Người cha giáo dục nên tài nữ Thái Văn Cơ

Khi nói đến việc giáo dục con cái, người ta thường có câu: “Cha mẹ là người thầy đầu tiên của con”. Từ xưa đến nay, cha mẹ xuất thân từ những gia đình danh giá thường thường đều là những người thầy giỏi của con cái. Kiến thức và tầm nhìn của người cha, cùng với phẩm đức và tu dưỡng của người mẹ có ảnh hưởng quan trọng đến nhân cách của con. Theo sử sách ghi chép lại, có rất nhiều người phụ nữ tài năng đã được chính cha mình bồi dưỡng mà ra, trong đó có tài nữ Thái Văn Cơ thời Đông Hán.

Thái Văn Cơ, sinh năm 177, sống vào cuối thời Đông Hán, nổi tiếng vì tài năng văn chương và tinh thông âm luật. Thái Văn Cơ tên thật là Diễm, tự là Chiêu Cơ, sau này vì để tránh tên húy Tư Mã Chiêu nên đã đổi thành Văn Cơ. Bà sinh ra trong một gia đình giàu có và danh giá ở huyện Ngữ, quận Trần Lưu, nơi có nhiều người tài giỏi và có bề dày lịch sử. “Hậu Hán thư. Liệt nữ truyện. Thái Diễm truyện” miêu tả Thái Văn Cơ là: “Người ngay thẳng, đoan trang, với phong thái điềm tĩnh và thùy mị duyên dáng. Sự thông minh và tinh thần của bà tỏa sáng như một ống sáo đỏ”. Hách Kinh, học giả cuối thời Tống và đầu thời Nguyên, đã ca ngợi Thái Văn Cơ rằng: “Một người phụ nữ dịu dàng và đức hạnh, bà được xếp vào tầng lớp ‘sĩ’.”

Cha của Thái Văn Cơ là Thái Ung, một học giả lừng danh thời bấy giờ. Khi Thái Văn Cơ ra đời, Thái Ung đã 45 tuổi. Ông coi con gái như báu vật của mình, đặc biệt chú trọng đến việc giáo dục nhân cách và đạo đức của con gái. Ông đã viết một chuyên luận đặc biệt là “Nữ huấn”, dùng cách ăn mặc và trang điểm trong cuộc sống hàng ngày để dạy con việc tu dưỡng nội tâm.

Trong “Nữ huấn”, Thái Ung đã viết:

“Tâm cũng giống như đầu và mặt, cần được sửa sang làm sạch. Khuôn mặt không được làm sạch thì sẽ bị bụi bặm làm bẩn, tâm mà không nghĩ điều thiện sẽ bị ý niệm tà ác xâm nhập. Người ta chỉ biết làm đẹp khuôn mặt mà không biết tu sửa cái tâm. Khuôn mặt không làm đẹp thì bị kẻ ngu gọi là xấu, tâm không tu sửa bị người hiền gọi là ác. Kẻ ngu nói mình xấu cũng được, người hiền gọi mình là ác thì còn chốn nào dung thân?

Cho nên, lúc soi gương lau mặt thì phải nghĩ việc làm sạch cái tâm, lúc thoa son thì phải nghĩ làm sao cho tâm được bình hòa, lúc thoa phấn phải nghĩ việc làm tươi sáng cái tâm, lúc gội đầu phải nghĩ làm sao cho tâm được thuận, dùng lược chải đầu phải nghĩ làm sao cho tâm hiểu được điều đạo lý, lúc búi tóc phải nghĩ làm sao cho tâm được đoan chính, lúc vén tóc mai phải nghĩ làm sao cho tâm được chỉnh tề”.

Nhiều nhân vật nổi tiếng đương thời ngưỡng mộ kiến ​​thức và tính cách của Thái Ung nên chủ động kết bạn với ông. Tào Tháo cũng thường xuyên đến thăm nhà Thái Ung và trở thành bạn thân của ông.

Dưới sự ảnh hưởng của hoàn cảnh gia đình và đặc biệt là sự giáo dục của cha, Thái Văn Cơ đã bộc lộ trí tuệ và tài năng ngay từ nhỏ. Bà rất yêu thích đọc sách, đọc rất nhiều các kinh điển và lịch sử, bà mong muốn được tiếp tục biên soạn Hán thư cùng cha.

Sách “Tam Tự Kinh” viết rằng: “Thái văn cơ, năng biện cầm” nghĩa là Thái Văn Cơ có thể biện xét được đàn cầm, vốn là một nhạc cụ của người quân tử. Trong “Hậu Hán thư – Đổng Tự thê truyện” có viết: “Bà thông thái, có tài biện luận, lại giỏi âm luật”. Thái tử Lý Hiền triều Đường trích dẫn trong “Ấu đồng truyện” về Thái Văn Cơ như sau:

Thái Ung chơi cổ cầm vào ban đêm, dây đàn đứt. Diễm nói: “Dây thứ hai bị đứt”. Ung nói: “Con ngẫu nhiên nghe được thôi”. Thế là ông cố đã cắt một dây trong đó để thử con gái mình. Diễm nói: “Dây thứ tư bị đứt”. Quả thật Thái Ung đã cố ý cắt đứt sợi dây đàn thứ tư.

Kinh ngạc trước tài năng của con gái, Thái Ung bắt đầu dạy con chơi đàn cầm. Hai năm sau, Thái Văn Cơ đã thành thạo chơi đàn cầm, và Thái Ung đã tặng cây đàn Tiêu Vĩ cầm của mình cho con gái.

Tài năng âm nhạc phi thường của Thái Văn Cơ được ghi chép trong nhiều nguồn. Trong “Hồ già khúc tự” của Lưu Thương triều nhà Đường viết: “Thái Văn Cơ rất giỏi đàn cầm, có thể chơi những giai điệu tiễn chim phượng hoàng và chim hạc”. Trong cuốn “Mông cầu tập chú” của tác giả Lý Hãn triều Đường viết: “Thái Diễm chơi đàn giỏi như Vương Xán chơi cờ”.  

Ngay từ nhỏ, cha của Thái Văn Cơ đã không chỉ dạy bà đọc sách mà còn dạy bà viết thư pháp. Sau này, ông đã tặng cho con gái mình hơn 4.000 quyển sách kinh điển, và Văn Cơ đã miệt mài nghiên cứu, đọc thuộc lòng nhiều cuốn. Sách “Hậu Hán Thư. Liệt nữ truyện” viết rằng:

Khi Thái Văn Cơ đến chỗ Tào Tháo cầu xin cho chồng mình là Đổng Tự, trời rất lạnh. Thấy bà không mang giày dép, tóc xõa, Tào Tháo đã tặng bà khăn trùm đầu, giày dép và tất.

Tào Tháo hỏi: “Nghe nói nhà phu nhân đây có rất nhiều sách cổ, có còn nhớ không?”

Văn Cơ đáp: “Phụ thân thần thiếp để lại cho thần thiếp khoảng bốn nghìn quyển sách, nhưng đã bị thất lạc trong thiên hạ. Giờ thần thiếp chỉ còn nhớ được vài trăm bài.”

Tào Tháo nói: “Ta sẽ sai mười vị quan chép lại cho phu nhân.”

Văn Cơ đáp: “Thần thiếp nghe nói nam nữ hữu biệt, theo lễ không được tiếp xúc trực tiếp. Thần thiếp cầu xin ngài đưa giấy bút cho để viết.”

Văn Cơ sau khi về nhà đã bằng trí nhớ của mình chép lại hơn 400 bài và gửi cho Tào Tháo. Trí nhớ siêu phàm và tài văn chương uyên bác của bà càng khiến cho Tào Tháo kính trọng bà hơn.

Mặc dù phụ nữ thời xưa ít được tiếp cận với giáo dục, nhưng với sự quan tâm và dìu dắt của cha, Thái Văn Cơ vẫn có thể để lại dấu ấn lớn trong lịch sử. Những ghi chép về đức hạnh và tài năng của bà cũng cho thấy rằng sự đồng hành và hướng dẫn của cha mẹ chính là nền giáo dục quý giá. Dù là xưa hay nay, sự trưởng thành của một cô gái luôn gắn liền với việc học tập và rèn luyện bản thân. Sự nuôi dưỡng tận tụy của cha mẹ không chỉ bồi dưỡng tài năng cho con cái mà còn hình thành nên nhân cách và phẩm chất đạo đức của con. Đây chính là di sản đích thực của truyền thống gia đình.

Theo Sound Of Hope
Tác giả: Triệu Tử Hinh
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Tìm hiểu về tài nữ Tạ Đạo Uẩn
• Hồ Già thập bát phách và Thái Văn Cơ

Mời xem video: