Nhìn nhận vấn đề theo 4 góc độ để kiểm soát cảm xúc tiêu cực

Không ai muốn tức giận, nhưng dường như chúng ta rất khó để kiểm soát được cơn tức giận. Thực tế, mọi vấn đề chúng ta gặp đều có thể được xem xét và hiểu từ ít nhất bốn góc độ.

Tại sao chúng ta tức giận?

Câu chuyện về người mù và ngọn đèn:

Có một người mù đến thăm nhà bạn mình. Khi anh ta trở về thì trời đã tối, nên người bạn đã thắp đèn cho anh ấy. Nhưng không ngờ khuôn mặt người mù bỗng thay đổi, anh trở nên rất tức giận và nói: “Tôi là người mù, anh còn thắp đèn cho tôi? Anh không phải đang cố ý làm tôi xấu hổ sao?”

Người mù tức giận ném chiếc đèn xuống đất.

Người bạn vội vàng giải thích rằng: “Trời tối quá, tôi sợ anh sẽ va phải vật gì khi đi lại, nên đã thắp đèn để những người xung quanh có thể nhìn thấy và tránh gây tai nạn. Dù anh không nhìn thấy, nhưng ánh sáng sẽ giúp mọi người giữ khoảng cách an toàn”.

Từ câu chuyện này, chúng ta nhận thấy mỗi người có cách hiểu khác nhau về cùng một vấn đề. Người mù tức giận vì hiểu lầm ý định của bạn, anh ta nghĩ rằng hành động thắp đèn là cách làm nhục mình.

Sự hiểu lầm và định kiến đó đã khiến anh tức giận. Vì vậy, trong nhiều tình huống cuộc sống, chúng ta tức giận không phải vì sự việc thực tế mà có thể do cách nhìn nhận quá chủ quan, thiên vị của mình.

Có câu nói: “Nếu bạn chỉ có một chiếc búa bạn sẽ dễ dàng nhìn mọi thứ như một chiếc đinh”.

Khi gặp vấn đề, chúng ta thường rơi vào suy nghĩ một chiều, dễ bị hoang tưởng. Khi không thể giải quyết được, sự bức bối và tức giận thường là phản ứng duy nhất.

4 góc nhìn để hiểu rõ vấn đề

Trên thực tế, mọi vấn đề chúng ta gặp đều có thể được nhìn nhận và hiểu theo ít nhất bốn góc độ khác nhau.

Góc nhìn của chính bạn

Ví dụ, với một người mù, vì họ không nhìn thấy nên nghĩ rằng không cần bật đèn. Do đó, việc thắp đèn có thể được xem là hành động xúc phạm hoặc làm tổn thương họ.

Góc nhìn của người khác

Người bạn của người mù thì nghĩ khác. Anh ta thắp đèn vì lo lắng cho an toàn của người mù và mọi người xung quanh, dù người mù không nhìn thấy nhưng ánh sáng giúp mọi người tránh va chạm.

Góc nhìn khách quan

Xét theo quan điểm khách quan, hành động thắp đèn không hề có mục đích làm nhục người mù. Thực tế, hành động đó còn có lợi cho sự an toàn chung, và người bạn cũng không muốn làm mất lòng hay gây tổn thương.

Góc nhìn lý thuyết

Về mặt lý thuyết, việc thắp đèn cho người mù đi trong đêm giúp mọi người nhìn rõ vị trí của nhau, tránh va chạm không đáng có — đây là một hành động có lý và phù hợp.

Nếu người mù có thể nhìn nhận sự việc từ đủ 4 góc độ này thì chắc chắn anh sẽ không tức giận. Nhưng vì hiểu lầm và nghĩ rằng bạn mình cố ý làm nhục mình nên anh càng nghĩ càng tức giận.

Thực tế, nhiều khi chúng ta cũng giống như người mù đó. Chúng ta dễ ghét người đi bộ khi đang lái xe, và cũng ghét ô tô khi đi bộ. Khi sếp nghĩ nhân viên làm việc chưa đủ chăm chỉ, nhân viên lại cho rằng sếp keo kiệt. Chúng ta thường đánh giá con cái người khác và cho rằng con cái mình thì kém cỏi, thiếu hiểu biết.

Nguyên nhân khiến chúng ta tức giận thường là vì ta chỉ nhìn nhận vấn đề theo một góc nhìn cố định, và cố chấp cho rằng đó là sự thật duy nhất. Vì vậy, lần sau khi bạn cảm thấy tức giận, hãy thử nhìn nhận sự việc theo 4 góc độ trên — để không dễ dàng đánh mất bình tĩnh và tránh xung đột với chính mình.

Tức giận không phải là cảm xúc xấu, mà là dấu hiệu cho thấy tâm trí ta đang bị bó hẹp trong một khuôn khổ nhất định. Khi ta chỉ nhìn mọi chuyện qua một lăng kính duy nhất, ta vô tình tạo ra những bức tường vô hình ngăn cách giữa mình và người khác. Nhưng nếu ta biết mở rộng tầm nhìn, thử đặt mình vào vị trí của người khác, ta sẽ thấy thế giới không còn đơn giản như trước nữa, và sự cảm thông sẽ thay thế cho sự phán xét. Chính sự bao dung này mới là chìa khóa giúp ta giữ được bình an trong tâm hồn.

Hơn thế nữa, sự tức giận không chỉ làm tổn thương người khác mà còn tự làm tổn thương chính bản thân ta. Khi ta buông mình trong cơn giận dữ, ta mất đi khả năng nhìn nhận rõ ràng và làm chủ cảm xúc của mình. Việc học cách nhìn nhận vấn đề đa chiều không chỉ giúp ta giảm bớt những cơn giận vô ích, mà còn giúp ta trưởng thành hơn trong cách ứng xử và duy trì các mối quan hệ hài hòa, bền vững. Cuộc sống sẽ nhẹ nhàng và ý nghĩa hơn khi ta biết kiềm chế cơn giận bằng sự thấu hiểu và lòng nhân ái.

Trúc Nhi t/h
Theo Secretchina