Kiên Giang: Máy trị ung thư hơn 200 tỷ đồng bị ‘đắp chiếu’ 10 năm

Hệ thống Cyclotron điều trị ung thư được đầu tư cho Trung tâm Y học hạt nhân và xạ trị Kiên Giang đến nay đã được 10 năm nhưng vẫn không thể sử dụng do xảy ra nhiều sự cố.

Theo báo cáo của Sở Y tế Kiên Giang, dự án đầu tư hệ thống thiết bị Cyclotron (dùng sản xuất đồng vị phóng xạ, phục vụ xạ hình và điều trị ung thư) được tỉnh phê duyệt năm 2011. Tổng đầu tư hơn 203 tỷ đồng, trong đó vốn vay ODA gần 176 tỷ đồng, còn lại của địa phương. Toàn bộ hệ thống máy được nhập từ nước ngoài.

Theo Sở Y tế Kiên Giang, mục tiêu đầu tư thiết bị cyclotron nhằm sản xuất các đồng vị phóng xạ phát positron tồn tại trong thời gian ngắn, đặc biệt là F-18 sử dụng chụp hình PET với FDG trong các bệnh tim mạch, thần kinh và ung thư, triển khai ứng dụng công nghệ PET/CT chẩn đoán và điều trị. Đồng thời, phân phối FDG, các dược chất phóng xạ có thời gian sống ngắn cho bệnh viện trong khu vực.

Tháng 5/2015, Công ty Ion Beam Applications (IBA) trụ sở tại Bỉ, chuyển linh kiện về Kiên Giang. Hệ thống được lắp đặt bắt đầu từ tháng 10/2015, đến nay cơ bản hoàn thành phần máy chính.

Tuy nhiên, đến nay đã 10 năm, hệ thống thiết bị cyclotron chưa được hoàn thành đưa vào sử dụng.

Ông Hồ Văn Dũng, Giám đốc Sở Y tế Kiên Giang, cho biết nguyên nhân chưa lắp đặt xong thiết bị này do vụ việc mất trộm chì che chắn tia phóng xạ xảy ra ngày 15/5/2017.

Cơ quan chức năng phát hiện có 7 kiện hàng là gạch chì che chắn tia phóng xạ bị tháo dỡ và mất trộm. Đây là các kiện hàng gạch chì gồm có nhiều viên chì nhỏ hình dạng ngẫu nhiên với trọng lượng từ 1.000 đến 1.500 kg/kiện. Mỗi kiện hàng đều bị mất trộm một ít viên, ước lượng tổng số trọng lượng các viên chì bị mất trộm khoảng 4.200 kg.

Tiếp đến, hệ thống giám sát an toàn bức xạ (thiết bị HPGe) bị lỗi. Cụ thể, khoảng tháng 6/2017, nhà thầu Bỉ phát hiện hệ thống bị lỗi do ảnh hưởng nhiệt độ, độ ẩm, môi trường… trong quá trình vận chuyển, nhập khẩu, lưu kho chờ lắp đặt, nhà thầu IBA không đồng ý bảo hành theo điều khoản hợp đồng về điều kiện môi trường, yêu cầu gửi về nhà sản xuất kiểm tra, sửa chữa (gửi về Bỉ).

Sở Y tế Kiên Giang đã đóng gói sẵn sàng gửi về nhà sản xuất kiểm tra, nhưng do hàng hóa không thể hiện chứng từ chi tiết khi nhập khẩu đầu vào (hóa đơn chỉ thể hiện nguyên kiện) nên không xuất ra ngoài nước được.

Đến tháng 11/2020, nhà thầu Bỉ có đến công trình kiểm tra chuẩn bị tiếp tục hoàn thiện như chạy thử máy chính, lắp đặt hạng mục kiểm chuẩn, đóng gói và có yêu cầu Sở Y tế hoàn thiện lại điều kiện hiện trường sẵn sàng cho công tác lắp đặt tiếp theo nhưng do COVID-19 nên tạm ngưng đến nay.

Ngoài ra, còn những nguyên nhân khác như hoàn thiện điều kiện hiện trường chuẩn bị lắp đặt nhưng các phòng chưa có đồng hồ hiển thị áp suất; các van khí tại các phòng QC được lắp đồng hồ áp suất hiện tại là 0-25 bar chưa đúng theo yêu cầu là 0-5 bar, đề nghị thay đổi; các giá đỡ chì bằng thép không rỉ chưa có (trong rãnh của hotcell đỡ chỉ dày 5cm); các đầu nối và dây dẫn từ bình khí vào hệ thống khí phân phối cho tòa nhà chưa có…

Ông Dũng cho biết từ năm 2019, Sở đã mua bổ sung những linh kiện mất trộm. Đến nay thiết bị Cyclotron đã hoàn thành phần máy chính, hiện cần thay mới một số thiết bị và giấy phép chạy thử.

Dự kiến, Sở mời chuyên gia hoàn thành đánh giá trong quý 3/2024; khắc phục bổ sung những nội dung cần thiết đủ điều kiện chạy thử hệ thống vào quý 2/2025, nghiệm thu hoàn thành vào quý 3/2025.