Đạo làm quan: Người làm quan dễ tu thiện

Người xưa nói “Ở cửa quan dễ tu thiện”, tức là người làm quan lại, do nắm quyền lực công, nếu tâm có thiện niệm, vận dụng quyền lực thích hợp, thiện hóa xã hội, tạo phúc cho người dân, thì dễ hành thiện tích đức hơn bất kỳ một nghề nghiệp nào khác. Đồng thời, người làm quan phải đối diện với các loại vấn đề và cám dỗ, nếu có thể kiên trì rèn giũa phẩm đức, giữ thiện niệm, thì cũng sẽ trở thành tấm gương hành thiện tích đức cho nhân quần.

“Viêm thị thế phạm” có viết: “Người xưa nói rằng, cai quản ngục tù nhiều âm đức, con cháu sẽ có người hưng thịnh, đó là làm lợi cho người mà người không biết nên tự đắc phúc”. Quách Cung thời Đông Hán chính là một trường hợp như vậy.

“Hậu Hán thư” có ghi chép rằng Quách Cung làm quan trong triều. Những năm Vĩnh Bình thời Minh Đế, Xa Đô úy Đậu Cố chinh phạt Hung Nô, Kỵ Đô úy Tần Bành làm phó tướng. Tần Bành dùng quân pháp xử tử tội phạm ở nơi đóng quân, Đậu Cố bèn hạch tội và dâng tấu lên triều đình xin giết Tần Bành.

Minh Đế và các công khanh nghị luận. Duy chỉ có Quách Cung là giữ ý kiến phản đối. Ông nói rằng: “Chiểu theo pháp luật, Tần Bành có quyền xử tử”. Minh Đế hỏi: “Đại quân xuất chinh, Đậu Cố làm tướng, Tần Bành sao có thể xử tử?”. Quách Cung trả lời: “Thống nhất do Đốc soái chỉ huy, đó là về mặt quân sự, Tần Bành đóng quân không cùng địa phương với Đốc soái, quân pháp quy định, phó tướng có thể linh hoạt xử lý, không cần phải xin chỉ thị từ chủ soái.” Quách Cung hiểu rõ pháp luật, nghị luận pháp luật, nên bảo vệ được tính mạng của Tần Bành.

Lại có lần xảy ra việc 2 anh em cùng nhau giết người, nhưng ai là chủ phạm thì nhất thời khó mà phân định được. Minh Đế cho rằng, người anh không dạy bảo tốt em trai, nên phải chịu trách nhiệm chính, vì vậy phê chuẩn xử tội người anh nghiêm khắc, và miễn tội chết cho người em. Trung thường thị Tôn Chương đọc chiếu thư, nói thành 2 người đều bị phán xử tử hình.

Thượng thư biết chuyện đã hạch tội Tôn Chương, dâng tấu xin xử tử. Minh Đế triệu kiến Quách Cung. Quách Cung nói: “Chỉ nên xử phạt tiền Tôn Chương”. Minh Đế hỏi: “Tôn Chương giả mạo Hoàng mệnh, tại sao lại chỉ phạt tiền?”. Quách Cung trả lời rằng: “Pháp luật có phân biệt cố ý và sai lầm, Tôn Chương truyền đạt chiếu mệnh sai, chỉ là sai lầm, phạm tội sai lầm thì xử tội nhẹ”. Minh Đế nói: “Tôn Chương và phạm nhân là người cùng huyện, trẫm nghi ngờ ông ta cố ý làm như thế”. Quách Cung trả lời rằng: “Thiên Đạo chính trực, quân tử không nên trong khi không có chứng cứ mà nghi ngờ người ta lừa dối, quân vương cần tuân theo Thiên Đạo, không nên định tội theo nghi ngờ”. Quách Cung đã tỏ rõ tinh thần “nghi có tội thì xử không có tội”, cứu được tính mạng của Tôn Chương.

Năm Chương Hòa thứ nhất là dịp đại xá thiên hạ, đối với những phạm nhân tử tù đang giam trong ngục từ ngày Bính Tý tháng 4 về trước đều giảm 1 bậc, và không bị hình phạt đánh roi, được đi đày đến Kim thành để trấn thủ biên cương, nhưng lệnh đại xá không đề cập đến những tội phạm đang trốn chạy. Quách Cung dâng tấu lên Hoàng đế rằng: “Hoàng thượng ban ân, giảm hình phạt cho tử tội, để họ đi trấn thủ biên cương, nguyên nhân là coi trọng sinh mạng con người. Hiện nay, số người phạm tử tội trốn chạy không dưới vạn người, từ khi đại xá thiên hạ, những tội phạm bị bắt về quy án rất nhiều, nhưng chiếu thư xá tội không đề cập đến những người này, họ đều bị xử tội nặng. Những người mang tử tội đều đã được cuộc đời mới, chỉ những tội phạm bị bắt sau đó là vẫn chưa nhận được ân trạch. Thần cho rằng, đối với những người phạm tử tội trước khi có lệnh đại xá, mà sau khi ban lệnh đại xá mới bắt được về quy án, đều nên như vậy, không dùng hình phạt đánh roi, đưa đi đày ở Kim thành để trấn thủ biên cương, như thế vừa bảo toàn được nhân mạng, lại vừa có lợi cho phòng thủ biên cương”. Túc Tông đồng ý với ý kiến của Quách Cung, đã bảo toàn được tính mệnh cho rất nhiều người, cũng khiến họ bảo vệ biên cương cho quốc gia.

Quách Cung coi trọng sự khoan dung, công bằng, hình phạt dựa trên nguyên tắc nhân từ khoan dung. Ông đã từng dâng tấu xin thay đổi 41 loại hình phạt nặng thành xử lý nhẹ, đều được Hoàng đế đồng ý. Sách “Vi chính thiện báo sự loại” có ghi chép rằng, Quách Cung làm quan đến chức Đình úy chính, đã tạo phúc ấm cho cháu con. Con cháu đời sau của ông có 1 người làm quan đến tước Công, 7 người đến chức Đình úy, 3 người được phong Hầu, mười mấy người làm đến chức Thứ sử, Thị trung, còn những người làm đến chức Thị ngự sử, Chính giám bình thì rất nhiều.

Lịch sử luôn tuân theo Thiên Đạo, vẫn luôn lặp lại, những người ở cửa quan, nhất là những nhân viên chấp pháp, cần phải quan sát việc khởi tâm động niệm của bản thân, tâm có thiện niệm thì phúc ắt sẽ theo đó mà đến.

Dựa theo “Ở cửa quan dễ tu thiện”
Đăng trên Minghui.org
Tác giả: Khởi Huệ

Xem thêm:

• Đạo làm quan thời xưa: Cứu giúp bách tính trong thiên tai

Mời xem video: