Bắc Kinh bổ nhiệm cựu tư lệnh hải quân Đổng Quân làm Bộ trưởng Quốc phòng

Chính phủ Trung Quốc hôm thứ Sáu (29/12) thông báo bổ nhiệm cựu Tư lệnh Hải quân, Đô đốc Đổng Quân (Dong Jun), làm Bộ trưởng Quốc phòng mới, thay thế cựu Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc, người đã biến mất trước công chúng 4 tháng trước và chính thức bị cách chức cách đây 2 tháng.

Theo báo cáo từ nhiều kênh truyền thông nhà nước Trung Quốc, cuộc họp lần thứ 7 của Ủy ban Thường vụ Nhân đại toàn quốc Trung Quốc khóa 14 đã thông qua nghị quyết vào thứ Sáu để bổ nhiệm ông Đổng Quân làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ngay lập tức ký sắc lệnh của chủ tịch, tuyên bố và xác nhận việc bổ nhiệm ông Đổng Quân.

Sở dĩ thế giới bên ngoài đặc biệt chú ý đến việc thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, là do người tiền nhiệm của ông Đổng Quân là ông Lý Thượng Phúc đột ngột biến mất khỏi chính trường Trung Quốc chỉ 5 tháng sau khi nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng vào tháng 3 năm nay. Ông Lý Thượng Phúc bị chính thức thông cách chức hai tháng trước. Chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vẫn chưa công bố lý do miễn nhiệm chức vụ đối với ông Lý Thượng Phúc. Tuy nhiên, nhiều kênh truyền thông đưa tin rằng việc này có thể liên quan đến cáo buộc ông dính líu đến các vụ án tham nhũng trong mua sắm thiết bị và nghiên cứu phát triển khi ông còn là người đứng đầu Tổng cục Vũ khí của Quân đội Giải phóng Nhân dân.

Trước khi ông Lý Thượng Phúc bị cách chức, ông Tần Cương, người trở thành Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc vào cuối tháng 12 năm ngoái, cũng biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng sau nửa năm tại vị, và cuối cùng cũng bị cách chức mà không đưa ra lý do.

Reuters đưa tin về việc bổ nhiệm ông Đổng Quân làm Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc và chỉ ra rằng chức vụ Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc chỉ là bộ mặt công khai của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, và chức năng chính của nó là xuất hiện trước truyền thông và giao tiếp với các bộ trưởng quốc phòng và quan chức quân sự cấp cao của nước ngoài.

So với bộ trưởng quốc phòng các nước khác, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc có ít quyền lực quân sự thực tế và lời nói của ông có thể không hiệu quả trong chính sách quốc phòng hoặc quản lý quân sự, bởi vì những vấn đề này thuộc trách nhiệm của Quân ủy Trung ương do ông Tập Cận Bình làm chủ tịch.

Reuters chỉ ra, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cũng có một nhiệm vụ quan trọng, đó là liên lạc với quân đội Mỹ về các vấn đề nhạy cảm như Biển Đông và Eo biển Đài Loan. Một là đề phòng và ngăn chặn tình hình căng thẳng mất kiểm soát; hai là thứ hai, ngăn chặn máy bay, tàu chiến quân sự của Mỹ và Trung Quốc khi chạm trán ở Biển Đông hay vùng biển, vùng trời xung quanh Đài Loan sẽ không xảy ra hiểu lầm, tính toán sai lầm, thậm chí nổ súng.

Khi ông Lý Thượng Phúc còn là Bộ trưởng Bộ Trang bị vũ khí Quân đội Giải phóng Nhân dân, ông đã bị Mỹ trừng phạt vào năm 2018 vì mua tên lửa và máy bay chiến đấu từ Nga, do đó, trong nhiệm kỳ ngắn ngủi làm Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, ông đã từng từ chối tổ chức cuộc gặp chính thức với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ.

Ông Đổng Quân chưa từng bị Mỹ trừng phạt, vì vậy, sau khi ông trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, sẽ không có trở ngại nào đối với các cuộc gặp trực tiếp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Trung Quốc giống như các lệnh trừng phạt áp dụng đối với ông Lý Thượng Phúc.

Ông Đổng Quân, 62 tuổi, sinh ra ở Yên Đài, tỉnh Sơn Đông, sau khi thi đỗ đại học năm 1978, ông vào Học viện Hải quân Đại Liên của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân và phục vụ trong hải quân nhiều năm sau khi tốt nghiệp. Ông từng phục vụ trong Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân với các chức vụ Bộ trưởng Huấn luyện Quân sự thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân, Phó Tham mưu trưởng Hạm đội Biển Bắc, Tư lệnh Đơn vị 92269 Hải quân, Phó Tư lệnh Hạm đội Hoa Đông, Phó Tham mưu trưởng Hải quân, Phó Tư lệnh Chiến khu Nam Bộ.

Ông Đổng Quân được bổ nhiệm làm Phó Tư lệnh Hải quân vào tháng 3/2021 và được thăng chức Tư lệnh Hải quân 5 tháng sau đó. Tháng 9/2021, ông được thăng cấp Thượng tướng. Ngày 25/12 năm nay, ông tham dự lễ thăng cấp đô đốc (quân hàm Thượng tướng) của Quân ủy Trung ương tại Bắc Kinh. Tuy nhiên thời điểm đó, chức vụ Tư lệnh Hải quân đã do ông Hồ Trung Minh đảm nhận, khi đó có tin đồn ông Đổng Quân có thể trở thành ứng cử viên cho chức chức vụ Bộ trưởng Quốc phòng.

Vấn đề nhạy cảm Đài Loan và Biển Đông

Ông Đổng Quân trước đây từng là phó tư lệnh Bộ Tư lệnh Chiến khu Nam Bộ của Quân đội Trung Quốc, nơi quản lý Biển Đông có tầm quan trọng chiến lược của Trung Quốc. Hiện đang có tranh chấp lãnh thổ giữa Bắc Kinh và các nước láng giềng ở Biển Đông. Căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines ở vùng biển tranh chấp cũng tăng cao trong những tuần gần đây khi các cuộc xung đột nhỏ giữa tàu thuyền của hai nước ngày càng gia tăng.

AFP chỉ ra rằng việc bổ nhiệm ông Đổng Quân được đưa ra sau khi cải tổ lại người đứng đầu lực lượng tên lửa chiến lược của Quân đội Trung Quốc, đặc biệt là tên lửa hạt nhân. Một trọng tâm khác là việc bổ nhiệm bộ trưởng quốc phòng mới của Trung Quốc diễn ra hai tuần trước cuộc bầu cử tổng thống ở Đài Loan, nơi mà ĐCSTQ coi là một trong các tỉnh của mình. Mặc dù Bắc Kinh nói rằng họ ủng hộ sự thống nhất “hòa bình” của lãnh thổ khoảng 2.300 cư dân được quản lý bởi một hệ thống dân chủ, nhưng chưa họ bao giờ từ bỏ việc sử dụng lực lượng quân sự để đạt được mục tiêu này.

Vấn đề Đài Loan rất nhạy cảm ở Trung Quốc, khi chính quyền thường xuyên cảnh báo Mỹ, nước ủng hộ chính của Đài Loan, không đưa ra bất kỳ quyết định nào có thể được coi là bật đèn xanh cho “độc lập” chính thức. Chính quyền Đài Loan cho biết Bắc Kinh đã tăng cường áp lực quân sự xung quanh Đài Loan trong những tháng gần đây.

Ông Li Mingjiang, học giả quan hệ quốc tế tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, nói với Reuters: “Ông Đổng Quân đã quen với việc xử lý các cuộc chạm trán gần giữa quân đội Trung Quốc và Mỹ. Điều này rất hữu ích khi ông ấy phải đối phó với cuộc khủng hoảng giữa quân đội hai nước.”

Đầu tháng 8 năm ngoái, sau khi cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi nhất quyết đến thăm Đài Loan bất chấp cảnh báo của Bắc Kinh, quân đội Trung Quốc đã tổ chức các cuộc tập trận quân sự quy mô lớn trên biển và không phận xung quanh Đài Loan trong nhiều ngày. Chính phủ Trung Quốc cũng cắt đứt mọi liên lạc và trao đổi cấp cao với Mỹ, bao gồm cả liên lạc cấp cao giữa quân đội hai nước.

Tuy nhiên, kể từ khi Tổng thống Joe Biden tổ chức hội nghị thượng đỉnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại San Francisco vào giữa tháng trước và hứa sẽ nối lại trao đổi cấp cao giữa quân đội hai nước, trao đổi cấp cao giữa quân đội Mỹ và Trung Quốc đã bắt đầu nối lại.

Tướng Charles Brown, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, đã có cuộc gọi video với Tướng Lưu Chấn Lập (Liu Zhenli), Tham mưu trưởng Bộ Tham mưu Liên hợp, Quân ủy Trung ương Trung Quốc vào tuần trước. Do đó các các cuộc gặp và đối thoại trong tương lai giữa các bộ trưởng quốc phòng Mỹ và Trung Quốc chỉ là vấn đề thời gian.