Dự tính năm 2030, cây cao su chiếm khoảng 800-850 nghìn ha

Theo Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) phê duyệt ngày 26/1, Bộ này đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng diện tích cao su cả nước vào khoảng 800 – 850 nghìn ha, cao nhất trong nhóm 6 cây công nghiệp chủ lực.

Trong tổng diện tích cao su toàn quốc khoảng 800 – 850 nghìn ha, Bộ NN-PTNT quy hoạch diện tích cao su tại vùng Đông Nam Bộ khoảng 480-500 nghìn ha, vùng Tây Nguyên khoảng 180-200 nghìn ha, còn lại 140-150 nghìn ha được trồng tại một số tỉnh vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ, Bắc Trung Bộ và Tây Bắc.

Diện tích cao su ở vùng không thích hợp sẽ được chuyển đổi sang cây trồng khác, trong khi thâm canh chăm sóc diện tích cao su hiện có, trồng tái canh diện tích đến thời kỳ thanh lý (chủ yếu các tỉnh vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ) bằng các giống thích hợp.

Bộ này đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% diện tích cao su trồng mới được sử dụng các giống đúng tiêu chuẩn. Tổ chức trồng cao su theo hướng đại điền, trên 70% diện tích cao su thực hiện liên kết tiêu thụ sản phẩm; khoảng 250-300 nghìn ha diện tích cao su được cấp chứng chỉ rừng bền vững.

Sản lượng mủ cao su thô là 1,3-1,5 triệu tấn; sản lượng chế biến mủ cao su trong nước là trên 40%; 100% lượng mủ và gỗ cao su Việt Nam có mã số vùng trồng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Với bản đề án trên, Bộ NN-PTNT có 8 năm để giảm khoảng 79,5 nghìn ha cao su, khi trong năm 2022, diện tích cao su Việt Nam khoảng 929,5 nghìn ha, theo công bố của Hiệp hội Cao su Việt Nam (VRA) tại Đại hội nhiệm kỳ VI (2023-2028) chiều 28/3/2023, tổ chức tại TP.HCM.

Vẫn theo công bố của VRA, sản lượng cao su trong năm 2022 là gần 1,29 triệu tấn, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu toàn ngành ước là 10,4 tỷ USD, chiếm 2,8% kim ngạch xuất khẩu các loại hàng hóa của cả nước, tăng 9,1% so với năm 2021. Trong đó, sản phẩm cao su đạt kim ngạch cao nhất (4,2 tỷ USD), tiếp đó là cao su thiên nhiên (hơn 3,3 tỷ USD) và gỗ cao su (2,8 tỷ USD).

Trước kỳ đại hội của VRA khoảng 2 tháng, tại Hội thảo xây dựng Đề án phát triển cây công nghiệp đến năm 2030 do Bộ NN-PTNT phối hợp Viện Quy hoạch và thiết kế nông nghiệp tổ chức vào trung tuần tháng 6, các ý kiến nhận định việc phát triển cây công nghiệp ở Việt Nam còn phổ biến tình trạng manh mún, tự phát, không theo quy hoạch, đầu tư thấp, chất lượng và độ sạch thấp.

Do quy mô vườn cây nhỏ nên rất khó áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh, bảo vệ thực vật và thu gom sản phẩm theo công nghệ hiện đại. Vườn cây bị khai thác bóc lột bằng cách sử dụng phân hóa học quá nhiều, lạm dụng chất kích thích sinh trưởng, thuốc trừ sâu quá liều để có năng suất, sản lượng trước mắt, nhưng về lâu dài cây chóng tàn lụi khiến hiệu quả kinh tế thấp kém.

Tình hình mua, bán, cầm cố, sang nhượng đất vườn cây một cách tự phát, đốt phá rừng trồng cà phê, cao su trở nên phổ biến, ảnh hưởng lớn đến môi trường, nguồn nước tưới, sinh thái.

Ngoài ra, sản xuất chưa gắn với chế biến và tiêu thụ. Hầu hết sản phẩm cây công nghiệp lâu năm ở Việt Nam chưa có các nhà máy chế biến trình độ cao, máy móc hiện đại nên sản phẩm xuất khẩu chủ yếu là nguyên liệu thô hoặc sơ chế, chất lượng và giá cả kém sức cạnh tranh.

Nguyễn Sơn