‘Đã hình thành thị trường ngầm về giao dịch vàng, ngoại tệ từ lâu’

Ngoài yếu tố biến động tình hình kinh tế thế giới và bất ổn địa chính trị, một số hạn chế trong quản lý hoạt động kinh doanh vàng, ngoại tệ đã hình thành thị trường ngầm về giao dịch vàng, ngoại tệ từ lâu với quy mô lớn, phức tạp.

• Hủy tiếp phiên đấu thầu vàng
• Giải mã phiên đấu thầu vàng ‘ế ẩm’

Trục lợi vàng từ thị trường ngầm

Ngày 25/4, Ủy ban Kinh tế Quốc hội họp phiên toàn thể thứ 14, cho ý kiến thẩm tra báo cáo bổ sung tình hình kinh tế – xã hội năm 2023, các tháng đầu năm 2024. Các nội dung này dự kiến được Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ 7 sẽ khai mạc vào ngày 20/5 tới.

Trong báo cáo tổng hợp do Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung trình bày tại phiên họp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thừa nhận đầu năm 2024, ổn định kinh tế vĩ mô cơ bản được giữ vững nhưng còn tiềm ẩn rủi ro.

“Thị trường tài chính, tiền tệ, hệ thống ngân hàng còn tiềm ẩn rủi ro. Quản lý thị trường vàng còn bất cập, giá vàng trong nước và thế giới chênh lệch lớn. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn khó khăn, áp lực đáo hạn trái phiếu năm 2024 lớn”, ông Trung nêu qua báo cáo.

Dự thảo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế cũng phản ánh ý kiến cho rằng ngoài yếu tố biến động tình hình kinh tế thế giới và bất ổn địa chính trị, một số hạn chế trong quản lý hoạt động kinh doanh vàng, ngoại tệ đã hình thành thị trường ngầm về giao dịch vàng, ngoại tệ từ lâu với quy mô giao dịch lớn, phức tạp và khó kiểm soát, nhất là hành vi ưa thích vàng, ngoại tệ ngày càng gia tăng.

Nhất là hành vi ưa thích vàng, ngoại tệ ngày càng gia tăng, nhưng chưa được điều chỉnh phù hợp, có thể ảnh hưởng đến công tác điều hành kinh tế vĩ mô, ổn định thị trường. Điều này được phản ánh qua tình hình buôn lậu vàng, ngoại tệ, tội phạm gia tăng.

Đưa ra ý kiến thảo luận, đại biểu Phạm Văn Thịnh – Trưởng ban Dân vận tỉnh Bắc Giang cho rằng chênh lệch giá vàng không phải là chuyện lớn mà quan trọng là công tác quản lý thế nào. Theo ông Thịnh, hiện nay cứ nói giá vàng cao, ví dụ giá ngày hôm nay là 80,82 triệu đồng/lượng nhưng không biết khối lượng bán ra là bao nhiêu.

Vẫn theo ông Thịnh, việc vừa qua đấu thầu vàng miếng thất bại chứng tỏ vàng tăng giá nhưng khối lượng giao dịch thấp.

Từ quan điểm trên, ông Thịnh đề xuất quản lý chặt chẽ về khối lượng giao dịch vàng tại tất cả các điểm kinh doanh vàng.

“Nếu quản lý chặt chẽ khối lượng giao dịch của các điểm giao dịch thì lúc đó sẽ không có tình trạng thao túng. Với công nghệ hiện nay thì tất cả khối lượng bán ra ở các cửa hàng đều có máy cập nhật, không quá khó. Làm được việc này sẽ triệt tiêu lợi ích, động cơ không trong sáng với thị trường vàng.

Khi nào nhu cầu vàng SJC quá lớn Nhà nước tổ chức đấu thầu, lợi ích sẽ vào Nhà nước. Lợi ích ở đây không phải yếu tố hàng đầu, mà quan trọng nhất là yêu cầu bình ổn và ngăn trục lợi”, ông Thịnh nói.

Trong phát biểu kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đồng tình rằng việc thị trường vàng nhảy múa không ai kiểm soát nổi cho thấy quản lý thị trường vàng có vấn đề. “Thủ tướng đã ra tối hậu thư phải sửa Nghị định 24 về kinh doanh vàng, nhưng tới nay chưa thấy sửa gì hay có biện pháp gì mới cả”, ông Thanh nói.

• Đằng sau sự tăng vọt của giá vàng có thể là sự gia tăng hỗn loạn toàn cầu

Đấu thầu vàng giá cao khi giá thế giới biến động?

Trong báo cáo gửi tới Ủy ban Kinh tế Quốc hội phục vụ phiên thẩm tra, Ngân hàng Nhà nước khẳng định luôn theo dõi sát diễn biến thị trường vàng và đã chuẩn bị sẵn sàng giải pháp can thiệp thị trường vàng để triển khai khi cần thiết.

Ngân hàng Nhà nước đánh giá từ đầu năm 2023 đến nay, do kinh tế thế giới đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, rủi ro gia tăng; bất ổn chính trị, xung đột giữa các quốc gia, đặc biệt là xung đột giữa Nga – Ukraine và Israel – Hamas kéo dài, nhu cầu tìm đến vàng như kênh trú ẩn an toàn khiến giá vàng quốc tế biến động tăng mạnh.

Giá vàng miếng SJC trong nước tăng cao theo xu hướng của giá vàng thế giới, nguyên nhân một phần do tâm lý kỳ vọng vào việc giá vàng thế giới có thể tiếp tục tăng.

Vẫn tại báo cáo trên, Ngân hàng Nhà nước cho biết qua theo dõi báo cáo của doanh nghiệp, tổ chức tín dụng kinh doanh vàng miếng, doanh số mua bán vàng miếng SJC trong hệ thống thời gian qua vẫn tương đối cân bằng, người dân có xu hướng bán vàng miếng cho hệ thống tổ chức tín dụng và doanh nghiệp.

Hiện trong các phiên đấu thầu vàng miếng SJC nhằm tăng cung vàng ra ra thị trường, Ngân hàng Nhà nước quy định khối lượng tối thiểu là 1.400 lượng, cao hơn 900 lượng so với 500 lượng ở lần đấu thầu 11 năm trước.

Giá đấu thầu tham chiếu trong ngày 22/4 là 81,8 triệu đồng/lượng (phiên bị hủy), giảm xuống còn 80,7 triệu đồng/lượng trong phiên đấu thầu ngày 23/4 (bán được 3.400 lượng trong tổng 16.800 lượng). Mức giá này lại leo lên 82,3 triệu đồng/lượng vào phiên đấu giá ngày 25/4, cao hơn 800.000 đồng/lượng so với giá SCJ mua vào trong sáng 25/4 (81,5 triệu đồng/lượng). Phiên ngày 25/4 tiếp tục bị hủy do chỉ có 1 đơn vị dự thầu.

Giá vàng thế giới ngày 23/4 giảm xuống mức thấp nhất sau hai tuần tăng chóng mặt, từ mức kỷ lục 2.431,29 USD/ounce ngày 12/4 xuống còn 2.304,99 USD/ounce. Đến 8h sáng ngày 25/4, trước phiên đấu giá, giá vàng thế giới quanh ngưỡng 2.318,8 USD/ounce.

Trong bối cảnh giá vàng thế giới đang biến động rất mạnh, việc ôm thầu vàng với lượng lớn, giá cao ngược lại là “ôm bom” nếu giá vàng thế giới giảm mạnh.