"Loạn" tội danh trên các bản tin của truyền thông nhà nước về việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can trong vụ việc tại Tịnh thất Bồng Lai. (Ảnh chụp màn hình/Trí Thức VN biên tập)
Hơn 10 ngày trong diễn biến khởi tố vụ án, khởi tố bị can, 4 người tại cơ sở Tịnh thất Bồng Lai (sau đổi tên là Thiền am bên bờ vũ trụ) đang bị điều tra về tội “Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của tổ chức, cá nhân”. Mặc dù đang trong quá trình điều tra, vụ việc được báo chí nhà nước công bố ra công chúng trong tình trạng “loạn” tội danh, “định” tội sớm, có yếu tố tiêu cực đối với những người có liên quan.
Tại buổi họp báo về tình hình thực hiện kế hoạch kinh tế – xã hội năm 2021 và kế hoạch năm 2022 của UBND tỉnh Long An, chiều 14/1, đề cập đến sai phạm tại Tịnh thất Bồng Lai, đại diện Công an tỉnh Long An gián tiếp cho hay chưa có kết luận cuối cùng về vụ việc. Đại diện Công an tỉnh Long An hiện công bố kết luận về vụ việc tại Tịnh thất Bồng Lai vẫn đang trong giai đoạn “thống nhất” giữa các cơ quan tố tụng của tỉnh.
Đại tá Văn Công Minh, Phó Giám đốc Công an tỉnh Long An cho biết kết quả điều tra ban đầu của cơ quan điều tra chỉ mang yếu tố chủ quan. Chúng tôi đang làm việc với VKSND và TAND tỉnh để thống nhất các sai phạm của ông Lê Tùng Vân và người liên quan”, ông Minh nói, Zing dẫn lời.
Đối với các vấn đề như: lợi dụng hình thức tu tại gia, lợi dụng tôn giáo để trục lợi; mạo nhận nuôi trẻ mồ côi để kêu gọi từ thiện; kêu gọi từ thiện; loạn luân…, ông Minh cho hay đây là nội dung từ nhiều đơn thư của các tổ chức, cá nhân đối với hộ gia đình bà Cao Thị Cúc (62 tuổi, ấp Lập Thành, xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa) do Công an tỉnh và huyện Đức Hoà tiếp nhận. Điều này đồng nghĩa các thông tin trên hiện là thông tin phản ánh một chiều, cơ quan công an chưa có kết luận xác nhận. Việc các thông tin tố cáo trên bị rò rỉ ra ngoài không được đại diện công an tỉnh Long An đề cập đến.
Thực tế, trái với công bố khá muộn nói trên của đại diện công an tỉnh Long An, trong hơn 10 ngày trong diễn biến khởi tố vụ án, khởi tố bị can vừa qua, vụ việc đã ở trong tình trạng thông tin “thả nổi” khi báo chí công bố “loạn” tội danh.
Theo TTXVN ngày 7/1, “ngày 3/1, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đức Hòa ra quyết định khởi tố vụ án “Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017″. (1)
Tuy nhiên, trước đó, trang Kiểm sát Online ngày 4/1 cho hay vụ việc tại Tịnh thất Bồng Lai bị khởi tố về tội danh khác là “lợi dụng hoạt động tôn giáo, từ thiện để trục lợi“. Bản tin viết: “Ngày 4/1, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Long An đã đến khám xét và tống đạt Quyết định khởi tố vụ án liên quan đến những hành vi vi phạm, lợi dụng hoạt động tôn giáo, từ thiện để trục lợi tại nơi tự xưng là “Tịnh thất Bồng Lai” và sau này được đổi thành “Thiền am bên bờ vũ trụ”. (2)
Vào ngày 5/1, truyền thông nhà nước đồng loạt đưa tin Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Long An cho biết đang xem xét 3 tội danh đối với ông Lê Tùng Vân – người đứng đầu “Tịnh thất Bồng Lai” gồm: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân; Loạn luân (3). Một số báo khẳng định Cơ quan ANĐT Công an tỉnh Long An đã khởi tố vụ án để điều tra về 3 tội danh trên (có trang đã chỉnh sửa bản tin, có trang vẫn giữ nguyên). (4)
Tuy nhiên, đến ngày 7/1, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đức Hoà ra quyết định khởi tố bị can đối với 4 người sống ở Tịnh thất Bồng Lai để điều tra về tội danh “Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân”. Hai tội danh Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Loạn luân không được các bản tin đề cập, giải thích khi không nằm trong các quyết định khởi tố bị can.
Bốn người bị khởi tố gồm ông Lê Tùng Vân (SN 1932); Lê Thanh Hoàn Nguyên (SN 1990); Lê Thanh Nhất Nguyên (SN 1991) và Lê Thanh Trùng Dương (SN 1995), cùng ngụ xã Hòa Khánh Tây. Ông Vân bị cấm rời khỏi nơi cư trú, 3 người còn lại bị bắt tạm giam.
Cần lưu ý, trước khi vụ việc trở thành án hình sự, tháng 11/2021, tại cuộc họp báo của Bộ Nội vụ, Phó Trưởng ban Tôn giáo Chính phủ Nguyễn Tiến Trọng tuyên bố cơ sở Tịnh thất Bồng Lai “có dấu hiệu của việc lợi dụng tôn giáo để trục lợi”.
Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam nói rằng tư thất Bồng Lai “không phải là cơ sở tự viện hợp pháp” do Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An quản lý, mặc dù ông Trọng đề cập đến trong cuộc họp báo: “[…] bà Cúc khẳng định bà thờ tượng Phật tại gia, không phải sinh hoạt tôn giáo. Trong quá trình làm việc, ông Lê Tùng Vân – người sống cùng bà Cao Thị Cúc – khẳng định đây không phải là chùa mà là nhà riêng […]”.
Tình trạng công bố “loạn” tội danh của truyền thông nhà nước vô hình trung tạo nên “bản án dư luận” đối với nhóm người tại Tịnh thất Bồng Lai. Điều này cũng đúng ngay cả với động thái “bảo vệ thông tin” do Cục Trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH) vừa đưa ra.
Sau thông tin khởi tố 4 bị can, kể từ ngày 8/1, truyền thông nhà nước lần lượt đưa tin Cục Trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH) đã đề nghị Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) đề nghị bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, vì Cục này cho rằng việc đăng tải, chia sẻ các thông tin, hình ảnh, tên tuổi của các em nhỏ tại “Tịnh thất Bồng Lai” trên mạng xã hội facebook là vi phạm đến bí mật đời sống riêng tư, bí mật đời sống cá nhân của trẻ em; ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em.
Cục Trẻ em đề nghị Cục An toàn thông tin có biện pháp ngăn chặn, xử lý theo quy định của Luật Trẻ em. Cục này kêu gọi cộng đồng, người dùng mạng xã hội ngừng chia sẻ thông tin chi tiết, hình ảnh rõ mặt, tên, tuổi để giữ bí mật đời tư cho các em trong vụ “Tịnh thất Bồng Lai” nói riêng và các vụ xâm hại, bạo hành trẻ em nói chung. Trên mạng xã hội Facebook, blog, một số sơ đồ, “gia phả” về mối quan hệ giữa những người trong Tịnh thất Bồng Lai vẫn đang được lan truyền.
Báo Tuổi Trẻ dẫn lời bà Nguyễn Thị Nga, Phó cục trưởng Cục Trẻ em rằng: “Việc chia sẻ rộng rãi khuôn mặt, thông tin đời tư sẽ khiến các em bị tổn thương, ảnh hưởng đến tâm lý, nhất là khi các em lớn lên. Khi đi học, những em nhỏ sẽ bị bạn bè kỳ thị, xa lánh, trêu chọc… Điều đó khiến các em xấu hổ, tủi thân và có thể bỏ học”.
Hơn một năm trước, ngày 30/10/2020, Trung tâm VTV24 – Đài Truyền hình Việt Nam đã phát bản tin-phóng sự “Sự thật về “Tịnh Thất Bồng Lai”” (5). Nội dung này khẳng định: “Công an tỉnh Long An và các cơ quan chức năng khác của tỉnh đã điều tra, xác minh và có đủ cơ sở để xác định đây là cơ sở lợi dụng Phật giáo và danh nghĩa nuôi trẻ mồ côi để kêu gọi lòng tốt của mọi người, trong và ngoài nước, giúp đỡ để trục lợi cá nhân”; và “phần lớn những người sinh sống ở đây có quan hệ huyết thống, là con ruột, cháu ruột của ông Lê Tùng Vân”.
Trong bản tin-phóng sự dài gần 9 phút nói trên, hình ảnh của những người sinh sống tại Tịnh Thất Bồng Lai, bao gồm nhiều người lớn và trẻ em, được phát công khai, không che mờ. Bản tin này hiện vẫn trong chế độ hiển thị trên fanpage Thời sự VTV, kênh Youtube VTV24.
Theo dòng tin đưa trong tình trạng nêu trên, tội “Loạn luân” đang trở thành thông tin gắn liền với vụ việc Tịnh thất Bồng Lai. Dư luận đặt câu hỏi với việc báo giới nhà nước công bố công an đang xem xét tội danh này, thì bằng chứng, bao gồm lấy mẫu xét nghiệm ADN đã được tiến hành như thế nào, vào bao giờ, có được sự đồng ý của những người liên quan hay không? BBC Tiếng Việt ngày 12/1 (6) dẫn lời luật sư Đặng Đình Mạnh (người đang nộp hồ sơ đăng ký bào chữa cho ông Lê Tùng Vân) rằng: “Cần sự có mặt của luật sư từ giai đoạn điều tra, bao gồm cả việc thu thập mẫu ADN và giám định ADN để bảo đảm tính khách quan của vụ án”.
Luật sư Mạnh ủng hộ việc giám định ADN tại các cơ sở giám định tư pháp độc lập. Tuy nhiên ông “lấy làm tiếc” vì Việt Nam chưa có các cơ sở giám định ADN độc lập nào. Hầu hết các cơ sở xét nghiệm ADN có tư cách giám định tư pháp đều thuộc nhà nước.
Vẫn theo bản tin trên, luật sư Ngô Anh Tuấn cho rằng chỉ có cách là mời nước ngoài để giám định ADN độc lập. “Nhưng điều đó thì gần như không thể và chưa có tiền lệ trong lịch sử tố tụng Việt Nam”, luật sư Tuấn nói.
Trên trang Facebook cá nhân, trước tình trạng thông tin về vụ án bị “thả trôi”, đặc biệt với “tội danh loạn luân”, luật sư Lê Văn Luân nhận định: “Điều thứ nhất cần nói rõ, tài liệu khi còn trong giai đoạn điều tra là tài liệu phải giữ bí mật, nên những ai đã để lộ ra tài liệu giám định đều sẽ phải chịu trách nhiệm, nếu nghiêm trọng có thể là hình sự.
Điều thứ hai, trong bản tài liệu trôi nổi trên mạng xã hội không thể khẳng định được tính chất loạn luân của họ, bởi nó không cho thấy kết luận về các quan hệ cận huyết trong phạm vi của tội này”.
“Tịnh thất Bồng Lai” (ở ấp Lập Thành, xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa, Long An) được chú ý từ năm 2014, khi bé Lê Thanh Huyền Trân (giới thiệu mình là trẻ mồ côi ở “Tịnh thất Bồng Lai”) tham gia chương trình “Giọng hát Việt nhí – The Voice Kids 2014”, đạt ngôi vị Á quân.
Tiếp đến năm 2017, có 2 người tự nhận là “tu sĩ” gồm anh Hoàn Nguyên (SN 1990) và anh Nhất Nguyên (SN 1991) tham gia cuộc thi hát Bolero của đài truyền hình Vĩnh Long. Họ cũng tự nhận là mồ côi ở Tịnh thất Bồng Lai, được ông Vân nuôi dưỡng.
Đặc biệt, liên tiếp 2 năm sau đó, nhóm 5 đứa trẻ được giới thiệu là trẻ mồ côi ở “Tịnh thất Bồng Lai” đã tham gia 2 mùa chương trình “Thách thức danh hài” và đạt giải cao.
Từ đó, “Tịnh thất Bồng Lai” là điểm lui tới của nhiều cá nhân, tổ chức từ thiện và những tấm lòng vàng trong, ngoài nước gửi những quà tặng, tiền để hỗ trợ 5 đứa trẻ…
Cuối năm 2019, giới chức tỉnh Long An phát đi thông báo “Tịnh thất Bồng Lai” lợi dụng hình ảnh Phật giáo để trục lợi và nhiều người đã có phản ứng.
Đến tháng 9/2020, báo chí trong nước (7) dẫn kết luận điều tra từ công an Long An cho biết năm 2014, bà Cao Thị Cúc (SN 1960, quê ở huyện Cần Đước, Long An) mua lại nhà, đất rộng gần 2.000m2 ở ấp Lập Thành (xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa), rồi chuyển về đây sinh sống, sau đó sửa chữa lại làm điểm tu tại gia.
Còn ông Lê Tùng Vân (SN 1932, thường trú phường 10, quận 6, TP.HCM), công an Long An cho biết hồi năm 1990, ông Vân có lập “Trại dưỡng lão và cô nhi Thánh Đức” ở huyện Bình Chánh (TP.HCM) để đón những trẻ mồ côi, người già lang thang cơ nhỡ về chăm sóc. Đến năm 2007, giới chức huyện quyết định dừng hoạt động đối với cơ sở này.
Đến năm 2015, ông Lê Tùng Vân chuyển về sống cùng bà Cúc, nhận nuôi các em mồ côi, cơ nhỡ… lấy tên là “Tịnh thất Bồng Lai”. Từ năm 2015 đến đầu năm 2020, cơ sở “Tịnh thất Bồng Lai” có 18 người cư trú, trong đó có 6 trẻ em. Theo công an Long An, cả 6 trẻ đều có mẹ ruột cùng tạm trú, không phải trẻ mồ côi.
Cuối năm 2020, ông Vân đổi tên “Tịnh thất Bồng Lai” thành “Thiền Am bên bờ vũ trụ”.
Trong buổi livestream của bà Nguyễn Phương Hằng – CEO Đại Nam vào ngày 24/10/2021 với hàng triệu người theo dõi, anh Lê Thanh Minh Tùng – người tự nhận là con ruột của ông Lê Tùng Vân, cho biết ông Vân từng có 7 người vợ cùng một lúc, nếu tính số phụ nữ qua lại là hơn chục người. Ngoài việc nói những đứa trẻ ở Thiền Am không phải trẻ mồ côi…, anh Tùng còn nói bản thân là kết quả chuyện loạn luân giữa ông Vân và một người ruột thịt, nói rằng ông Vân và nhiều cá nhân khác ở Thiền Am đã làm trong nhiều năm qua đã làm các việc trái luân thường đạo lý, lừa đảo tinh vi…
Trong một clip đăng chiều 28/10 (8), ông Vân cho biết “sẵn sàng chấp nhận lời đề nghị của Lê Thanh Minh Tùng là đi khám ADN” để xem hai người có phải là cha con ruột hay không.
Tối cùng ngày, anh Tùng livestream nói rằng anh chấp nhận đi xét nghiệm ADN nhưng với điều kiện là tất cả những người trong “Tịnh thất” cũng phải đi xét nghiệm. Tuy nhiên, trong clip đăng chiều 28/10, ông Vân đã nói rõ người nói là con ruột của ông thì với người đó, ông mới đi khám ADN để “coi nó nói đúng hay nói láo, hay nói gạt khán giả”, còn với những người trong Tịnh thất Bồng Lai, ông không có quyền bảo họ đi khám ADN.
Nguyễn Quân – Ngọc Long
Chú thích: Các link bản tin, video được đề cập trong bài:
(1) https://www.vietnamplus.vn/long-an-co-quan-cong-an-khoi-to-4-bi-can-o-tinh-that-bong-lai/767105.vnp
(5) https://www.youtube.com/watch?v=8mOEG1wuc3A
(6) https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-59919604
(8) https://www.youtube.com/watch?v=GMsWcLHgZC0
Xem thêm:
Cảnh sát Nhật Bản cho biết đã nộp đơn xin lệnh bắt giữ một thiếu…
Các đại biểu đồng thuận cho rằng máy điều hòa không phải mặt hàng xa…
Tối 20/11 một vụ đâm chém người đã xảy ra tại ký túc xá của…
Bộ Tài chính đang đề nghị xây dựng dự án nghị quyết của Quốc hội…
Trước bước tiến vững chắc của quân Nga, BBC chỉ ra trong một bài phân…
Gần 150 bộ hài cốt được phát hiện khi công nhân thi công cải tạo…
