Hỏa hoạn ở chung cư mini: Tính mạng như “chỉ mành treo chuông”

Loại hình chung cư nhỏ dân tự xây (còn gọi là chung cư mini) được thoải mái mọc lên khắp các con đường, ngõ hẻm ở TP.HCM và Hà Nội trong suốt hơn 10 năm qua. Khi xảy ra hỏa hoạn, phương tiện chữa cháy không thể đến gần vì cách xa đường lớn, không có lối thoát hiểm khẩn cấp, xây kiểu chuồng cọp,… tính mạng người dân như “chỉ mành treo chuông” lúc ngọn lửa bùng lên.

• Vụ cháy chung cư mini tại Hà Nội: Ít nhất 54 người thương vong

Hơn 10 năm qua, hàng loạt các bài báo và phóng sự chuyên đề đã chỉ ra các loại hình chung cư mini mọc lên mất tầm kiểm soát ở TP.HCM và Hà Nội, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ cháy nổ và an toàn tính mạng của người dân.

Nhưng dù vậy, khắp các con hẻm, ngõ phố ở những thành phố lớn, các chung cư mini vẫn đều đặn được xây dựng với chi phí thấp, do đó giá cho thuê và chuyển nhượng cũng thấp. Điều này khiến nhiều hộ gia đình thu nhập không cao ưu tiên thuê để ổn định cuộc sống.

Năm 2011, một bài báo có tựa đề “Quản lý chung cư mini tại Hà Nội: Phải kiểm soát chặt khâu cấp phép xây dựng” đăng trên tờ Thanh Tra (báo của cơ quan Chính phủ và ngành Thanh tra Việt Nam).

Điều này cho thấy việc phát hiện nguy cơ mất an toàn Phòng cháy chữa cháy (PCCC) và đe dọa tính mạng người dân đã được nêu ra, kéo theo nhiều hậu quả cũng được lường trước.

Đến năm 2018, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) xuất bản loạt phóng sự có tiêu đề Chung cư mini: “Ổ chuột” hay “tổ chim họa mi”?

Loạt bài viết ghi nhận giữa những tòa nhà chọc trời, chen sâu vào trong từng con phố nhỏ, số lượng các tòa nhà chung cư mini đang gia tăng chóng mặt.

Anh Lê Dương (nhân viên môi giới chung cư mini) cho biết: “Trung bình mỗi năm, chủ đầu tư bên mình lại tiếp tục cho ra đời 1- 2 dự án ở khu vực Bắc Từ Liêm.

Đó là chưa kể các nhà đầu tư khác hay đặc biệt trong khu vực nội đô, rất nhiều người muốn bỏ tiền vào xây dựng chung cư mini để kiếm tiền. Thế nên, nguồn cung về mặt hàng này luôn có đều đặn và thường xuyên”.

Giá tiền và vị trí xây dựng của các chung cư mini là điểm thu hút khiến phân khúc này luôn diễn ra sôi động. Mặc dù giấy tờ pháp lý hiện tại của chung cư mini chủ yếu là hợp đồng mua bán hay giấy chứng nhận quyền sở hữu chung.

Tờ báo của Đài truyền hình Việt Nam (VTV) vào năm 2020 cũng đã đăng tải bài viết với nội dung tương tự, chỉ ra bất cập của tình trạng chung cư mini ở các thành phố lớn nhưng “vượt tầm kiểm soát”.

Quy định về xây dựng chung cư “mini”

Khoản 3 Điều 3 Luật Nhà ở 2014 quy định về nhà chung cư cụ thể như sau:

Nhà chung cư là loại nhà có từ 2 tầng trở lên, có nhiều căn hộ, điều kiện tiện nghi chung bao gồm lối đi và cầu thang chung, có phần sở hữu riêng – chung cùng hệ thống công trình hạ tầng sử dụng chung cho các cá nhân, tổ chức.

Nhà chung cư bao gồm nhà được xây dựng với mục đích ở và nhà được xây dựng để sử dụng kết hợp mục đích ở và kinh doanh.

Theo đó, chung cư mini cũng là một loại nhà chung cư vẫn có những đặc điểm chung với nhà chung cư đã được đề cập.

Tuy nhiên, chung cư mini có diện tích nhỏ hơn so với chung cư thông thường, thường từ 30 – 45m2, có 1 hoặc có thể mở rộng thành 2 phòng ngủ… Hiện tại, luật pháp không định nghĩa rõ khái niệm “chung cư mini”.

Thực tế hiện nay, không nhiều chung cư mini đáp ứng đầy đủ các điều kiện nêu trên của Luật Nhà ở, thậm chí không ít chung cư mini được xây dựng sai phép.

Điển hình là các vi phạm như: Xây vượt quá số tầng cho phép; không đáp ứng điều kiện về xử lý nước thải, phòng cháy chữa cháy…

Ngoài ra, việc các cơ quan quản lý đã không giám sát hoặc cố tình bỏ qua các lỗi xây dựng cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng chung cư mini tràn lan, gây ra hậu quả khiến hàng chục người chết trong vụ việc cháy chung cư mini vừa xảy ra.

Ảnh chụp màn hình bài viết cảnh báo về Chung cư mini vào năm 2011: Thanhtra.com.vn