Đại Việt thịnh trị khi Vua là người tu luyện (P1)

Văn minh Đại Việt phát triển rực rỡ nhất có thể nói là từ thời nhà Lý với việc dời đô về Thăng Long. Các triều đại Lý – Trần luôn được xem là thời kỳ mà Đại Việt hùng mạnh và thịnh vượng. Nhà Lý đánh bại liên minh Tống – Chiêm, nhà Trần 3 lần đánh bại đội quân Mông Cổ hùng bá thế giới. Điều đáng chú ý là các bậc minh quân khai quốc thời Lý – Trần đều là những người tu luyện, giúp Giang Sơn thịnh trị, thiên hạ thái bình, trăm họ hưởng phúc lớn.

Khởi đầu nhà Lý

Vua Lý Thái Tổ lúc nhỏ mang tên là Lý Công Uẩn, năm lên 7 tuổi thì được đưa đến chùa Cổ Pháp để sư Vạnh Hạnh dạy dỗ. Sư Vạn Hạnh khen rằng: “Đứa bé này không phải người thường, sau này lớn lên ắt có thể giải nguy gỡ rối, làm bậc minh chủ trong thiên hạ” (theo Đại Việt Sử ký Toàn thư). Sư Vạn Hạnh là người đã truyền thụ cả Phật Pháp và võ học cho Lý Công Uẩn, dạy ông tu luyện, đặt cơ sở vững chắc giúp ông sau này trở thành vị Vua anh minh khai sáng ra nhà Lý.

Bấy giờ là thời tiền Lê, vua Lê Đại Hành lúc đó rất tin tưởng vào các Thiền sư trong đó có Vạn Hạnh. Sư Vạn Hạnh đã tiến cử Lý Công Uẩn cho Triều đình và được phong làm tướng.

Là một tướng trẻ, cũng đồng thời là người tu lyện, Lý Công Uẩn không chỉ có tài năng, mà còn có trí huệ và tấm lòng thiện lương của nhà Phật, vì thế mà được vua Lê Đại Hành tin tưởng gả cho công chúa Lê Phất Ngân.

Sự việc này được “Ngọc phả các vua triều Lê” ở xã Liêm Cần, Thanh Liêm, Hà Nam ghi chép như sau: “Thái Tổ Hoàng đế sinh thời hàng năm theo Thiền sư Vạn Hạnh vào hầu vua Lê Hoàn ở thành Hoa Lư. Thái Tổ được vua Lê yêu, cho ở lại kinh thành học tập quân sự. Vua lại gả con gái cả là Lê thị, sinh ra Lý Phật Mã và đặc phong cho Thái Tổ làm Điện tiền cận vệ ở thành Hoa Lư.”

Sau khi vua Lê Đại Hành mất, các hoàng tử chém giết nhau tranh giành ngôi vị, đất nước lọa lạc, dân chúng nổi lên khắp nơi. Năm 1009, vua Lê Long Đĩnh chết, hoàng tử còn nhỏ, các quan trong Triều ủng hộ lý Công Uẩn lên ngôi Vua.

Vua là người tu luyện thì trăm họ được nhờ

Lý Công Uẩn lên ngôi Vua, hiệu là Lý Thái Tổ. Khi mới lên ngôi, nhận thấy đời sống dân chúng rất cơ cực, Vua đã miễn thuế 3 năm liền cho dân. Thậm chí những người ốm yếu khó khăn thì còn xóa hết số thuế họ còn thiếu trước đó. Đại Việt Sử ký Toàn thư chép: “Mùa đông, tháng 12 (năm 1010), cung Thúy Hoa làm xong, làm lễ khánh thành, đại xá các thuế khóa cho thiên hạ trong 3 năm, những người mồ côi, góa chồng, già yếu, thiếu thuế lâu năm đều tha cho cả.”

Đến năm 1016 thì cả nước được mùa to, dân chúng ai cũng phấn khởi. Vua lại ra chỉ dụ 3 năm không phải đóng tô thuế.

Năm 1017, Vua xuống chiếu xá tô ruộng cho thiên hạ, năm 1018 lại xuống chiếu xá tô ruộng.

Nhờ có vị Vua nhân đức, lại là người tu Phật có tâm từ bi, dân chúng có phúc, cuộc sống được no ấm.

Năm 1010 và 1018, Vua cho người sang nhà Tống thỉnh kinh sách Phật giáo là: “Lý kinh Địa Tạng”, “Tam Tạng kinh”. Nhà Vua cũng xây dựng nhiều chùa chiền, giúp Phật giáo phát triển rất thịnh.

Là người tu Phật, Vua dùng từ bi đối xử với các Triều thần, dùng Phật Pháp giáo hóa muôn dân, nhờ đó Giang Sơn Xã Tắc rất nhanh được ổn định, văn minh phát triển, đó cũng là phúc của trăm họ.

Vua Lý Thái Tông

Sau khi vua Lý Thái Tổ mất, con trưởng là Lý Phật Mã lên ngôi hiệu là Lý Thái Tông. Ngay khi còn ở ngôi Thái tử ông đã nổi tiếng ở Kinh thành bởi “bẩm tính nhân từ, sáng suốt đĩnh ngộ, thông hiểu đại lược văn võ, còn như lục nghệ lễ nhạc, ngự xạ, thư số không môn gì là không tinh thông am tường” (Đại Việt Sử ký Toàn thư).

Vua được sinh ra ở chùa Duyên Ninh thuộc cố đô Hoa Lư, cũng là người tu luyện, dùng Phật Pháp dể giáo hóa muôn dân và trị quốc. Mỗi khi thấy vùng nào dân chúng đói kém hay mất mùa, Vua liền cho miễn thuế vùng ấy đến 2 hay 3 năm liền, nhờ đó mà dân chúng no đủ.

• Xem thêm: Đánh bại Đại Lý giúp vùng biên giới của Đại Cồ Việt được yên bình

Vua Lý Thánh Tông

Sau khi vua Thái Tông mất, Thái tử Nhật Tôn lên ngôi Vua hiệu là Lý Thánh Tông, đổi tên nước từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt. Theo Đại Việt Sử ký Toàn thư thì Vua là người “tinh thông kinh truyện, hiểu âm luật, lại càng giỏi về võ lược”.

Khi chưa lên ngôi Vua, Thái tử Nhật Tôn ở trong cung Long Đức ngoài thành, sống gần gũi và hòa cùng dân gian. Suốt nhiều năm sống cùng dân gian nên Thái tử hiểu được cuộc sống nhọc nhằn của lê dân trăm họ, cảm thông với người dân.

Vua Lý Thánh Tông nổi tiếng trong lịch sử là người nhân đức, khi mới lên ngôi, một trong những việc đầu tiên vua Thánh Tông làm là sai đốt các hình cụ tra tấn, tỏ ý muốn dùng nhân đức trị quốc chứ không muốn dùng nhục hình với dân.

Đại Việt Sử Ký Toàn Thư có chép rằng: “Mùa đông, tháng 10, đại hàn, vua bảo các quan tả hữu rằng: ‘Trẫm ở trong cung, sưởi than xương thú, mặc áo lông chồn còn rét thế này, nghĩ đến người tù bị giam trong ngục, khổ sở về gông cùm, chưa rõ ngay gian, ăn không no bụng, mặc không kín thân, khốn khổ vì gió rét, hoặc có kẻ chết không đáng tội, trẫm rất thương xót. Vậy lệnh cho Hữu ty phát chăn chiếu, và cấp cơm ăn ngày hai bữa’”.

Vua thường ngự ở điện Thiên Khánh xử kiện, sau rồi thấy việc xử phạt làm thương tổn tới sinh mệnh, bèn quyết định khoan giảm cho dân. Năm 1064 “mùa hạ, tháng 4, vua ngự ở điện Thiên Khánh xử kiện. Khi ấy công chúa Động Thiên đứng hầu bên cạnh, vua chỉ vào công chúa, bảo ngục lại rằng: Ta yêu con ta cũng như lòng ta làm cha mẹ dân. Dân không hiểu biết mà mắc vào hình pháp, trẫm rất thương xót, từ nay về sau, không cứ gì tội nặng hay nhẹ đều nhất luật khoan giảm” (Đại Việt Sử ký Toàn thư).

Đến mùa thu hoạch lúa, nhà Vua lại quan tâm đi các nơi xem dân gặt lúa, tìm hiểu có được mùa hay không. Vùng nào thu hoạch khó khăn hay không may bị mất mùa thì Vua cho miễn giảm thuế ngay, đồng thời mở kho phát chẩn, không để cho dân bị đói.

Vua Lý Nhân Tông

Sau khi vua Thánh Tông mất, Thái tử Càn Đức 7 tuổi lên ngôi hiệu là Lý Nhân Tông, do Vua còn nhỏ nên cùng Thái hậu Ỷ Lan nhiếp chính. Tiếp nối thành quả của các Vua trước, Đại Việt bước vào thời kỳ thịnh trị chưa từng có, bên ngoài thì đánh  bại liên minh Tống – Chiêm; trong nước thì bắt đầu kỳ thi khoa bảng đầu tiên, lựa chọn hiền tài phụng sự Giang Sơn Xã Tắc. Vua cũng cho xây dựng Quốc Tử Giám, lựa chọn các văn thần giỏi vào giảng dạy.

Vua cùng Thái hậu là Ỷ Lan đều là những người mộ Đạo, đã cho xây nhiều chùa tháp và khuyến khích việc hành đạo của các thiền sư. Đức âm của Phật Pháp được truyền đi khắp nơi.

Đại Việt Sư ký Toàn thư có ghi chép rằng, mùa xuân tháng giêng năm 1088, phong cho nhà sư Khô Đầu làm Quốc sư để tiện hỏi việc nước. Điều này cho thấy nhà Vua rất xem trọng những người tu luyện.

Vua dùng Phật Pháp để giáo hóa dân chúng, khiến Giang Sơn thái bình, Xã Tắc ổn định, nhiều điềm lành kỳ lạ xuất hiện thời kỳ này được ghi chép trong Đại Việt Sử ký Toàn thư.

Năm 1083, “Rồng vàng bay từ điện Tử Thần đến điện Hội Long”.

Năm 1110, “mùa xuân có người đàn bà dâng con chim phượng non, có đủ 9 chòm ngũ sắc. Từ Văn Thông dâng hổ trắng, ngựa trắng có cựa và cây cau một gốc 12 thân”.

Năm 1111, “mùa xuân, phủ Thanh Hóa dâng cây cau một gốc 9 thân”.

Năm 1117, “tháng 3, ngày Bính Thìn, vua ngự đến núi Chương Sơn để khánh thành bảo tháp Vạn Phong Thành Thiện. Có rồng vàng hiện”. Núi Chương Sơn chính là  núi Ngô Xá ở xã Yên Lợi, huyện Ý Yên, tỉnh Hà Nam ngày nay; bảo tháp Vạn Phong Thành Thiện từ thời Lý Nhân Tông đến nay vẫn còn.

Cũng trong năm 1117, Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi nhận: “Rồng vàng hiện ở bảo đài, cầu đảo ở Động Linh”.

Trong lịch sử, hiện tượng “móc ngọt” (tức mưa ngọt) là rất hiếm, nếu xuất hiện được xem là điềm lành. Thời vua Lý Nhân Tông xuất hiện 3 lần “móc ngọt” đều được ghi chép lại trong Đại Việt Sử ký Toàn thư.

Năm 1080, “mùa thu, tháng 8, móc ngọt xuống”.

Năm 1111, 1112, cả nước được mùa to, xuất hiện mặt trời có hai quầng. “Nhâm Thìn, (Hội Tường Đại Khánh) năm thứ 3 (1112), (Tống Chính Hòa năm thứ 2). Mùa xuân, móc ngọt xuống”.

Năm 1118, “có mọc ngọt xuống, vua tự tay viết tám chữ, ‘Thiên hạ thái bình, thánh cung vạn tuế’ vào bia, sai thợ khắc.”

Năm 1117, Nhân Tông theo lời Thái hậu, ra quy định cấm giết trâu bò bừa bãi, từ đó mỗi khi được mùa là được rất to, kho lương Triều đình khi nào cũng đầy thóc. Vùng nào không may mất mùa là Triều đình phát chẩn kho lương kịp thời không để dân đói, đất nước cường thịnh chưa từng có.

Thời kỳ vua Lý Nhân Tông là thời kỳ thịnh trị nhất của nhà Lý, mà người đặt nên tảng là các vua nhà Lý trước đó, khởi đầu là Lý Thái Tổ. Các đời Vua Lý đầu đều là người tu luyện hoặc rất sùng đạo, dùng Phật Pháp giáo hóa muôn dân, khiến Xã Tắc ổn định, Giang Sơn cường thịnh.

• (Còn nữa)
  

Trần Hưng

Xem thêm: Đại Cồ Việt từng vuột mất cơ hội đánh chiếm Trung Quốc