Xưa rồi, “Hiếu” ơi…

Ông bà cha mẹ yêu con là thiên tính, là nghĩa vụ, còn con cái hiếu thuận với ông bà cha mẹ là trách nhiệm, cũng là đạo hiếu đương nhiên. Một người không có lòng hiếu thảo với đấng sinh thành, ắt chẳng thể trao tình yêu của mình cho người khác, lại càng chẳng thể nói tới việc quan tâm tới sự hưng vong của quốc gia, dân tộc. Có chăng chỉ là vỏ bọc cho sự ích kỷ của họ mà thôi.

Người xưa dạy: “Bách thiện hiếu vi tiên”, trăm điều thiện thì chữ hiếu đứng đầu. Vài nghìn năm qua, phàm những người hiếu thảo với ông bà cha mẹ đều được xã hội tán dương. Nhưng mà thời nay, “Hiếu” khác xưa nhiều lắm… Đại để là, mấy ai chịu bỏ lỡ dịp mà “phô trương” chữ “Hiếu”?

Trong cuốn “Chấn thương tâm lý hiện đại”, nhà phê bình Vương Trí Nhàn kể chuyện người quen của ông ở Sóc Sơn, đèo con gái đi xe máy trên cao tốc Thăng Long – Nội Bài. Xe bị dính đinh, không phanh kịp, khiến cháu gái bị ngã, chấn thương sọ não. Hỏi lại mới biết chuyện xảy ra như cơm bữa, và trong những kẻ làm cái việc rải đinh thì có những người rất nghèo… Cá biệt có người kể lể rằng, làm việc ấy để có tiền mua thuốc cho bà mẹ bị ốm. Tức là “nhân danh” hiếu thảo làm chuyện bất nghĩa. Thử hỏi có người mẹ nào muốn con mình làm chuyện thất đức?

Thời nay người ta làm đám ma ầm ĩ, bật nhạc “khóc hộ” suốt ngày đêm. Đám ma mà tổ chức linh đình như đám cưới, bất chấp cả đường đi lối lại. Còn đám giỗ để tưởng nhớ người đã khuất đôi khi cũng chẳng kém cạnh gì. Thiết tưởng cái thương cái nhớ cốt là ở trong lòng, có thể hiện ra thì cũng chỉ nên ứa hai hàng nước mắt là đủ. Chứ xưa kia nào có cái cách khoe khoang như thế?

Cũng có người mang thân nhân lên chùa xin gửi, âu cũng là có cái lòng mong mỏi, cầu xin Thần Phật từ bi phù hộ cho người thân. Nhưng cứ nhìn cái cảnh chỗ tượng Phật ngồi đầy cả ảnh người đã khuất, có cái cá biệt còn… leo cả lên lòng tượng, thì cũng đủ thấy bất kính nhường nào. Nghe nói ở nước ngoài còn ghê gớm hơn, có nơi người ta khoét cả tượng ra để có chỗ cho bát hương vào trong đó, thật quả rùng mình. Thế chẳng phải là khiến người đã khuất vô lễ với Thần Phật hay sao?

Cái cảnh ném bát hương và bàn thờ xuống sông Hồng từ trên cầu Chương Dương cũng là việc thường ngày, cốt là để cho ông bà được mát mẻ. Nhưng người ta không nghĩ là ở dưới đó cũng có rác được vứt xuống sông hàng ngày, lại cũng có nước thải của thành phố chảy ra. Người ta cứ mạnh dạn mà làm vậy, vì nào có ai nỡ gán tội cho những “người con hiếu thảo” được cơ chứ?

Chữ Hiếu này, không phải là làm để cho người đang sống nhìn, cũng không phải là làm để cho người đã khuất nhìn. Chữ Hiếu là tiêu chuẩn để người ta có thể nhìn lại bản thân mình, xét xem mình đã thực sự nghĩ tới nỗi khó khăn vất vả của ông bà cha mẹ hay chưa, đã thực sự báo đáp công ơn sinh thành hay chưa, hay vẫn chỉ là đang đòi, đang vơ vào, đang tham lam nhận lấy?

Chữ Hiếu còn là bài học cơ bản đầu tiên về cảm ân, nhớ nghĩa, về sự nhận thức trách nhiệm làm người. Con người ta đều là do cha mẹ sinh thành và nuôi dưỡng.

Chúng ta ai cũng hiểu rằng, mỗi người cha, người mẹ đều không phải là một người hoàn hảo, đều có khuyết thiếu này khuyết thiếu khác. Tuy nhiên, đây lại là điều để rất nhiều người lấy làm lý do mà không hiếu thuận với cha mẹ mình. Ví như có người cha tính tình nóng nảy thô bạo, có người mẹ “nặng bên này nhẹ bên kia”, có người cha có quan niệm cứng nhắc, có người mẹ trí tuệ thấp kém, có người còn có thân thể không được lành lặn, đủ đầy… Đặc biệt, cha mẹ khi về già thì tính tình càng khó, sinh hoạt thay đổi, bệnh tật triền miên…

Nhưng mà một người mà ngay cả cha mẹ mình cũng không bao dung được thì tương lai sao có thể bao dung được khuyết điểm của bạn đời, khuyết điểm của người khác đây? Thậm chí, cho dù người này ở đâu đi nữa thì nhân duyên cũng sẽ không được tốt đẹp.

Một người không rộng lượng thì sống trên đời sẽ gặp nhiều chông gai và tiền đồ cũng khó thành. Như thế sao có thể hạnh phúc, vui sướng? Khi đã về già, con cái cũng trưởng thành, lúc ấy cần con cái thì con cái cũng sẽ tính toán chi li với họ. Đây kỳ thực cũng là một loại nhân quả báo ứng.

Bởi vậy là con cái, không thể không nhớ ân nghĩa của cha mẹ.

Tất nhiên trong cuộc sống hiện đại ngày nay, khi mà chữ Hiếu đã méo mó và các giá trị truyền thống không còn được trân trọng, thì thật khó để người ta có thể nhận ra và làm tròn chữ Hiếu. Đơn cử như trong mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu chẳng hạn, hẳn là các đức ông chồng sẽ cảm thấy khó xử lắm, bên tình bên hiếu xử lý ra sao? Hay ví như khi cha mẹ dồn hết tích lũy cả đời để con cái đi nước ngoài gây dựng sự nghiệp cho bản thân, để con được sống tốt, thì con làm sao có thể báo đáp được công ơn đó ở xứ người? Những băn khoăn đó, âu cũng là cái khó của cuộc sống hiện đại, nhưng nếu trong tâm chưa bao giờ quên chữ Hiếu này, thì hẳn là mỗi người đều sẽ tự tìm được câu trả lời tốt nhất.

Giúp chữ Hiếu trở về với hàm nghĩa chân thực của nó hẳn là điều mà sâu thẳm trong tâm mỗi người đều mong mỏi, để ai đó không còn phải ngao ngán thốt lên rằng: “Xưa rồi, ‘Hiếu’ ơi…”

Quang Minh

Xem thêm:

• Lòng hiếu thảo của Kleobis và Biton

Mời xem video: