Moscow né tránh lệnh trừng phạt giúp thị trường tàu cũ chở dầu bùng nổ

Khi các công ty vận tải biển và dịch vụ hàng hải phương Tây tránh xa dầu mỏ của Nga để bảo vệ thương hiệu, thị trường tàu cũ (các loại tàu quá tuổi thường bị loại bỏ) đã bùng nổ và các công ty mới đã nhảy vào khoảng trống này. Các nguồn tin còn cho biết Iran và Venezuela cũng đã sử dụng “hạm đội tàu bóng tối” này để bán dầu cho các quốc gia khác bất chấp lệnh trừng phạt.

• Nga bác bỏ mức giá trần 60 USD đối với dầu, cảnh báo đáp trả

Liên minh châu Âu (EU) đã cấm tất cả nhập khẩu dầu thô của Nga trên biển từ ngày 5/12, với lệnh cấm nhập khẩu nhiên liệu sẽ thực hiện vào tháng 2/2023.

 Bên cạnh đó, EU cũng cấm các công ty và cá nhân trong khối cung cấp dịch vụ tài chính, môi giới, vận chuyển và bảo hiểm để vận chuyển dầu của Nga đến nơi khác nếu dầu thô được mua trên mức trần giá 60 USD một thùng có hiệu lực vào hôm thứ Hai (5/12).

Vì vậy, các hãng tàu và công ty vận tải biển phương Tây cũng tránh tổn hại danh tiếng và vi phạm các điều khoản trừng phạt, sẽ ngừng cung cấp cho Nga các dịch vụ nói trên.

Để chớp lấy cơ hội, các công ty mới đã nhảy vào và sử dụng các tàu chở dầu cũ, vốn có thể bị loại bỏ.

Trong những tháng gần đây, các tàu chở dầu cũ kỹ đã được các chủ sở hữu Hy Lạp và Na Uy bán với giá kỷ lục cho những người mua ở Trung Đông và châu Á, trong bối cảnh tận dụng giá thuê tàu cao ngất ngưởng cho các tàu sẵn sàng vận chuyển dầu của Nga đến Ấn Độ và Trung Quốc.

Công ty quản lý tàu chở dầu như Fractal Shipping đang gặt hái nguồn thu từ việc này. Trong vòng chưa đầy một năm, Fractal đã tập hợp một đội tàu gồm 23 tàu chở dầu và nhiên liệu được mua gần đây bởi các chủ sở hữu ở Dubai. Hầu hết đang đưa dầu thô của Nga từ các cảng Baltic và Biển Đen đến châu Á, theo dõi tàu Refinitiv Eikon cho thấy.

“Chúng tôi đã được cung cấp rất nhiều tàu chở dầu trong tháng 8 và tháng 9. Các chủ tàu của chúng tôi muốn tham gia kinh doanh vì cơ hội của Nga”, cựu chiến binh ngành vận tải biển nói với Reuters.

Các chủ tàu mới sẵn sàng vận chuyển dầu của Nga đang kiếm tiền mặt. Theo đó, các tàu sẽ kiếm được 80.000 USD mỗi ngày ở Địa Trung Hải có thể kiếm được 130.000 USD mỗi ngày nếu họ chở dầu của Nga, một nhà môi giới tàu cho biết, người từ chối nêu tên vì ông không được phép nói chuyện với giới truyền thông.

Tỷ lệ tàu chở dầu thô đã tăng lên mức cao chưa từng thấy kể từ năm 2008, ngoài một khoảng thời gian ngắn vào năm 2020 khi các công ty dầu mỏ tranh giành tàu chở dầu để chứa nhiên liệu khi nhu cầu sụt giảm do đại dịch.

Nhiều tàu chở dầu hiện đang được sử dụng cho các chuyến đi mất nhiều tuần, vận chuyển dầu của Nga từ Baltic và Biển Đen đến châu Á, trong khi dầu của Nga chủ yếu được bán ở châu Âu trước đây và các chuyến đi chỉ mất vài ngày.

Nhà môi giới tàu Braemar ước tính rằng khoảng 120 trong số 212 tàu chở dầu được bán cho những người mua Nga, trong khi hầu như không có doanh số bán hàng nào vào năm ngoái cho những người mua liên quan đến việc vận chuyển dầu thô của Nga.

Phá vỡ các biện pháp trừng phạt

Bộ Tài chính Mỹ đã cung cấp một số hướng dẫn về cách thức hoạt động của giới hạn giá dầu của Nga, nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi về việc thực thi nó.

“Giới hạn giá rất khó hiểu”, ông Philippe của Công ty Fractal nói. “Chúng tôi chắc chắn là một trong những công ty muốn ở lại thương mại với Nga. Là doanh nhân, chúng ta phải có cơ hội”.

Người mua phải cung cấp các tài liệu như hóa đơn cho các công ty vận chuyển hoặc công ty bảo hiểm để chứng minh rằng họ bị mắc kẹt với giới hạn giá nhưng về cơ bản sẽ phụ thuộc vào việc tự giám sát, không có hình phạt đối với các nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển nếu họ hoạt động một cách thiện chí.

Các thỏa thuận được chứng minh là nằm ngoài giới hạn giá sẽ phá vỡ các lệnh trừng phạt một cách hiệu quả và các tàu khác tại một số thời điểm đã tham gia vào việc phá vỡ các lệnh trừng phạt xuất khẩu dầu đối với Venezuela và Iran cũng có thể đóng một phần trong thương mại đó, các nhà phân tích cho biết.

Một mục tiêu của kế hoạch giới hạn giá của khối G7 là ngăn chặn cái gọi là “hạm đội bóng tối” trở nên lớn hơn bằng cách cho phép xuất khẩu dầu của Nga diễn ra minh bạch mà không vi phạm các lệnh trừng phạt.

Đội tàu đen tối này, chiếm khoảng 10% số tàu chở dầu trên thế giới, theo Trafigura và các nguồn tin ngành vận tải biển khác, đã giúp Iran vượt qua lệnh cấm vận của Mỹ trong một thập kỷ và Venezuela kể từ năm 2019.

Ít nhất 21 tàu chở dầu đã chuyển sang vận chuyển dầu của Nga sau khi trước đó được sử dụng cho các chuyến hàng của Iran, Claire Jungman, chánh văn phòng tại nhóm vận động của Mỹ United Against Nuclear Iran (UANI), tổ chức giám sát lưu lượng tàu chở dầu liên quan đến Iran thông qua theo dõi tàu và vệ tinh, cho biết.

Trong số các tàu đó, ít nhất có 4 chiếc đã thay đổi quyền sở hữu trong những tháng gần đây.

Nhà môi giới tàu Braemar cũng nói rằng một số tàu tham gia vận chuyển dầu của Iran và Venezuela đang chuyển sang vận chuyển dầu của Nga.

Người ta ước tính rằng cái gọi là dầu vận chuyển hạm đội bóng tối từ hai quốc gia đó và một số trong số đó cũng dành cho Nga được tạo thành từ 107 Aframaxes, 65 Suezmaxes lớn hơn và 82 VLCC (Tàu sân bay thô rất lớn).

“Thay vì có một hạm đội được tối ưu hóa, giờ đây có hai đội tàu được tối ưu hóa riêng biệt”, Christian M. Ingerslev, Giám đốc điều hành của Maersk Tankers của Đan Mạch cho biết.

Ông Ingerslev nói: “Nếu các biện pháp trừng phạt liên tục được điều chỉnh, các công ty tuân thủ các biện pháp trừng phạt sẽ rất khó chấp nhận rủi ro vì họ không biết điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai”.