TQ: ‘Luật bảo vệ quyền riêng tư’ mới nghiêm ngặt nhưng miễn trừ cho nhà chức trách?

Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vốn nổi tiếng giám sát người dân nghiêm ngặt, nay lại sắp sửa áp dụng luật mới về quyền riêng tư. Vào thứ Sáu (20/8), Quốc hội của ĐCSTQ đã thông qua “Luật bảo vệ quyền riêng tư cá nhân” nghiêm ngặt, mở rộng phạm vi trong ngành công nghiệp Internet. Có phân tích cho rằng quy định về an ninh quốc gia của luật này vẫn cho phép nhà chức trách có quyền giám sát.

Tờ Wall Street Journal (Mỹ) đưa tin rằng văn bản chính thức của luật này chưa được công bố, tuy nhiên theo bản dự thảo được công bố hồi tháng Tư cho thấy, các quy định mới của ĐCSTQ tương tự như Quy định bảo vệ dữ liệu chung (General Data Protection Regulation) của châu Âu.

Quy định mới này của ĐCSTQ rất nghiêm ngặt, yêu cầu mọi tổ chức hoặc cá nhân hạn chế tối đa thu thập dữ liệu cá nhân khi xử lý dữ liệu của công dân Trung Quốc, nếu có thu thập thì phải được sự đồng ý của người dùng trước khi thu thập, và phạm vi áp dụng cũng bao gồm các cơ quan Chính phủ.

Sự khác biệt là quy định của châu Âu tập trung vào việc bảo vệ quyền riêng tư cá nhân trước các công ty tư nhân và chính phủ; còn quy định mới của ĐCSTQ tập trung vào việc chính phủ và người tiêu dùng cùng chống lại hành vi doanh nghiệp trộm cắp dữ liệu và vi phạm quyền riêng tư, tuy nhiên lại cho phép Chính phủ ĐCSTQ giữ quyền để truy cập rộng rãi vào dữ liệu vì lý do an ninh quốc gia. Ví dụ, các cơ quan nhà nước Trung Quốc có thể được miễn trừ tuân thủ quy định mới vì lý do bảo mật hoặc khi việc thực thi luật pháp của nhà nước gặp trở ngại.

Đài VOA (Mỹ) cho rằng luật không quy định rõ ràng quyền hạn của cơ quan hành pháp, như vậy cơ quan chức năng của ĐCSTQ vẫn có thể thực hiện giám sát dữ liệu cá nhân chặt chẽ. Jeremy Daum, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Trung Quốc Paul Tsai của Trường Luật Yale (Yale Law School Paul Tsai China Center) nói với Wall Street Journal rằng quy định mới không có khả năng ảnh hưởng đến việc giám sát và theo dõi người dân của cảnh sát Trung Quốc.

Khái niệm an toàn công cộng ở Trung Quốc rất mơ hồ và rộng, điều này cho phép cơ quan chức năng ĐCSTQ giám sát người dân một cách sâu rộng. Đằng Bưu (Teng Biao), một luật sư nhân quyền người Mỹ gốc Hoa nói với Reuters rằng chính phía cơ quan chức năng của ĐCSTQ mới thường là bên lạm dụng thông tin cá nhân; họ sử dụng hệ thống tín dụng xã hội, dữ liệu lớn, thu thập DNA và nhận dạng khuôn mặt để thu thập thông tin cá nhân một cách rộng rãi; tại Tân Cương, để kiểm soát người dân tộc thiểu số họ đã thiết lập một hệ thống mạng lưới các trại tạm trú và nhà tù, ở khắp mọi nơi đều có camera giám sát, ngay cả đổ xăng cho ô tô cũng phải quét thẻ căn cước và quét khuôn mặt. Mặc dù dự luật quy định camera nhận dạng khuôn mặt được lắp đặt ở những nơi công cộng phải có các dấu hiệu cảnh báo bắt mắt và chỉ được sử dụng cho mục đích an toàn công cộng, nhưng đối với trường hợp xem xét về an ninh quốc gia thì rất khó để nói.

Trong bao năm trước khi luật này được thông qua, xã hội Trung Quốc rất tệ hại trong hành vi gian lận, đánh cắp dữ liệu và thu thập dữ liệu trực tuyến của các ‘gã khổng lồ’ công nghệ trong nước. Nhiều năm qua với sự phát triển mạnh thị trường sản phẩm và công nghệ mới trong bối cảnh luật pháp còn sơ hở về truy cập dữ liệu, đã góp phần tạo ra thị trường chợ đen dữ liệu người dùng. Ví dụ, Alibaba buộc các nhà cung cấp chỉ được bán hàng trên nền tảng của Alibaba, dẫn đến việc Alibaba bị phạt 2,8 tỷ USD vào tháng Tư năm nay.

Giới luật sư và nhà phân tích chính sách có chỉ ra rằng việc vi phạm luật mới về quyền riêng tư này có thể khiến doanh nghiệp phải chịu phí tổn nặng. Theo dự thảo mới nhất của luật này, các hoạt động bất hợp pháp nghiêm trọng có thể bị phạt tới 7,7 triệu đô la Mỹ, hoặc 5% thu nhập hoạt động trong năm trước.

Paul Haswell, một đối tác tại Văn phòng luật Pinsent Masons, cho biết: “Hầu hết các công ty và tổ chức nên chuẩn bị tốt cho luật này. Các công ty hoạt động bình thường theo các quy định của EU sẽ không gặp khó khăn về luật mới này của Trung Quốc. Nhưng cũng sẽ không dễ nếu liên quan đến vấn đề an ninh quốc gia”.

Neil Liang, đồng sáng lập công ty khởi nghiệp công nghệ The CareVoice có trụ sở tại Thượng Hải, nói với hãng tin AP rằng theo quy định mới thì các công ty công nghệ phải dành nhiều nguồn lực hơn để tuân thủ, điều này cũng sẽ thúc đẩy hình thành nghề giúp các công ty quản lý dữ liệu.

Trong một diễn biến tương tự khác trong thứ Sáu (20/8), Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc cũng công bố quy định mới về dữ liệu ô tô, yêu cầu dữ liệu quan trọng, bao gồm các địa điểm nhạy cảm của quân đội và chính phủ, phải được lưu trữ tại Trung Quốc; đồng thời giảm việc thu thập và chia sẻ dữ liệu không cần thiết. Quy tắc sẽ có hiệu lực vào ngày 1/10 năm nay.

Ngự Thi, Vision Times

Xem thêm: