Một tác giả bị tạm thu hồi Giải thưởng Tác giả trẻ năm 2021 do nghi vấn đạo văn

Quyết định do Hội Nhà văn Việt Nam đưa ra sau 2 tuần TS Đỗ Hải Ninh (Viện Văn học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) công khai sự việc trên Facebook, sau nhiều ngày gửi đơn khiếu nại một tác phẩm đoạt Giải thưởng Tác giả trẻ năm 2021 đã sao chép nguyên văn nội dung nghiên cứu của bà. 

• Vụ tố cáo cựu Bí thư Đắk Lắk ‘đạo văn’: TS, võ sư Phạm Đình Quý bị phạt 2 năm 9 tháng tù

Trong thông báo phát ngày 30/3, Hội Nhà văn Việt Nam cho biết quyết định tạm thời thu hồi Giải thưởng Tác giả trẻ năm 2021 đối với tác phẩm “Phê bình phân tâm học – phía của những ám ảnh nghệ thuật” của tác giả Vũ Thị Trang do nghi vấn xâm phạm bản quyền.

Giải thưởng Tác giả trẻ nằm trong hệ thống giải thưởng hằng năm của Hội Nhà văn Việt Nam, trao tặng những tác phẩm văn học xuất sắc trong năm của các tác giả từ 35 tuổi trở xuống. Giải thưởng Tác giả trẻ trao cho 4 thể loại văn học gồm thơ, văn xuôi, lý luận – phê bình và văn học dịch.

Tại buổi công bố vào ngày 6/1/2022 của Hội Nhà văn Việt Nam, trong 5 tác phẩm được trao giải Giải thưởng Tác giả trẻ năm 2021, tác phẩm “Phê bình phân tâm học phía của những ám ảnh nghệ thuật” của Vũ Thị Trang thuộc nhóm lý luận – phê bình.

Ba tháng sau, tại thông báo ngày 30/3, Hội Nhà văn Việt Nam cho biết thời gian gần đây, Hội đã nhận được đơn khiếu nại từ TS. Đỗ Hải Ninh (Viện Văn học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) về việc giải quyết vấn đề vi phạm bản quyền trong cuốn sách “Phê bình phân tâm học – Phía những ám ảnh nghệ thuật” (NXB Khoa Học Xã Hội, tác giả Vũ Thị Trang).

Sau khi họp, phân tích sự việc, Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam quyết định tạm thời thu hồi giải thưởng Tác giả trẻ năm 2021 đối với tác phẩm nói trên. Cơ quan này cho biết sẽ tham khảo và đưa ra quyết định tiếp theo khi có kết luận chính thức từ phía các cơ quan chức năng liên quan đến vấn đề bản quyền.

Theo phản ánh của bà Ninh, trong cuốn sách nói trên của tác giả Vũ Thị Trang, nội dung “Phần III: Ám ảnh tự do – xung đột giữa những cái tôi trong tự truyện Việt Nam đương đại” (từ trang 199 – 272) đã lấy nhiều phần viết của bà trong đề tài cấp Bộ “Tiểu thuyết và tự truyện Việt Nam sau 1986 nhìn từ phê bình phân tâm học” mà không chú thích hay xin phép sử dụng đối với tác giả.

Đề tài trên do bà Vũ Thị Trang làm chủ nhiệm, mời bà Ninh cùng 4 tác giả khác tham gia vào cuối năm 2017. Bà Ninh viết Chương 2 “Tự truyện Việt Nam sau 1986 nhìn từ phê bình phân tâm học” trong đề tài trên. Sau khi đề tài trên được nghiệm thu vào năm 2019 tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, bà Trang “đã đưa công trình tập thể này in tại NXB Khoa học xã hội với tên sách là “Phê bình phân tâm học: Phía của những ám ảnh nghệ thuật” nhưng chỉ đề tên một mình Vũ Thị Trang là tác giả trên bìa sách” – bà Ninh cho hay.

“Từ khi sách ra, Trang không trao đổi gì và không gửi sách cho tôi. Khi tôi nói rằng tôi vẫn chưa nhận được sách thì Trang trả lời sách phát hành hết rồi, không biết tìm mua sách của mình ở đâu, “không còn sách để tặng những người quan trọng nhất”(!). Đến tháng 1/2022, tôi mới tiếp cận được cuốn sách này và phát hiện Trang đã sao chép nhiều đoạn, nhiều trang từ phần viết của tôi đưa vào sách cá nhân.” – bà Ninh viết.

Bà Ninh cho hay đã gửi đơn đến 6 cơ quan, tổ chức (trong đó có 2 tổ chức đã trao giải là Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học nghệ thuật Trung ương và Hội Nhà văn Việt Nam) từ ngày 24/1/2022, gửi đơn lần 2 vào ngày 21/2, song đến giữa tháng 3 vẫn chưa có cơ quan, tổ chức nào giải quyết. Sau khi việc khiếu nại bế tắc và bà Trang bất hợp tác, bà Ninh công khai sự việc lên Facebook cá nhân kể từ ngày 14/3.

Ngoài thông tin khiếu nại của TS Ninh, bạn đọc phản ánh cuốn sách “Phê bình phân tâm học – phía của những ám ảnh nghệ thuật” của tác giả Vũ Thị Trang có nhiều đoạn lấy “nguyên xi” từ cuốn “Phê bình văn học, con vật lưỡng thê ấy” của nhà phê bình văn học Đỗ Lai Thúy nhưng không có chú dẫn tác giả. Ông Đỗ Lai Thúy nằm trong nhóm đồng tác giả của đề tài cấp Bộ nói trên và viết lời giới thiệu cho cuốn sách vừa bị tạm thu hồi giải thưởng của bà Trang.

Nguyễn Sơn