Thép giá rẻ Trung Quốc tràn ngập toàn cầu, gây lo ngại gia tăng xung đột thương mại

Thực trạng thị trường nội địa của Trung Quốc không ngừng trì trệ khiến các hãng thép nước này thúc đẩy “xả sản phẩm” tồn đọng ra thị trường quốc tế, giúp xuất khẩu thép nửa đầu năm nay của Trung Quốc tăng vọt. Do sản phẩm Trung Quốc có vấn đề bán phá giá khiến một số nước tiến hành điều tra. Giới chuyên gia có cảnh báo, điều này có thể làm trầm trọng thêm cuộc xung đột thương mại Mỹ-Trung.

Xuất khẩu thép của Trung Quốc trong 6 tháng đầu năm nay tăng 24% so với cùng kỳ năm ngoái với 53 triệu tấn, dự doán chỉ ra tổng lượng xuất khẩu cả năm có thể gần mức cao kỷ lục 110 triệu tấn được thiết lập vào năm 2015. Trong khi đó hàng tồn kho tại các nhà sản xuất thép Trung Quốc đang tăng nhanh, cho thấy tình trạng dư thừa ngày càng tăng. Theo Nikkei, khoảng năm 2020 mức tồn kho của các nhà sản xuất và đại lý gần như nhau, nhưng hiện nay lượng tồn kho của các nhà sản xuất thép đã tăng khoảng 4 triệu tấn.

Do nhu cầu trong nước yếu gây tích tụ hàng tồn kho, các công ty Trung Quốc đẩy mạnh chuyển sang xuất khẩu. Thông tin từ các hãng thép lớn cho biết, do Trung Quốc tăng mạnh xuất khẩu khiến giá thép cuộn cán nóng (bao gồm cả cước vận chuyển) tại thị trường Đông Nam Á đã giảm mạnh xuống khoảng 510 USD – 520 USD/tấn, trong khi từ năm 2021 đến giữa năm 2022 mức khoảng 700 USD – 900 USD/tấn.

Giá kết toán thép cuộn cán nóng gần đây trên sàn Chicago Mercantile Exchange cũng đã giảm mạnh còn khoảng 660 USD, trong khi vào cuối năm ngoái là hơn 1.000 USD.

Cảnh báo thép Trung Quốc bán phá giá đe dọa các nền kinh tế mới nổi

Hôm thứ Hai (22/7), chính quyền Ấn Độ đã đệ trình Khảo sát kinh tế 2023-2024 lên Quốc hội. Báo cáo cảnh báo thị trường nhà ở Trung Quốc tiếp tục sụt giảm theo đà kể từ năm 2021, dẫn đến tình trạng dư thừa nghiêm trọng trong ngành thép Trung Quốc và càng khiến giá hợp kim toàn cầu giảm mạnh.

Báo cáo cảnh báo: “Kể từ năm 2021, ngành bất động sản Trung Quốc hoạt động kém, dẫn đến tình trạng dư thừa công suất nghiêm trọng và làm giá thép toàn cầu sụt giảm, hiện gây áp lực rất lớn lên các nhà sản xuất ở Ấn Độ, Việt Nam, Brazil và các nước khác”.

Báo cáo chỉ ra rằng tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc gây ra mối đe dọa cho các nước khác, đặc biệt là các nền kinh tế mới nổi (EMDE): “Ngày càng nhiều nền kinh tế mới nổi đang áp đặt các hạn chế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc trong khi thúc đẩy thương mại tự do ở những nơi khác để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước của họ. Đồng thời, Trung Quốc đã bắt đầu có các biện pháp trả đũa đối với những hạn chế nhập khẩu này, điều này làm cho bối cảnh sản xuất của các nền kinh tế mới nổi trở nên phức tạp hơn”.

Theo báo cáo, do cuộc điều tra chống bán phá giá của Ấn Độ đối với các công ty Trung Quốc khiến nhà chức trách Trung Quốc đã ngăn cản Ấn Độ mua thiết bị năng lượng mặt trời.

Việt Nam tràn ngập thép Trung Quốc giá rẻ

Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan Việt Nam, lượng thép nhập khẩu của Việt Nam đạt mức cao kỷ lục trong nửa đầu năm nay khi vượt 8,22 triệu tấn, so với cùng kỳ năm ngoái cho thấy lượng nhập khẩu và giá trị nhập khẩu đều tăng lần lượt là 48% và 25%.

Giá nhập khẩu trong tháng 6 là 727 USD/tấn, giảm 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Chỉ tính riêng tháng 6, Việt Nam đã nhập khẩu 886.000 tấn thép cuộn cán nóng (77% đến từ Trung Quốc) tương đương 151% sản lượng trong nước.

Trước nguy cơ tràn vào thép cuộn cán nóng nhập khẩu giá rẻ, chuyên gia Việt Nam đề nghị các cơ quan liên quan tiếp tục xây dựng tiêu chuẩn quản lý chất lượng kỹ thuật, rào cản kỹ thuật, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng vệ thương mại để ngăn chặn sản phẩm kém chất lượng xâm nhập thị trường.

Nippon Steel: Lợi nhuận năm 2024 sẽ giảm 90 tỷ Yên

Xuất khẩu của các nhà sản xuất thép hàng đầu Nhật Bản cũng bị ảnh hưởng bởi giá thép giảm. Nippon Steel tuyên bố trong cuộc họp báo cáo tài chính vào tháng 5 rằng do gia tăng của các sản phẩm Trung Quốc khiến giá ở thị trường nước ngoài giảm sẽ làm giảm lợi nhuận trong năm tài chính 2024, ước tính thấp hơn 90 tỷ yên (khoảng 573 triệu USD) so với năm tài chính 2023.

Chủ tịch Nippon Steel Tadashi Imai cho biết: “Chúng tôi phải thúc đẩy chiến lược của mình với giả định rằng sản lượng của Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng, điều này sẽ buộc chúng tôi phải đối mặt với môi trường kinh doanh khốn khó”.

Tính đến tháng 4, nhập khẩu thép của Nhật Bản đã tăng 15 tháng liên tiếp, trong đó nhập khẩu từ Trung Quốc tăng 86%.

Nguy cơ gia tăng xung đột thương mại

Tổng sản lượng thép thô của Trung Quốc năm ngoái chỉ hơn 1 tỷ tấn, so sánh với tỷ lệ xuất khẩu còn hạn chế. Tuy nhiên, với tư cách là nhà sản xuất thép thô lớn nhất thế giới, chiếm hơn một nửa sản lượng toàn cầu, công suất dư thừa của Trung Quốc có thể làm gián đoạn thị trường toàn cầu nếu nhu cầu trong nước giảm.

Lần gần nhất trước đó xảy ra tình trạng xuất khẩu thép của Trung Quốc tăng mạnh là hồi năm 2016, đã khiến các nhà lãnh đạo đã thảo luận về việc loại bỏ công suất dư thừa tại hội nghị thượng đỉnh G7 và G20, dẫn đến việc thành lập Diễn đàn toàn cầu về năng lực dư thừa thép (GFSEC).

Trung Quốc đã rút khỏi GFSEC vào năm 2019, tuyên bố đã hoàn thành sứ mệnh của họ. Tuy nhiên, mặc dù năng lực sản xuất của Trung Quốc giảm từ năm 2016 đến 2018 nhưng lại bắt đầu tăng trở lại từ năm 2019.

Cho đến ngày nay, tình trạng dư thừa thép của Trung Quốc vẫn ngày càng trầm trọng.

Theo Trung tâm Nghiên cứu toàn cầu Sumitomo (Sumitomo Corporation Global Research) thuộc tập đoàn Sumitomo, chính quyền Trung Quốc vào tháng 4 đã mở cuộc điều tra đối với các nhà sản xuất thép và công ty thương mại trong nước, đồng thời công bố chiến dịch toàn quốc nhằm hạn chế sản xuất thép thô. Nhưng việc sản lượng thép thô vẫn tăng 2,7% trong tháng 5 cho thấy việc cắt giảm sản lượng chưa có tiến triển.

Các nguồn tin trong ngành nói với Nikkei rằng một số người tin chính quyền địa phương Trung Quốc muốn tránh sự suy thoái về việc làm và điều kiện tài chính, do đó đang khuyến khích hiện trạng.

Nhiều nước cảnh giác việc công ty thép của Trung Quốc xuất khẩu gián tiếp qua nước thứ ba hay bằng các hình thức khác để tránh biện pháp chống bán phá giá. Tính đến đầu tháng 7, số vụ điều tra chống bán phá giá được tiến hành trên toàn cầu đối với sản phẩm Trung Quốc đã tăng từ 3 vụ vào năm ngoái lên 10 vụ trong năm nay.

Giới phân tích có chỉ ra, nếu tình trạng sản xuất dư thừa trong nước Trung Quốc tiếp tục tồi tệ hơn, Bắc Kinh có thể để đồng nhân dân tệ suy yếu để kích thích xuất khẩu và từ đó kích thích nền kinh tế. Nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life ở Tokyo là Toru Nishihama nói với Nikkei về vấn đề này: “Xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chắc chắn sẽ gia tăng, đặc biệt là trong dịp bầu cử tổng thống Mỹ”.