TP.HCM lên kế hoạch xử lý pin thải từ 400.000 xe điện

TP.HCM đặt mục tiêu chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện từ năm 2026, đồng thời xây dựng trung tâm tái chế pin công suất 3.000 tấn/năm để xử lý pin thải, hướng đến đô thị xanh.

• TP.HCM: Cứ 800m nội thành sẽ có 1 trạm sạc xe điện
• TP.HCM: Đề xuất mở làn đường riêng cho xe điện nếu tăng điện hóa 70%

Ngày 24/7, tại buổi họp báo về tình hình kinh tế – xã hội TP.HCM, ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM, cho biết thành phố đang triển khai đề án chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện cho tài xế công nghệ và giao hàng từ năm 2026. Đề án đặt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến xây dựng đô thị xanh, sạch, thông minh.

Theo lộ trình, từ năm 2026 đến 2027, TP.HCM sẽ hoàn tất chuyển đổi 80% trong số 400.000 xe, tương đương 320.000 xe.

Trong giai đoạn này, thành phố sẽ ngừng cấp mới phù hiệu cho xe máy xăng tham gia vận tải công nghệ, nhưng tài xế đã đăng ký trước đó vẫn được hoạt động với lộ trình chuyển đổi dần. Đến năm 2028, TP.HCM tiếp tục hỗ trợ chính sách miễn giảm thuế VAT, phí đăng ký trước bạ và ưu đãi vay vốn để hoàn thành 20% còn lại. Từ năm 2029, xe xăng 2 bánh sẽ bị cấm hoàn toàn trong hoạt động vận tải công nghệ.

Ông Lê Hải cho biết nhóm tài xế công nghệ và shipper (khoảng 400.000 người) có mức phát thải khí nhà kính cao, với quãng đường di chuyển trung bình 80-120 km mỗi ngày, gấp 3-4 lần người dân bình thường. Việc chuyển đổi sang xe điện sẽ giúp giảm đáng kể ô nhiễm môi trường.

Để xử lý lượng pin thải từ 400.000 xe điện, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM đề xuất xây dựng trung tâm tái chế pin với công suất 3.000 tấn/năm, có khả năng thu hồi 90-95% kim loại quý như lithium, coban, niken, mangan.

Hiện nay, Việt Nam đã có nhà máy sản xuất pin xe điện tại Hà Tĩnh, quy mô đầu tư hơn 6.000 tỷ đồng, hợp tác với Li-Cycle – doanh nghiệp hàng đầu về tái chế pin. Hợp tác này bao gồm cung ứng và tái chế pin, đồng thời nghiên cứu đầu tư hệ thống tái chế tại Việt Nam. Nếu chưa thể đầu tư trong nước, Li-Cycle sẽ sử dụng công nghệ tại Đông Nam Á hoặc các khu vực khác để xử lý pin.

Pin hết vòng đời sử dụng trong xe điện có thể được tái sử dụng cho hệ thống dự trữ điện mặt trời, cung cấp điện cho nhà máy ở vùng nông thôn, hoặc làm vật liệu sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời. Công nghệ tái chế pin hiện nay cho phép thu hồi đến 95% vật liệu, giúp giảm rủi ro môi trường từ chất thải nguy hại.

Theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, từ ngày 1/1/2024, các đơn vị sản xuất pin phải đóng phí tái chế. Doanh nghiệp có nhà máy tái chế đạt chuẩn có thể được nợ phí này và chịu trách nhiệm thu gom, xử lý pin. Các đơn vị không sản xuất pin phải đóng phí môi trường để nhà nước hỗ trợ cơ sở tái chế. TP.HCM cũng sẽ áp dụng cơ chế vay ưu đãi hoặc sử dụng quỹ bảo vệ môi trường để hỗ trợ các nhà máy tái chế đạt chuẩn.

Về lo ngại cháy nổ pin xe điện, ông Lê Hải cho biết công nghệ pin hiện nay đã phát triển với nhiều loại pin kháng cháy cao, thậm chí có loại được khẳng định không cháy nổ.

Ông đề nghị đánh giá rủi ro cháy nổ dựa trên dữ liệu so sánh khách quan giữa xe điện và xe xăng, tránh thông tin chưa kiểm chứng gây ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển giao thông xanh.

Ông cũng cho biết Trung Quốc đã áp dụng tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc về an toàn xe điện, và Việt Nam có thể học hỏi để sớm triển khai các tiêu chuẩn tương tự.

Để đảm bảo quá trình thu gom và xử lý pin minh bạch, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM đề xuất Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Sở Công Thương TP.HCM xây dựng kế hoạch chi tiết, áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật ngay từ đầu và giám sát chặt chẽ.

Dự kiến trong 10 năm tới, TP.HCM sẽ hình thành hệ thống nhà máy tái chế pin hiện đại, góp phần giảm ô nhiễm và xây dựng đô thị xanh.

Hiện tại, đề án đang thu thập ý kiến từ các sở, ngành, doanh nghiệp và chuyên gia để hoàn thiện trước khi trình UBND TP.HCM xem xét.