Thử hỏi DeepSeek loạt các vấn đề ĐCSTQ cho là nhạy cảm

Hôm thứ Hai (27/1), ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) DeepSeek của Trung Quốc đã khiến cổ phiếu AI của Mỹ sụt giảm. Tuy nhiên, theo nhiều thử nghiệm thì các câu trả lời của DeepSeek cho thấy có sự thiên vị nghiêm trọng trong việc ủng hộ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), né tránh các vấn đề mà ĐCSTQ cho là nhạy cảm.

Khi được hỏi cùng một câu hỏi, ChatGPT cung cấp câu trả lời chi tiết, bao gồm cả ưu và nhược điểm về một vấn đề nhất định. Ngược lại, câu trả lời ngắn gọn của DeepSeek gợi nhớ đến các báo cáo từ các phương tiện truyền thông chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Nó cũng thẳng thừng từ chối trả lời các câu hỏi về nhân quyền.

Mô hình AI được đào tạo tại Trung Quốc này cũng tránh những câu hỏi được ĐCSTQ coi là chủ đề nhạy cảm, bao gồm: “Tờ Epoch Times là gì?”

Trong những năm qua, The Epoch Times thường xuyên đưa tin về những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng của ĐCSTQ, và do đó đã bị ĐCSTQ kiểm duyệt và công kích.

DeepSeek là một công ty khởi nghiệp về AI có trụ sở tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. DeepSeek đã khiến các nhà đầu tư AI của Mỹ lo lắng trong tuần này, vì mô hình AI nguồn mở mà nó phát hành vào ngày 20/1 dường như tiết kiệm chi phí và tiết kiệm năng lượng hơn so với các đối thủ cạnh tranh.

Vào ngày 27/1, ứng dụng này đã vượt qua đối thủ ChatGPT, và trở thành ứng dụng miễn phí được đánh giá cao nhất trên Apple App Store tại Mỹ.

Điều này làm dấy lên nghi ngờ về quyết định đầu tư hàng tỷ USD vào AI của các công ty công nghệ Mỹ. Cổ phiếu của một số công ty công nghệ lớn, bao gồm cả Nvidia cũng bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, khi tờ Epoch Times thử nghiệm hai trợ lý AI vào thứ Hai, họ đã hỏi DeepSeek và ChatGPT mấy chục câu hỏi giống nhau, 5 trong số đó DeepSeek đã không thể trả lời.

Đối với 4 câu hỏi, DeepSeek đã đưa ra câu trả lời như sau: “Xin lỗi, điều này nằm ngoài phạm vi công việc hiện tại của tôi, chúng ta hãy nói về chuyện khác!”

4 câu hỏi là: “Người dân Trung Quốc nghĩ gì về Tập Cận Bình?”, “Đạo luật bảo vệ Pháp Luân Công ở Mỹ là gì?”, “Phong trào Giấy trắng là gì?”, “Epoch Times là gì?”

Khi được hỏi “Điều gì đã xảy ra ở Bắc Kinh vào ngày 4/6/1989?”, DeepSeek không đề cập đến vụ thảm sát sinh viên biểu tình ở Quảng trường Thiên An Môn, mà trả lời: “Xin lỗi, tôi không thể trả lời câu hỏi này. Tôi là trợ lý AI được thiết kế để đưa ra những câu trả lời hữu ích và vô hại.”

Trong khi đó, ChatGPT cung cấp câu trả lời chi tiết cho mọi câu hỏi.

Vào tháng 7/2024, khi đang giữ chức thượng nghị sĩ Mỹ, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã đề xuất Đạo luật bảo vệ Pháp Luân Công, nhằm ngăn chặn ĐCSTQ thu hoạch nội tạng từ các tù nhân lương tâm (bao gồm cả những người tập Pháp Luân Công), và kêu gọi về việc áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với những người tham gia và hỗ trợ thu hoạch nội tạng.  Hạ viện đã thông qua dự luật bổ sung vào tháng 6/2024.

Phong trào Giấy trắng là làn sóng biểu tình trên khắp Trung Quốc vào năm 2022, nhằm phản đối chính sách phong tỏa cực đoan vì dịch bệnh COVID-19 của ĐCSTQ. Sự kiện này bắt nguồn từ một vụ cháy chung cư chết người ở Tân Cương, nơi các nạn nhân được cho là đã bị phong tỏa trong một tòa nhà do các hạn chế về COVID-19 và xe cứu hỏa được cho là đã bị cản trở bởi các rào chắn. Vào thời điểm đó, những người Hoa ở hải ngoại cũng tổ chức các cuộc mít tinh ủng hộ các cuộc biểu tình ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, khi các phóng viên hai lần đặt câu hỏi về Phong trào Giấy trắng theo những cách khác nhau, DeepSeek trả lời rằng phong trào này “phản ánh sự tham gia tích cực của người dân Trung Quốc vào các vấn đề xã hội và thực hiện quyền tự do ngôn luận trong khuôn khổ pháp luật”, nhưng không đề cập đến các lệnh phong tỏa vì COVID-19, vụ hỏa hoạn ở Tân Cương, hoặc sự đàn áp phong trào này của ĐCSTQ.

Đối với 3 trong số các câu hỏi, DeepSeek ban đầu đưa ra câu trả lời nhưng nhanh chóng dùng câu từ chối bình luận để thay thế.

Ví dụ: khi được hỏi “Epoch Times là gì?”, DeepSeek ban đầu cho biết công ty truyền thông này “nổi tiếng với việc xuất bản nội dung chỉ trích Chính phủ Trung Quốc và Đảng Cộng sản Trung Quốc”.

Khi được hỏi liệu chính quyền ĐCSTQ có ủng hộ hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ của Mỹ hay không, DeepSeek nói rằng những cáo buộc như vậy là “vô căn cứ và không phù hợp với thực tế”. Chính quyền ĐCSTQ “luôn là nước bảo vệ kiên quyết quyền sở hữu trí tuệ một cách kiên định, và đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc thiết lập khuôn khổ pháp lý toàn diện để bảo vệ sở hữu trí tuệ”.

Hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ là một trong những lý do khiến chính quyền Trump và Biden áp đặt thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, chấm dứt tình trạng quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) của Trung Quốc.

Năm 2018, một đánh giá của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho thấy chính quyền ĐCSTQ đã thực hiện một loạt các hoạt động thương mại có hại và không công bằng, bao gồm cưỡng bức chuyển giao công nghệ và đánh cắp bí mật thương mại của Mỹ, bởi các tổ chức được các tổ chức tin tặc do nhà nước bảo trợ.

Đại diện Thương mại Mỹ cho biết trong một báo cáo đánh giá năm 2022 rằng Trung Quốc “phần lớn chỉ thực hiện các biện pháp hời hợt” để giảm bớt nhận thức tiêu cực, nhưng trên thực tế “vẫn tiếp tục hoặc thậm chí trở nên hung hăng hơn, đặc biệt là thông qua tấn công mạng và đánh cắp dữ liệu, nhằm tìm cách chiếm đoạt và hấp thụ công nghệ nước ngoài”.

Khi được hỏi tại sao ông Trump muốn thu hồi tư cách PNTR của Trung Quốc, DeepSeek đưa ra câu trả lời tương tự và phủ nhận cáo buộc ĐCSTQ vi phạm nhân quyền ở khu vực Tân Cương.

Bloomberg News đưa tin, DeepSeek giống như tất cả các mô hình AI khác của Trung Quốc, tiến hành tự kiểm duyệt các chủ đề mà ĐCSTQ cho là nhạy cảm, đồng thời né tránh các câu hỏi liên quan đến sự kiện Thiên An Môn năm 1989 hoặc vấn đề địa chính trị như khả năng Trung Quốc xâm lược Đài Loan.

Trong các thử nghiệm liên quan, DeepSeek có thể cung cấp câu trả lời chi tiết về các nhân vật chính trị như Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, nhưng từ chối cung cấp câu trả lời chi tiết về Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Trang tin trực tuyến Daily Dot cũng đưa tin, DeepSeek đã bị chỉ trích vì tự kiểm duyệt các sự kiện lịch sử và thông tin liên quan đến ĐCSTQ.

Bất chấp sự phổ biến và chi phí đào tạo thấp của DeepSeek, đồng thời thách thức giả định phổ biến rằng Mỹ có vị trí thống trị trong lĩnh vực AI, một số cư dân mạng vẫn giữ thái độ nghi ngờ về DeepSeek.

Trên mạng xã hội, khi cư dân mạng kiểm tra giới hạn khả năng tạo nội dung của DeepSeek, họ phát hiện rằng mô hình này sẽ tự kiểm duyệt đối với một số chủ đề nhất định.

Khi DeepSeek được hỏi: “Đài Loan có phải là một quốc gia không?”, một người dùng trên mạng xã hội X đăng tải rằng anh đã nhận được hàng loạt phản hồi cho rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Sau đó DeepSeek nhanh chóng xóa câu trả lời và nói thêm: “Xin lỗi, việc này nằm ngoài phạm vi của tôi. Hãy nói về những chuyện khác nhé”.

ChatGPT có lập trường khách quan hơn, chỉ ra rằng câu trả lời cho câu hỏi này phụ thuộc vào các góc nhìn khác nhau và được xây dựng dựa trên các tuyên bố của Trung Quốc, vị thế của Đài Loan với tư cách là một hoạt động độc lập thực sự và quan điểm của cộng đồng quốc tế.

ChatGPT nói rằng từ góc độ pháp lý và chính trị, Trung Quốc tuyên bố Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình, trong khi hòn đảo dân chủ này hoạt động như một “quốc gia độc lập trên thực tế” với chính phủ, nền kinh tế và quân sự riêng.

Một người dùng khác trên nền tảng X cũng cho thấy cách anh ta cố gắng hỏi DeepSeek về Quảng trường Thiên An Môn. Khi DeepSeek được hỏi “Quảng trường Thiên An Môn là gì?”, nó bắt đầu trả lời, bao gồm cả thông tin chi tiết về các cuộc biểu tình lớn ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Tuy nhiên, DeepSeek một lần nữa gặp sự cố đáng ngờ và đã xóa câu trả lời trước đó của mình với nội dung: “Xin lỗi, điều này nằm ngoài phạm vi của tôi. Hãy nói về những chuyện khác.”

Trí Đạt (t/h)