2 thói quen này của cha mẹ có thể khiến con thiếu kỹ năng quản lý tài chính

Cha mẹ có ảnh hưởng sâu sắc đến thói quen tài chính của con cái, nhưng không phải lúc nào cũng theo hướng tích cực. Theo chuyên gia đầu tư Mellody Hobson, hai thói quen phổ biến của cha mẹ như né tránh các cuộc trò chuyện về tiền bạc và chi tiêu thiếu kiểm soát có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc quản lý tài chính khi trưởng thành. Nếu không sớm thay đổi, những thói quen này có thể khiến trẻ gặp khó khăn tài chính lâu dài khi trưởng thành.

Động lực trở thành chuyên gia đầu tư hàng đầu

Chuyên gia đầu tư người Mỹ Mellody Hobson, 54 tuổi, hiện là đồng giám đốc điều hành của Ariel Investments và là tác giả của cuốn sách thiếu nhi bán chạy ‘Priceless Facts About Money’, xuất bản năm 2024.

Bà Hobson cho biết mình lớn lên trong một gia đình có mẹ đơn thân, thu nhập thấp, cùng sáu anh chị em. Thói quen chi tiêu thiếu kiểm soát của mẹ khiến bà lo lắng về tài chính từ khi còn nhỏ.

Bà kể rằng mẹ bà không giỏi quản lý tài chính, thường mua sắm bốc đồng, khiến gia đình mình luôn rơi vào tình trạng túng thiếu. Họ thường lo sợ bị chủ nhà đuổi đi, bị cắt điện thoại, và thậm chí có thời điểm phải sống trong một ngôi nhà bỏ hoang. Vì vậy, từ khi còn rất nhỏ, bà đã muốn hiểu về tiền bạc và cách quản lý tài chính, quyết tâm không lặp lại những sai lầm mà mình từng chứng kiến. Bà mong muốn đưa ra những quyết định tài chính sáng suốt trong tương lai.

Gần đây, trong chương trình The Oprah Podcast của Oprah Winfrey, bà đã chia sẻ quan điểm về ảnh hưởng của cha mẹ đối với con cái, đặc biệt trong quản lý tài chính. Bà nhấn mạnh rằng nếu cha mẹ mắc phải những thói quen xấu trong việc quản lý tiền bạc, con cái có thể lặp lại sai lầm tương tự khi trưởng thành, dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát tiền bạc và chịu áp lực tài chính kéo dài. Theo bà, hai thói quen phổ biến này bao gồm:

1. Né tránh các cuộc trò chuyện về tiền bạc

Nhiều bậc phụ huynh không chủ động dạy con về tài chính, khiến trẻ không hiểu rõ về giá trị của tiền bạc và cách quản lý nó. Bà Hobson nhấn mạnh rằng nếu cha mẹ không thảo luận về các vấn đề tài chính, con cái sẽ không có cơ hội học hỏi những nguyên tắc quan trọng như tiết kiệm, lập kế hoạch chi tiêu và tránh nợ nần.

Bà cho biết, trẻ em thường lặp lại lựa chọn sai lầm của cha mẹ. Nếu cha mẹ chỉ trả số tiền tối thiểu trên thẻ tín dụng, con cái cũng có xu hướng làm theo. Nếu trẻ chỉ thấy tiền xuất hiện dưới dạng kỹ thuật số trên màn hình mà không hiểu rõ nguồn gốc của nó, chúng có thể gặp khó khăn trong việc quản lý tài chính khi trưởng thành.

Ngoài ra, việc tránh né các cuộc trò chuyện về tiền bạc còn khiến trẻ thiếu tự tin trong việc ra quyết định tài chính. Khi lớn lên, chúng có thể e dè khi bàn luận về tiền bạc, không biết cách thương lượng lương hay đánh giá rủi ro tài chính. Theo bà Hobson, giáo dục tài chính cần bắt đầu từ sớm, thông qua những cuộc trò chuyện thực tế trong gia đình, để trẻ hình thành thói quen và tư duy tài chính vững chắc.

2. Chi tiêu thiếu kiểm soát

Một số bậc cha mẹ có thói quen tiêu xài quá mức, ưu tiên những khoản chi không cần thiết thay vì quản lý tài chính hợp lý. Bà Hobson kể về mẹ mình, người thường mua sắm quần áo lễ Phục sinh để diện trước mọi người, dù gia đình đang chật vật thanh toán hóa đơn điện. Hành vi này khiến cả nhà nhiều lần rơi vào cảnh mất điện, sống trong bất ổn và lo lắng.

Bà cảnh báo rằng nếu cha mẹ tiêu tiền mà không có kế hoạch, con cái cũng sẽ hình thành thói quen tài chính không lành mạnh. Khi trưởng thành, chúng dễ mắc nợ, chi tiêu vượt khả năng và phải đối mặt với áp lực tài chính kéo dài.

Bà Hobson nhấn mạnh, trẻ em học theo hành vi của cha mẹ nhiều hơn là những gì được dạy bằng lời nói. Vì vậy, để giúp con có nền tảng tài chính vững vàng trong tương lai, cha mẹ cần làm gương bằng cách xây dựng thói quen chi tiêu hợp lý, biết tiết kiệm và có kế hoạch quản lý tài chính rõ ràng.

Giải pháp: Dạy con kỹ năng tài chính từ nhỏ

Bà Hobson cho rằng cha mẹ nên dạy con những thói quen quản lý tài chính lành mạnh ngay từ nhỏ, bao gồm thảo luận về giá trị của tiền, tầm quan trọng của tiết kiệm và quan trọng nhất là làm gương bằng chính hành động của mình.

Ví dụ, có lần bà đưa cho con mình 3 đô la tiền mặt và dẫn chúng đến một cửa hàng đồng giá, giúp chúng học cách cân nhắc khi lựa chọn giữa những món đồ dùng liền như kẹo, và những món có thể sử dụng lâu dài như đồ chơi. Nhờ trải nghiệm thực tế này, trẻ dần hình thành tư duy tài chính cẩn trọng. Sau đó, khi đến cửa hàng Lego, con bà đã biết suy nghĩ kỹ lưỡng hơn trước khi quyết định có nên mua một bộ đồ chơi đang giảm giá hay không.

Bà cũng nhấn mạnh rằng việc sử dụng tiền mặt trước mặt trẻ có thể giúp chúng hiểu rõ hơn về giá trị của tiền bạc. Nếu trẻ chỉ thấy tiền xuất hiện dưới dạng con số trên màn hình điện thoại hoặc máy tính, chúng có thể gặp khó khăn trong việc nhận thức đầy đủ về cách tiền được kiếm, tiêu và quản lý.

“Đối với trẻ em, tiền chỉ là thứ nằm trong thẻ tín dụng, trên điện thoại hoặc rút ra từ máy ATM, và rất khó để giải thích rằng bạn đã phải làm việc vất vả để có được nó,” bà nói. “Việc sử dụng tiền mặt giúp trẻ hiểu rằng tiền có giới hạn chứ không phải là vô tận”.