Miền Trung Việt Nam đối mặt với bệnh Whitmore bùng phát

Thống kê, trong 9 tháng đầu năm 2020, Bệnh viện Trung ương Huế ghi nhận 11 bệnh nhân Whitmore. Tuy nhiên, từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 11, số bệnh nhân tăng đột biến thêm 28 ca, cao gấp 2,5 lần so với tổng số ca bệnh trong 9 tháng đầu năm.

Truyền thông nhà nước vừa dẫn thông tin từ Bệnh viện Trung ương Huế cảnh báo về số ca nhập viện điều trị bệnh Whitmore tăng đột biến từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 11, với gần 30 ca.

Trong đó, 50% bệnh nhân đến từ các tỉnh Nam Định, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị. 50% bệnh nhân quê ở các huyện Phú Lộc, Phú Vang, Quảng Điền, Phong Điền, Hương Thủy… thuộc tỉnh Thừa Thiên – Huế.

Theo Bệnh viện Trung ương Huế, số bệnh nhân tăng nhanh là do bão lụt kéo dài tại các tỉnh miền Trung. Nhiều người nhập viện ở giai đoạn muộn, bị nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng… Quá trình điều trị do đó khó khăn, chi phí điều trị cao song kết quả không khả quan.

Theo thống kê tại bệnh viện Trung ương Huế, từ 2014-2019 có khoảng 83 trường hợp được chẩn đoán Whitmore. Bình quân gần 17 bệnh nhân mỗi năm.

Trong năm 2020, từ tháng 1 đến tháng 9, có 11 bệnh nhân mắc bệnh Whitmore. Tuy nhiên, từ tháng 10 đến giữa tháng 11, số lượng bệnh nhân tăng mới lên tới 28 người, cao gấp 2,5 lần so với tổng số ca bệnh trong 9 tháng qua.

Trước đó, hôm 12/11, một chủ tịch xã ở Quảng Bình đã tử vong do nhiễm khuẩn bệnh Whitmore trong mưa lũ.

Bệnh Whitmore (hay còn gọi là bệnh Melioidosis) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cấp tính do vi khuẩn gram âm có tên Burkholderia Pseudomallei gây nên. Bệnh do bác sĩ Afred Whitmore mô tả năm 1912 tại Miến Điện, từ đó lấy tên Whitmore.

Bệnh thường gặp nhiều ở Đông Nam Á và Bắc Úc và cũng được thấy ở khu vực Nam Thái Bình Dương, châu Phi, Ấn Độ và Trung Đông. Trong đó, Bắc Úc và Đông Bắc Thái Lan là các điểm nóng về bệnh này.

Ở Việt Nam, bệnh Whitmore được Pons và Advier mô tả lần đầu tiên vào năm 1925 ở một phụ nữ trẻ tuổi sống ở ngoại thành Sài Gòn. Bệnh nhân tử vong trong bệnh cảnh nhiễm khuẩn huyết và đã phân lập được trực khuẩn Whitmore trong máu.

Vi khuẩn Burkholderia Pseudomallei được tìm thấy trong đất, nước bẩn, đồng ruộng và các vùng nước tù đọng, lây lan sang người và động vật qua tiếp xúc trực tiếp. Vi khuẩn này có thể được dùng như một tác nhân tiềm năng trong chiến tranh sinh học và khủng bố sinh học.

Vi khuẩn gây Whitmore từ môi trường bên ngoài xâm nhập cơ thể chủ yếu qua những vị trí da bị xây xước hoặc qua vết thương. Người bệnh cũng có thể do hít phải bụi, hơi nước nhiễm khuẩn hoặc uống nước nhiễm khuẩn Burkholderia Pseudomallei. Tại chỗ xâm nhập, khuẩn này tạo thành các mụn mủ to nhỏ tùy theo mức độ, đôi khi là một ổ áp xe lớn.

Người sức đề kháng kém như bệnh nhiễm trùng mạn tính, sử dụng thuốc corticoid kéo dài, tiểu đường, bệnh thận, người nghiện rượu, nghiện ma túy… vi khuẩn Burkholderia Pseudomallei xâm nhập máu sẽ gây nhiễm khuẩn huyết nặng. Vi khuẩn theo dòng máu đi đến khắp các cơ quan trong cơ thể, nhất là gan, lách, phổi, dẫn đến các ổ áp xe từ nhỏ đến lớn hoặc có thể liên kết với nhau.

Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh sẽ diễn tiến trầm trọng, sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, bệnh nhân có thể tử vong.

Việc chẩn đoán xác định Melioidosis được thực hiện dựa trên các xét nghiệm vi sinh học trong máu, nước tiểu, đờm, hoặc tại phần da bị tổn thương. Hoặc có thể cấy vi khuẩn Burkholderia Pseudomallei, làm kháng sinh đồ. Phương pháp xét nghiệm máu cũng rất hữu ích để phát hiện sớm các trường hợp cấp tính của Melioidosis, nhưng khi kết quả âm tính thì vẫn chưa thể hoàn toàn loại trừ.

Với thời gian ủ bệnh có thể từ 1-21 ngày, bệnh Whitmore có triệu chứng tùy theo thể (tối cấp, cấp tính, mạn tính), với thể tối cấp bệnh nhân có thể tử vong rất nhanh sau khoảng 48 giờ nhiễm bệnh, nhưng số lượng bệnh nhân nhiễm ở thể tối cấp rất hiếm gặp. Còn lại, hầu hết các bệnh nhân nhiễm Whitmore có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, không rõ ràng, tổn thương đa cơ quan: viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn tản mạn, nhiễm khuẩn khu trú như áp-xe cơ, áp-xe phần mềm, áp-xe gan,viêm hạch, viêm xương… Chẩn đoán dễ bỏ sót và dễ nhầm với bệnh khác, đặc biệt là lao do tính chất tổn thương giống lao.

Hiện bệnh Whitmore được phát hiện ở 80 quốc gia và hàng năm có khoảng 165.000 người nhiễm bệnh và bệnh cướp đi sinh mạng sống của 89.000 người. Dự báo, mỗi năm ở Việt Nam sẽ có khoảng 10.430 ca nhiễm bệnh Whitmore và khoảng 4.703 ca tử vong.

Minh Long