Tìm hiểu về tài nữ Tạ Đạo Uẩn

Tạ Đạo Uẩn là một vị tài nữ thời Đông Tấn. Bà không chỉ xuất thân từ một gia đình danh giá, tài hoa hơn người, nổi tiếng khắp thiên hạ, mà còn có một ý chí đáng khâm phục. Bởi vậy hậu thế có người cho rằng bà là người đứng hàng đầu trong số các vị tài nữ thời cổ.

Trong “Thế Thuyết Tân Ngữ” ghi chép rằng lúc Tạ Đạo Uẩn mười bốn tuổi, có một lần gia đình đoàn tụ vào ngày đông, đúng dịp có tuyết lớn bay đầy trời. Chú ruột của Tạ Đạo Uẩn là Tể tướng Tạ An đột nhiên có nhã hứng ra đề hỏi hai người cháu đang ngồi chung: “Bạch tuyết phân phân hà sở tự?” (Tuyết trắng tới tấp giống gì nhỉ?)

Anh họ của Tạ Đạo Uẩn là Tạ Lãng trả lời: “Tát diêm không trung soa khả nghĩ” (Ví như tung muối lên không trung chắc chẳng sai).

Tạ Đạo Uẩn tiếp lời: “Vị nhược liễu nhứ nhân phong khởi” (Chưa hay bằng ví như tơ liễu bay trong gió).

Tạ An nghe xong vỗ bàn khen ngợi, không ngờ đứa cháu gái nhỏ lại có thể xuất ra ý cảnh vần thơ đẹp như vậy, so sánh rất tinh diệu, ý tứ văn vận thật nhanh nhạy thông minh. Sau này quả thật Tạ Đạo Uẩn rất có thành tựu trong thơ văn.

Cha của Tạ Đạo Uẩn là tướng quân, bản thân bà là trưởng nữ, được gia đình giáo dục coi trọng cả văn lẫn võ.

Năm đó, chồng bà là Vương Ngưng Chi làm Thái thú Cối Kê. Tôn Ân nổi loạn, chiến tranh lan đến Cối Kê. Vì để bảo vệ thành, bà đã đích thân chiêu mộ mấy trăm gia đinh hàng ngày huấn luyện. Sau khi quân của Tôn Ân xông vào thành Cối Kê, Vương Ngưng Chi và con cái tất cả đều bị giết. Tạ Đạo Uẩn tận mắt thấy chồng con gặp thảm nạn, nhưng vẫn có thể nén nỗi đau, không chút sợ hãi, cầm binh khí cùng các nữ gia nhân hăng hái giết giặc. Cuối cùng, vì không địch lại số đông nên bà bị bắt.

Tôn Ân có lần muốn giết cháu ngoại Tạ Đạo Uẩn là Lưu Đào để uy hiếp bà, nhưng bà cao giọng nói: “Chuyện nhà họ Vương, liên quan gì họ khác? Đây là cháu ngoại Lưu Đào, nếu muốn giết thêm nữa, chi bằng giết ta trước!” Tôn Ân sớm nghe nói Tạ Đạo Uẩn tài hoa xuất chúng, nay lại thấy bà có phẩm đức cao thượng như vậy, có thể đại nghĩa lẫm liệt như vậy, không sợ hãi chút nào, bèn sinh lòng cảm phục, thả bà ra.

Có thể thấy Tạ Đạo Uẩn là người trung nghĩa, trước gian nguy không hề run sợ, nam giới cũng không sánh kịp.

Về sau, bà trọn đời không tái giá, sống một mình trong núi, sống cuộc đời thanh tịnh như một ẩn sĩ. Bà viết ra bài “Thái Sơn Ngâm” nổi tiếng. Dù chồng con đều bị giết trong loạn Tôn Ân, nhưng trong thơ của bà chẳng những không có bộc lộ ra ai oán của nữ nhân bình thường, ngược lại ý cảnh còn toát lên sự cao thượng.

Nếu so sánh, thì cái bi tình ly hận của tài nữ Thái Văn Cơ đúng là có chân tình, nhưng tình cảm ai oán và bi thương quá nặng, mặc dù làm người ta đồng tình thương xót, nhưng cuối cùng không thoát ra khỏi tình cảm cá nhân. Còn Tạ Đạo Uẩn thì hoàn toàn khác biệt, cũng gặp phải biến cố, chồng con đều bị sát hại, nhưng bà ý chí kiên cường, chính khí lẫm liệt, làm cho người ta kính ngưỡng. Bà hoàn toàn hiểu rõ được mục đích chân chính của người có học. Bà có can đảm thực hành trung nghĩa, bảo vệ bách tính, không có chút nào ai oán. Vì vậy tác phẩm của bà ý tứ cao xa, khí thế hùng vĩ, chính khí tràn đầy.

Thơ văn của Tạ Đạo Uẩn phản ánh tấm lòng và nhân cách phi phàm của bà, đọc lên có thể đề cao chính khí con người, làm cho tâm hồn rộng mở, yêu quý thiên nhiên. Cho nên mọi người kính trọng và ngưỡng mộ bà, chứ không phải thương xót bà. Nhân cách như thế quả xứng đáng xếp hàng đầu trong các bậc tài nữ.

Theo “Tam Tự Kinh – Đọc sách luận bút“
Đăng trên ChanhKien.org

Xem thêm:

• Cách thức bồi dưỡng ra nữ nhân tài năng đức hạnh thời xưa
• Thái Văn Cơ và Hồ Già thập bát phách

Mời nghe radio: