Mexico xây dựng các khu lưu trú tạm thời giáp biên giới với Hoa Kỳ

Chính quyền Mexico đã bắt đầu xây dựng các khu lưu trú tạm thời khổng lồ bằng lều tại thành phố Ciudad Juarez nhằm chuẩn bị cho một lượng lớn dân thường Mexico có thể bị Hoa Kỳ trục xuất trở về theo những cam kết trong những buổi vận động tranh cử về những đợt trục xuất quy mô lớn của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Các khu cư lưu trú tạm thời tại thành phố Ciudad Juarez, với sức chứa hàng ngàn người, dự kiến sẽ được hoàn thành trong vài ngày tới, theo lời ông Enrique Licon, một quan chức thành phố.

“Đây là điều chưa từng có tiền lệ [trong lịch sử]”, ông Licon phát biểu vào chiều thứ Ba (21/1) khi các công nhân đang dỡ những thanh giằng kim loại dài từ các xe tải đậu tại khu đất trống gần sông Rio Grande, ranh giới tự nhiên ngăn cách thành phố này với thành phố El Paso, Texas, Hoa Kỳ. 

Những chiếc lều tại thành phố Ciudad Juarez là một phần trong kế hoạch của chính phủ Mexico nhằm thiết lập các khu lưu trú và trung tâm tiếp nhận tại chín thành phố dọc theo miền bắc Mexico.

Theo một tài liệu chính phủ về chiến lược mang tên “Mexico chào đón đồng bào”, chính quyền tại các địa điểm này sẽ cung cấp thức ăn, chỗ ở tạm thời, chăm sóc y tế và hỗ trợ thủ tục để người bị trục xuất có được giấy tờ tùy thân.

Chính phủ Mexico dự kiến sẽ huy động một đội xe buýt để đưa người dân từ các trung tâm tiếp nhận về lại quê hương của họ.

Tổng thống Trump đã cam kết thực hiện chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, nhằm loại bỏ hàng triệu người nhập cư. Tuy nhiên, việc triển khai một chiến dịch quy mô như vậy không chỉ đòi hỏi thời gian kéo dài trong nhiều năm mà còn tiêu tốn nguồn lực khổng lồ.

Theo một phân tích từ viện nghiên cứu El Colegio de la Frontera Norte (COLEF) tại Mexico dựa trên số liệu dân số Hoa Kỳ, gần 5 triệu người Mexico hiện đang sinh sống tại Hoa Kỳ mà không có giấy tờ hợp pháp.

Nhiều người trong số họ xuất thân từ các khu vực ở miền trung và miền nam Mexico, nơi bị tàn phá bởi bạo lực và nghèo đói. Khoảng 800.000 người Mexico không có giấy tờ tại Hoa Kỳ đến từ các tiểu bang Michoacan, Guerrero, và Chiapas, theo nghiên cứu của COLEF. Tại những tiểu bang này, các cuộc chiến giữa các băng nhóm tội phạm đã buộc hàng ngàn người phải rời bỏ quê hương, thậm chí bỏ hoang cả làng mạc.

Mexico có thể đối mặt với nhiều khó khăn

Chính phủ Mexico tuyên bố sẵn sàng đối phó với viễn cảnh xảy ra những đợt trục xuất hàng loạt. Tuy nhiên, các nhà hoạt động nhân quyền về nhập cư vẫn bày tỏ nghi ngại, lo ngại rằng sự kết hợp giữa những đợt trục xuất quy mô lớn và các biện pháp của ông Trump nhằm ngăn chặn dòng người di cư vào Hoa Kỳ có thể nhanh chóng làm quá tải các thành phố biên giới của Mexico.

Chính quyền Trump vào hôm thứ Hai (20/1) đã chấm dứt một chương trình mang tên CBP One, vốn cho phép một số người di cư chờ đợi tại Mexico được nhập cảnh hợp pháp vào Hoa Kỳ thông qua việc đặt lịch hẹn trên ứng dụng chính phủ. Vào thứ Ba (21/1), chính quyền Trump thông báo khởi động lại Các Giao Thức Bảo Vệ Người Di Cư (MPP), một sáng kiến buộc những người xin tị nạn không phải người Mexico phải chờ đợi tại Mexico để giải quyết các vụ án về nhập cư của họ tại Hoa Kỳ.

Vào hôm thứ Hai (20/1), ông Jose Luis Perez, khi đó giữ cương vị Giám đốc phụ trách vấn đề di cư tại Tijuana, đã trở thành một trong số ít quan chức Mexico công khai bày tỏ lo ngại về khả năng chuẩn bị của Mexico trước tình hình này.

“Trên thực tế, với việc hủy bỏ CBP One và [áp lực từ] các đợt trục xuất, chính phủ chưa có sự phối hợp đầy đủ để tiếp nhận đồng bào”, ông Perez phát biểu.

Chỉ vài giờ sau, ông Perez đã bị sa thải trong một động thái mà ông cho là do ông đã đưa ra những cảnh báo như vậy. 

Chính quyền thành phố không đưa ra bình luận về việc này.

“Mexico sẽ làm mọi thứ cần thiết để chăm lo cho đồng bào của mình và sẽ dành mọi nguồn lực cần thiết để tiếp nhận những người được hồi hương”, Bộ trưởng Nội vụ Mexico Rosa Icela phát biểu vào hôm thứ Hai (20/1) trong buổi họp báo sáng.

Tuy nhiên, với mức tăng trưởng kinh tế chậm chạp trong năm nay, việc hấp thụ hàng triệu người bị trục xuất từ Hoa Kỳ sẽ là một thách thức to lớn đối với Mexico. Đồng thời, sự sụt giảm đáng kể nguồn kiều hối có thể gây ra “những xáo trộn kinh tế nghiêm trọng” tại các thị trấn và làng mạc trên khắp cả nước, những khu vực phụ thuộc lớn vào dòng tiền này, theo Giáo sư danh dự Wayne Cornelius tại Đại học California-San Diego.

Vào tối thứ Năm (23/1) tại thành phố Ciudad Juarez, khoảng hai chục binh lính đang làm việc tại một khu lưu trú tạm thời gần một cây thánh giá đen cao lớn. Đây cũng là nơi vào năm 2016, Đức Giáo Hoàng Francis đã cử hành một Thánh lễ ngoài trời, cảnh báo về một cuộc khủng hoảng nhân đạo và cầu nguyện cho những người di cư. Trong màn đêm dần buông, những người lính đang lắp ráp một nhà bếp công nghiệp để phục vụ đồ ăn cho những người bị trục xuất.