Mỹ-Trung tạm “treo cờ hưu chiến”; Chuyên gia phân tích kết quả cuộc gặp Trump–Tập

Sáng Thứ Năm (30/10) theo giờ địa phương, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp Tổng Bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình tại căn cứ không quân Gimhae, thành phố Busan, Hàn Quốc. Thông tin công bố sau cuộc hội đàm cho thấy một số vấn đề như thuế quan có dấu hiệu nới lỏng, các chủ đề then chốt như kiểm soát đất hiếm bị hoãn lại, và vấn đề Đài Loan không được đề cập. Các chuyên gia nhận định, đây là động thái “tạm gác chiến sự”, cho thấy Bắc Kinh đang tìm cách kéo dài thời gian, nhưng ông Trump sẽ không dễ bị đánh lừa — đối đầu Mỹ – Trung khó có thể thay đổi trong dài hạn.

Cuộc gặp Trump – Tập: Một số vấn đề được nới, nhưng trọng điểm bị hoãn

Theo thông tin Tổng thống Trump cung cấp cho báo chí trên chuyên cơ Air Force One, cuộc hội đàm giữa ông và ông Tập tập trung vào các vấn đề thương mại, thuế quan, fentanyl và đất hiếm.

Ông Trump nói rằng hai bên “đã đạt được đồng thuận về nhiều vấn đề”. Dù chưa công bố thỏa thuận thương mại, ông khẳng định văn kiện sẽ “sớm được ký kết” và không gặp trở ngại lớn.

Theo ông Trump, Bắc Kinh đồng ý giải quyết vấn đề fentanyl, và mức thuế 20% mà Mỹ áp lên các sản phẩm liên quan từ Trung Quốc sẽ giảm còn 10%. Ngoài ra, Trung Quốc sẽ mua “lượng lớn đậu tương và nông sản khác”, đồng thời hoãn áp dụng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm thêm một năm. Mỹ cũng sẽ giảm thuế nhập khẩu hàng Trung Quốc từ 57% xuống 47%.

Các chủ đề như thương vụ mua lại TikTok và nhân quyền Trung Quốc dường như không được bàn đến. Ông Trump cho biết “vấn đề Đài Loan chưa từng được nhắc tới”.

Tổng thống Mỹ cũng tiết lộ Trung Quốc sẽ tăng đầu tư vào Mỹ và hai nhà lãnh đạo sẽ tiến hành các chuyến thăm lẫn nhau. Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer cho biết Washington sẽ hoãn cuộc điều tra đối với ngành đóng tàu Trung Quốc. Cùng ngày, ông Trump còn đăng trên Truth Social rằng Bắc Kinh đã đồng ý bắt đầu mua năng lượng từ Mỹ.

Cuộc gặp cũng chạm tới vấn đề Ukraine và phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, song chưa đạt đồng thuận cụ thể. Sau khi hội nghị kết thúc, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết hai đoàn kinh tế – thương mại Mỹ – Trung đạt một số kết quả trong đàm phán tại Kuala Lumpur: Mỹ sẽ tiếp tục tạm dừng một năm mức thuế 24% đối với hàng hóa Trung Quốc, tạm hoãn một năm cuộc điều tra theo Mục 301 về ngành đóng tàu, trong khi Trung Quốc sẽ tạm dừng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và các biện pháp trả đũa tương ứng.

Chuyên gia: Hai bên “treo cờ hưu chiến”, Bắc Kinh dùng kế hoãn binh

Ông Tô Tử Vân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược và Nguồn lực thuộc Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Đài Loan, nhận định cuộc gặp lần này diễn ra khá êm thắm, giúp tình hình khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương tạm ổn định và cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung có thể tạm hạ nhiệt.

“Đây có thể coi là giai đoạn tạm nghỉ, hai bên cùng treo cờ hưu chiến,” ông Tô nói.

Theo ông, việc trì hoãn một năm vấn đề đất hiếm là động thái tạm thời, vì cả hai bên đều có tính toán riêng. “Bắc Kinh vẫn muốn giữ đất hiếm làm con bài chiến lược khi cần, nhưng phương Tây sẽ nhanh chóng thoát khỏi sự phụ thuộc này”.

Ông cho biết thêm, ông Trump đã thảo luận với một số quốc gia Đông Nam Á về nguồn cung đất hiếm, và các nước phương Tây cũng đang lên kế hoạch xây dựng nhà máy tinh chế riêng.

Giáo sư Tôn Quốc Tường, khoa Quan hệ Quốc tế và Kinh doanh, Đại học Nam Hoa (Đài Loan), cho rằng kết quả cuộc gặp phản ánh chiến thuật “hoãn binh” quen thuộc của Bắc Kinh — tức là nhượng bộ ở các vấn đề ít quan trọng để kéo dài thời gian trong các lĩnh vực chiến lược.

Theo ông Tôn, trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc suy yếu và chịu áp lực trừng phạt từ bên ngoài, ĐCSTQ chọn nhượng bộ ở các “vấn đề mềm” như thuế và nông sản để đổi lấy thời gian thở. “Nếu xét về thực chất đàm phán, dù ông Trump tỏ ra lạc quan, ông chắc hẳn hiểu đây chỉ là bước ‘chặn đà chảy máu tạm thời’, chứ không phải đột phá thật sự,” ông nói.

Mỹ vẫn không để ĐCSTQ tiếp cận chip tiên tiến

Trong cuộc họp báo, ông Trump cho biết ông và ông Tập có thảo luận về việc Nvidia bán chip cho Trung Quốc, song ông nhấn mạnh cuộc gặp không bàn đến chip Blackwell — dòng sản phẩm tiên tiến nhất của hãng.

Trước đó, cựu Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Matthew Pottinger viết bài “Trump có bị Tập Cận Bình qua mặt không?”, cảnh báo việc cho phép Nvidia bán chip Blackwell B30A cho Trung Quốc có thể khiến ĐCSTQ chiếm lợi thế trong cuộc đua công nghệ.

Ông Tô Tử Vân nhận định: “Mỹ muốn nắm thế chủ động trong chiến lược AI thì không thể để ĐCSTQ sở hữu chip tối tân. Cùng lắm họ chỉ có thể tiếp cận các dòng chip cấp hai, cấp ba. Về phần mềm, Trung Quốc có tiến bộ, nhưng về phần cứng thì vẫn bị Mỹ bóp nghẹt.”

Trump – Tập “tung hô” lẫn nhau, nhưng Trump không mắc mưu

Ông Trump chấm cuộc gặp 12 điểm trên thang 10. Theo Reuters, trong phần mở đầu, hai lãnh đạo dành nhiều lời ca ngợi lẫn nhau, trong đó ông Tập tỏ ra nịnh bợ nhiều hơn, khen ngợi ông Trump “đã giải quyết các điểm nóng khu vực”.

Tân Hoa Xã cũng liên tục đăng tin ngắn, dẫn lời ông Tập nói: “Trước sóng gió và thách thức, tôi và Tổng thống Trump với tư cách người cầm lái, cần giữ vững phương hướng và điều khiển con tàu quan hệ Mỹ – Trung tiến lên ổn định”.

Ông Tôn Quốc Tường nhận định sự “tung hô” này chỉ mang tính nghi thức, thực chất hai bên đều nhằm phục vụ lợi ích riêng.

Ông Tô Tử Vân cho rằng ông Trump không dễ bị ĐCSTQ đánh lừa. “Lệnh ông ban cho Bộ Chiến tranh khôi phục thử nghiệm hạt nhân ngay trước hội nghị chính là tín hiệu rõ ràng,” ông nói.

• Ông Trump yêu cầu Lầu Năm Góc lập tức khôi phục thử nghiệm vũ khí hạt nhân

Theo ông Tô, năm đầu tiên của nhiệm kỳ, ông Trump đã mở màn bằng cuộc chiến thuế quan, sau đó điều chỉnh chiến lược. Trong các cuộc gặp gần đây với Thủ tướng Nhật Bản Kishida và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung, ông có thái độ mềm mỏng hơn, thậm chí đồng ý để Hàn Quốc xây dựng tàu ngầm hạt nhân. “Năm thứ hai, ông Trump có thể tập trung củng cố quan hệ đồng minh và tăng cường liên minh đối phó ĐCSTQ,” ông dự đoán.

Trước đó, một số chuyên gia cũng nói với Epoch Times rằng do xung đột cấu trúc giữa Mỹ và Trung Quốc đã ăn sâu, bất kỳ thỏa thuận nào đạt được đều khó bền vững.

Giáo sư Tôn Quốc Tường nhận xét việc Trung Quốc hoãn kiểm soát xuất khẩu đất hiếm thêm một năm và trì hoãn thỏa thuận thương mại cho thấy mức độ bất ổn cao. Ông nói: “Công nghệ, ý thức hệ và chiến lược địa chính trị vẫn là mâu thuẫn cốt lõi giữa Mỹ và Trung Quốc. Cả hai đều đang kéo dài thời gian. Mọi yếu tố — từ liên minh Mỹ – Âu, quan hệ Trung – Nga, đến tình hình Đài Loan và Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương — đều có thể khiến bàn cờ thay đổi. Cuộc gặp Trump – Tập lần này dù có vẻ hòa nhã, nhưng thực chất chỉ như liều thuốc giảm đau ngoại giao, xoa dịu tạm thời, chứ không thể thay đổi cấu trúc đối đầu lâu dài.”