao tầng cần có bản vẽ kỹ thuật đảm bảo an toàn. Người dân thường thuê đơn vị thiết kế chuyên môn. Đại biểu đề xuất quy định trừ công trình cấp IV, các công trình còn lại phải có đơn vị tư vấn thiết kế được cấp phép và chịu trách nhiệm về kỹ thuật cũng như tuân thủ quy định.

Công trình đương nhiên được đưa vào xây dựng mà không cần xin phép, nhưng trước khi khởi công, đơn vị tư vấn phải gửi bản vẽ cho cơ quan quản lý nhà nước để kiểm tra. Nếu không đủ tiêu chuẩn, cơ quan sẽ “thổi còi” và xử lý đơn vị tư vấn thiết kế vì đã làm sai. Cách làm này đảm bảo tiêu chuẩn mà nhà nước không cần can thiệp trực tiếp.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh (đoàn TP.HCM) đề xuất giữ nguyên chính sách miễn giấy phép tại vùng sâu vùng xa và miễn hoàn toàn cho nhà ở dưới 7 tầng kể cả ô đất nhỏ với điều kiện tuân thủ ranh giới tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ Xây dựng quy định. Thay vì cấp phép từng hộ gia đình, trách nhiệm quản lý được chuyển cho tư vấn chuyên môn, đảm bảo người dân thuận lợi, giảm chi phí, đồng thời vẫn bảo đảm an toàn pháp lý.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP.HCM) cho biết người dân không thực sự vui khi bỏ giấy phép vì lo lắng khâu hoàn công quyền sở hữu. Nếu không giấy phép, quyền sở hữu gặp vấn đề dẫn đến xây dựng tùy tiện lãng phí. Đại biểu đề nghị chỉ bỏ giấy phép với sửa chữa cải tạo không ảnh hưởng kết cấu công trình.

Giải trình tiếp thu ý kiến về cấp phép xây dựng cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết các bước từ quy hoạch chi tiết lập dự án nghiên cứu tiền khả thi nghiên cứu khả thi đến thiết kế kỹ thuật bản vẽ thi công đều có quy định. Người dân doanh nghiệp muốn xây dựng thế nào lại phải xin giấy phép là vô lý.

Luật sửa đổi theo hướng chỉ một trong những bước cần thẩm định. Ví dụ dự án thẩm định xong không phải cấp giấy phép. Nhưng vẫn còn công trình không nằm trong quy hoạch và lớn hơn 7 tầng thì vẫn cần giấy phép xây dựng. Bộ trưởng cho biết đã hướng dẫn địa phương thực hiện.

Với dự án công trình đặc biệt, thủ tục cấp phép được đơn giản hóa cho người dân. Vẫn yêu cầu tư vấn thiết kế, phường xã không cấp giấy phép nhưng cam kết người dân thực hiện chức năng bảo đảm an toàn kết cấu kiến trúc phòng cháy chữa cháy điện nước.

Mục 2 Điều 43 chương III dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi quy định trước khi khởi công xây dựng công trình, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng trừ các trường hợp sau. Các trường hợp đó bao gồm công trình bí mật nhà nước, công trình xây dựng khẩn cấp, công trình thuộc dự án đầu tư công đặc biệt, công trình thuộc dự án đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt, công trình xây dựng tạm theo quy định Luật này, công trình xây dựng tại khu vực đất sử dụng vào mục đích quốc phòng an ninh theo quy định pháp luật đất đai.

Các công trình thuộc dự án đầu tư công được Thủ tướng Chính phủ, người đứng đầu cơ quan trung ương tổ chức chính trị, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị xã hội, Chủ tịch UBND các cấp quyết định đầu tư xây dựng.

Các công trình xây dựng nằm ở hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên, công trình xây dựng theo tuyến ngoài đô thị phù hợp quy hoạch theo pháp luật quy hoạch đô thị nông thôn hoặc quy hoạch tính chất kỹ thuật chuyên ngành được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc chấp thuận phương án tuyến.

Các công trình trên biển thuộc dự án đầu tư xây dựng ngoài khơi được cấp có thẩm quyền giao khu vực biển thực hiện dự án, cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không, công trình bảo đảm hoạt động bay ngoài cảng hàng không.

Các công trình quảng cáo không thuộc đối tượng phải cấp giấy phép xây dựng theo quy định pháp luật quảng cáo, công trình hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động.
Các công trình xây dựng thuộc dự án đầu tư xây dựng được cơ quan chuyên môn xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi phê duyệt đúng quy định.

Các công trình xây dựng cấp IV, nhà ở riêng lẻ quy mô dưới 7 tầng đầu tư xây dựng khu vực nông thôn xác định quy hoạch chung chưa có quy chế quản lý kiến trúc hoặc không thuộc trường hợp lập quy hoạch chi tiết theo quy định pháp luật quy hoạch đô thị nông thôn.

Các công trình sửa chữa cải tạo bên trong công trình hoặc công trình sửa chữa cải tạo mặt ngoài không tiếp giáp đường trong đô thị yêu cầu quản lý kiến trúc theo quy định cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nội dung sửa chữa cải tạo không làm thay đổi công năng sử dụng, không ảnh hưởng an toàn kết cấu chịu lực công trình, phù hợp quy hoạch theo pháp luật quy hoạch đô thị nông thôn được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo yêu cầu phòng cháy chữa cháy bảo vệ môi trường.