Không chỉ con người, cá voi sát thủ cũng nhờ bà ngoại trông con

Con người và loài cá voi sát thủ (tên gọi khác là cá heo đen lớn hay cá hổ kình) có điểm chung là con cái đều sống rất lâu sau khi ngừng sinh con. Ở hầu hết các loài động vật, khi con cái không còn khả năng sinh sản nữa thì tuổi thọ của nó cũng đã hết.

Các nhà nhân chủng học cho rằng tuổi thọ cao của phụ nữ hậu mãn kinh là do “hiệu ứng bà ngoại”, vì việc có bà ngoại làm tăng cơ hội sống sót cho các thành viên trong gia đình (và còn để truyền lại các thông tin di truyền mà họ sở hữu cho các thế hệ tương lai). Bởi những người phụ nữ lớn tuổi giúp con mình chăm sóc và nuôi dưỡng các cháu.

Một nghiên cứu mới được công bố trên tập san của Viện Hàn lâm Khoa học Hoa Kỳ đã tiết lộ về một loài khác cũng được hưởng lợi từ hiệu ứng bà ngoại: đó là cá voi sát thủ.

Những con cá voi sát thủ cái cũng sống rất lâu sau khi chúng ngừng sinh con, và theo nghiên cứu mới này, sự hiện diện của bà ngoại làm tăng cơ hội sống sót của những bé cá voi.

“Các bà ngoại sử dụng kiến thức sinh thái sâu rộng của mình để dẫn dắt cả đàn tới các khu vực tìm kiếm thức ăn”, ông Daniel Daniel Franks – người đứng đầu nhóm nghiên cứu chia sẻ với tờ Business Insider.

Những con cá voi bà còn chia sẻ thức ăn cho các con cá voi cháu.

Bà ngoại giúp tăng cơ hội sống sót cho những chú cá sơ sinh

Franks và nhóm của ông đã kiểm tra dữ liệu về dân số trong hơn 40 năm của 2 đàn cá voi sát thủ sống ở ngoài khơi tiểu bang Washington của Hoa Kỳ và British Columbia thuộc Canada. Các nhà nghiên cứu đã phân tích tỷ lệ sống sót của 378 con cá voi cháu có bà ngoại còn sống. Họ nhận thấy trong thời gian hai năm sau khi một con cá voi bà chết thì cơ hội sống sót của những đứa cháu đã bị giảm đi.

Các tác giả của nghiên cứu ghi nhận rằng: “Những đứa cháu không có bà ngoại trong khoảng thời gian hai năm này có tỷ lệ tử vong cao gấp 4,5 lần so với một cá thể cá voi có bà ngoại còn sống”.

>> Không nỡ để con khổ, sau này xã hội sẽ khiến trẻ chịu khổ nhiều hơn

Các tác giả nghiên cứu cũng phát hiện ra việc mất một cá voi bà trong nhiều năm thậm chí còn gây tác động đến khả năng tử vong của cá voi cháu lớn hơn việc sụt giảm số lượng cá hồi Chinook – món ăn ưa thích của những đàn cá voi Tây Bắc Thái Bình Dương này.

“Chúng tôi nhận thấy rằng tác động từ việc thiếu vắng cá voi bà còn trở nên tồi tệ hơn trong những thời kỳ khó khăn, như khi nguồn cung cấp thức ăn không còn dồi dào”, ông Franks nói. (Nghiên cứu đã chỉ ra rằng số lượng cá hồi càng dồi dào thì càng ít khả năng cá voi sát thủ bị chết.)

Cá voi sát thủ có gia đình gắn bó khăng khít

Theo Franks, nghiên cứu mới này có thể tiết lộ lý do vì sao cá voi sát thủ là một trong năm loài động vật có vú (bao gồm cả con người) trải qua thời kỳ mãn kinh và có tuổi thọ dài ở thời kỳ hậu sinh sản.

Cá voi trắng (beluga), kỳ lân biển (narwhal) và cá voi đầu tròn vây ngắn cũng trải qua thời kỳ mãn kinh. Nhưng cá voi sát thủ là loài sống lâu nhất sau khi chúng ngừng sinh sản: Những con cá voi sát thủ cái ngừng sinh con ở khoảng 45 tuổi, sau đó chúng có thể sống thêm ít nhất 16 năm nữa.

>> Na Uy: Tìm thấy “cá voi do thám của Nga” đeo dây gắn camera

Theo ông Franks, người ta ước tính một số con cá voi sát thủ cái đang sống có tuổi lên tới 80 hay 90.

Một điểm chung trong số ít các loài động vật có vú trải qua thời kỳ mãn kinh là tất cả chúng đều có cấu trúc xã hội và những con cái không tách đàn. Điều đó có nghĩa là những đứa trẻ sẽ ở với mẹ chúng suốt đời.

Việc không tách đàn này có nghĩa là khi một con cái càng lớn tuổi thì nó sẽ càng trở nên gắn bó hơn với đàn của mình. Ở độ tuổi mãn kinh, con cái có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ di sản di truyền của mình, giúp đỡ các thành viên trong gia đình thay vì tự thân sinh sản.

Theo các nhà nghiên cứu, những con cá voi sát thủ ở giai đoạn hậu sinh sản đóng vai trò “kho lưu trữ kiến ​​thức sinh thái” và đảm nhiệm vị trí lãnh đạo quan trọng đối với đàn khi tìm kiếm thức ăn trong những khu vực có cá hồi.

Đó là lý do tại sao mà cái giá phải trả cho việc mất đi bà ngoại sẽ cao hơn trong những năm khan hiếm cá hồi, ông Franks nói.

Những con cá voi sát thủ bà cũng giúp trông giữ những con cá cháu khi con gái của chúng đang đi săn, ông Franks cho biết thêm.

Video về vai trò của cá voi sát thủ ‘bà ngoại’: