Chuyện xưa ngẫm lại: Địa vị phải tương xứng với đức hạnh

Cổ nhân giảng: “Đức bất phối vị, tất hữu tai ương” ý nói một người có địa vị xã hội và đãi ngộ phải tương xứng với đức hạnh phúc báo của bản thân. Nếu một người làm việc vi phạm quy luật này thì sẽ gặp báo ứng, tai họa. Thượng Thiên ban cho một người hay một quốc gia bao nhiêu địa vị, bao nhiêu vinh hoa phú quý là căn cứ ở việc họ có bao nhiêu đức hạnh, có xứng hay không. Bởi vậy có câu “Địa thế khôn, quân tử dĩ hậu đức tái vật”, đất có tính nhu hòa, người quân tử lấy đức dày như đất để nâng đỡ vạn vật.

“Mưu sự tại nhân, thành sự tại Thiên”, nếu một người vốn có rất ít đức, lại không biết làm việc thiện tích đức thì người ấy không có phúc hưởng thụ. Bởi vì không có đức dày thì không thể nâng đỡ nổi khối tài phú ấy. Cho dù có được người khác ban tặng cho, cũng không hưởng nổi, thậm chí còn gây họa mà tạo thêm nghiệp. Hơn thế nữa, người có mệnh hưởng thụ địa vị ấy, phú quý ấy, nếu mà không tu dưỡng đức hạnh, thì một khi phúc tận, tai họa sẽ ập tới. Trong lịch sử, từ người dân cho tới quân vương đều không thể thoát khỏi quy luật này.

Sáng được ban chức quan, tối chết bất đắc kỳ tử

Trong cuốn “Triêu dã thiêm tái” có ghi chép một chuyện lịch sử, kể rằng Hoàng đế Đường Thái Tông có một người bạn rất thân thiết tên là Vương Hiển. Hai người họ ngày ngày chơi đùa cùng nhau rất hòa thuận. Bấy giờ, Hoàng đế thường đùa giỡn nói rằng: “Vương Hiển đến già cũng không ra làm quan được!”

Sau khi Đường Thái Tông lên ngôi, Vương Hiển liền đến gặp và nói: “Thần hiện giờ có thể ra làm quan được không?” Hoàng đế cười nói: “Không biết có thể hay không!”. Ngay sau đó, Hoàng đế triệu kiến ba người con của Vương Hiển và ban cho họ chức quan Ngũ phẩm.

Vương Hiển bấy giờ rất nóng lòng muốn được làm quan liền đến xin Hoàng đế ban cho một chức quan nhỏ. Hoàng đế băn khoăn nói: “Ông không có quý tướng, ta không ban chức quan cho ông thực sự cũng rất đáng tiếc!”

Vương Hiển nghe xong lại nói: “Nếu buổi sáng có thể được làm quan thì buổi tối có chết cũng mãn nguyện”. Lúc ấy, Phó xạ Phòng Huyền Linh nói: “Bệ hạ đã có giao tình với ông ấy từ nhỏ, vì sao không thử cho ông ấy một chức quan?”

Một mặt cũng là ngại vì tình bạn thân thiết cũ, một mặt cũng bởi sự khẩn thiết của Vương Hiển, Đường Thái Tông liền ban cho bạn mình một chức quan nhỏ. Thật không ngờ, ngay đêm hôm Vương Hiển được ban tặng chức quan ấy liền chết bất đắc kỳ tử.

Một người khác từng có giao tình với Đường Thái Tông là Vương Vô Ngại cũng chịu kết cục tương tự. Vương Vô Ngại thích đánh bạc, ăn chơi và thích nuôi diều hâu, chim ưng. Đường Thái Tông thời còn chưa đăng cơ từng cá cược với Vương Vô Ngại trong một lần chơi bạc. Sau này khi Đường Thái Tông lên ngôi Hoàng đế, Vương Vô Ngại lo sợ Hoàng đế nhớ tới lần cá cược kia, nên sống ẩn mình.

Đường Thái Tông từng lệnh cho sai dịch mang một con diều hâu ra chợ bán, từ đó tìm được Vương Vô Ngại. Khi Đường Thái Tông triệu ông ta tới hoàng cung, Vương Vô Ngại hoảng sợ xin tha tội. Tuy vậy Đường Thái Tông cười và còn thưởng cho ông ta: Để ông ta tới cổng Xuân Minh đợi xe ở các châu đi tới, những đồ vật trên xe đều tặng lại cho Vương Vô Ngại.

Vương Vô Ngại ngồi ở cổng Xuân Minh 3 ngày, nhưng vì cầu sông Bá bị hỏng, nên chỉ nhận được 3 xe cây gai mà không được bất cứ thứ gì khác. Đường Thái Tông từ chuyện đó biết Vương Vô Ngại mệnh bạc, nên không ban thưởng cho ông ta thêm bất cứ thứ gì nữa.

Vương Vô Ngại từ sau lần đó thì biết rằng Hoàng đế đối tốt với ông ta, nhiều lần cầu xin được làm quan Ngũ phẩm. Nhưng Đường Thái Tông nhiều lần nói: “Không phải là ta không muốn cho ngươi, đáng tiếc là người không có số hưởng!”

Đến khi Vương Vô Ngại vẫn kiên quyết truy cầu phú quý, nài nỉ cầu xin, Đường Thái Tông đành phải đồng ý. Nhưng kết quả là ngay đêm hôm đó, Vương Vô Ngại cũng qua đời.

• Xem thêm: Trí tuệ của cổ nhân: Cải biến vận mệnh

Vua không xứng địa vị khiến “nước mất nhà tan”

Trong sử sách Trung Hoa còn ghi chép lại một câu chuyện khác. Tùy Văn Đế Dương Kiên vốn là một vị Hoàng đế cần kiệm, sáng suốt. Ông đã kết thúc trạng thái cắt cứ phân tách của đất nước Trung Hoa suốt 400 năm từ cuối những năm Đông Hán kéo dài đến nhà Tùy. Vì vậy, ông được người đời sau ca tụng là một vị minh quân.

Nhưng Tùy Văn Đế cuối đời lại không thể phân rõ trung thành và gian trá, phế bỏ Thái tử Dương Hùng, một người có tính cách thẳng thắn, lại lập Dương Quảng, một người xảo trá, khéo đối đáp, làm Thái tử.

Sau khi Dương Quảng lên ngôi, ông ta hoang dâm vô độ, háo sắc, hiếu chiến, khiến cho cơ nghiệp nhà Tùy không còn gì trong hơn 10 năm ngắn ngủi. Cuối cùng, Dương Quảng bị chết và đất nước bị diệt vong. Cả triều đại nhà Tùy chỉ tồn tại vẻn vẹn trong 38 năm lịch sử.

Tùy Dạng Đế mặc dù thân là bậc Vua Chúa, nhưng không hiểu đạo lý “tĩnh để tu thân, kiệm để dưỡng đức”, không dùng “Đức” để trị quốc. Mặc dù được lưu lại cho cơ nghiệp giàu có nhưng ông cũng không thể kế thừa được bao lâu, cuối cùng dẫn đến tình cảnh bi thương.

Người xưa giảng: “Mưu sự tại nhân, thành sự tại Thiên”. Câu này muốn nói rằng, Thượng Thiên chính là căn cứ một người có “Đức” nhiều hay ít để quyết định sự thành hay bại. Thế gian có phép tắc là “không mất thì không được, được thì phải mất”, bởi vậy người tích đức làm việc thiện thì tất sẽ có dư phúc, ngược lại người làm việc ác thì tất sẽ có dư tai họa.

Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Định mệnh: Vị thư sinh chưa đến 20 tuổi làm quan đầu triều

Mời xem video: