Ngân hàng Trung ương Nhật Bản bất ngờ tăng lãi suất trước cuộc họp quan trọng của Fed

• Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tăng lãi suất lên 0,25%, cao nhất kể từ tháng 12 năm 2008.
• Tốc độ mua trái phiếu sẽ giảm một nửa trong khoảng thời gian hai năm.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã tăng lãi suất chuẩn lần thứ hai trong năm và công bố kế hoạch giảm một nửa số lượng mua trái phiếu, nhấn mạnh quyết tâm bình thường hóa chính sách tiền tệ.

BOJ đã tăng lãi suất chuẩn lên 0,25% từ mức 0 – 0,1%, theo một tuyên bố hôm thứ Tư sau cuộc họp kéo dài 2 ngày. Đây là lần tăng lãi suất thứ 2 trong năm nay, sau đợt tăng vào ngày 19/3 vừa qua. Họ cũng cho biết sẽ giảm tốc độ mua trái phiếu hàng tháng xuống khoảng 3 nghìn tỷ Yên (19,9 tỷ USD) vào quý đầu tiên của năm 2026. Tốc độ mua gần đây đã gấp đôi số tiền này.

Ngay lập tức, đồng Yên tăng giá hơn 1,5% so với đồng đô la và chứng khoán tăng giá sau quyết định này, dẫn đầu là cổ phiếu ngân hàng tăng gần 5%. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm tăng 6 điểm cơ bản lên 1,055% và lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm đạt mức cao nhất trong 15 năm.

Theo một cuộc khảo sát của Bloomberg, chỉ có khoảng 30% những người tham gia dự đoán BOJ sẽ tăng lãi suất, hầu hết đều cho rằng BOJ sẽ không tăng lãi suất vào tháng 7.

Quyết định của BOJ thể hiện quyết tâm của Thống đốc Kazuo Ueda trong việc tiến hành bình thường hóa sau nhiều năm ngân hàng trung ương theo đuổi chính sách cực kỳ nới lỏng bao gồm lãi suất âm cho đến tháng 3 năm nay. Hành động hôm thứ Tư đã làm dấy lên suy đoán rằng một đợt tăng lãi suất nữa có thể diễn ra trong năm nay.

Ông Ueda cho biết tại một cuộc họp báo rằng bất kỳ đợt tăng lãi suất bổ sung nào trong năm nay sẽ phụ thuộc vào dữ liệu và sẽ chỉ được thực hiện sau khi xem xét tác động của động thái lần này cũng như đợt tăng lãi suất tháng 3.

Khi được hỏi liệu BOJ có thể nâng lãi suất vượt quá 0,5% hay không, ông Ueda nói: “Nếu bạn hỏi liệu chúng tôi có coi đó là một bức tường hay không thì chúng tôi thực sự không có ý đó”.

Ông cũng cho rằng đồng Yên yếu là một yếu tố nguy cơ làm gia tăng lạm phát. Thống đốc cho biết: “Tốt hơn hết là nên điều chỉnh càng sớm càng tốt, dù chỉ từng chút một”, đồng thời cho biết thêm rằng lãi suất thực tế và danh nghĩa vẫn cực kỳ thấp.

Hideo Kumano, nhà kinh tế tại Viện nghiên cứu Dai-Ichi Life cho biết: BOJ đang trải qua quá trình thay đổi chính sách. “Hãy nhìn vào khoảng thời gian ngắn giữa đợt tăng lãi suất tháng 3 và đợt tăng lãi suất này. Điều đó cho thấy họ đang cố gắng vượt lên trước đường cong lạm phát, một sự thay đổi lớn so với quan điểm trước đây là tụt hậu so với đường cong lạm phát vì lo ngại về nền kinh tế”.

Vài giờ trước khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chuẩn bị họp, khuynh hướng diều hâu của Ueda có thể tạo ra một bước ngoặt đối với đồng Yên đang bị bao vây, khi các nhà giao dịch dự đoán sẽ thu hẹp khoảng cách lãi suất Mỹ – Nhật. Đồng Yên đã tăng hơn 7% trong tháng này sau nửa đầu năm tồi tệ khi giảm 12% so với đồng đô la.

Bất kỳ dấu hiệu nào của Fed gợi ý về khả năng cắt giảm lãi suất vào tháng 9 sẽ hỗ trợ cho câu chuyện về khoảng cách lãi suất đang thu hẹp và có khả năng hỗ trợ đồng Yên. Mặc dù lãi suất của BOJ vẫn ở mức thấp so với tiêu chuẩn toàn cầu nhưng hiện nó đang ở mức cao nhất kể từ tháng 12 năm 2008.

Charu Chanana, người đứng đầu chiến lược tiền tệ tại Saxo Capital Markets, cho biết: “Đây chắc chắn là một trong những động thái diều hâu nhất của BOJ do cơ quan này đặt ra tiêu chuẩn thấp đến mức nào. Tuy nhiên, áp lực lên đồng Yên có thể sẽ tiếp tục nếu Fed không bật tín hiệu về việc cắt giảm lãi suất vào tháng 9 sau khi kết thúc cuộc họp 2 ngày trong tuần này”.

Với kế hoạch cắt giảm mua trái phiếu, BOJ đang bắt tay vào con đường thắt chặt định lượng sau một thời gian dài mua tài sản khiến BOJ nắm giữ hơn một nửa số trái phiếu đang lưu hành của quốc gia.

BOJ dự kiến ​​tỷ lệ nắm giữ trái phiếu chính phủ sẽ giảm từ 7% đến 8% trong khoảng hai năm, Ueda cho biết.

Atsushi Takeda, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Itochu cho biết: “Tôi nghĩ khả năng tăng lãi suất nữa trong năm nay đã tăng lên. Có thể là tháng 10 hoặc tháng 12”.

Trong triển vọng lạm phát hàng quý được cập nhật, BOJ giữ nguyên dự báo về thước đo lạm phát cơ bản gần như không thay đổi, dự đoán mức tăng giá sẽ duy trì ở mức khoảng 2% cho đến tháng 3 năm 2027.

Dự báo lạm phát cho năm tài chính hiện tại kết thúc vào tháng 3 năm 2025 đã được giảm xuống 2,5% từ 2,8% để phản ánh việc chính phủ nối lại trợ cấp năng lượng. Điều đó dẫn đến việc tăng dự báo cho năm sau lên 2,1% từ mức 1,9%, trong khi quan điểm tài chính năm 2026 vẫn không thay đổi ở mức 1,9%.

Thống đốc Ueda nhắc lại lập trường của mình rằng việc tăng lãi suất sẽ được đảm bảo miễn là khả năng đáp ứng triển vọng giá của BOJ tăng lên.

Nhà kinh tế Taro Kimura của Bloomberg nhận định: “Việc tăng lãi suất bất ngờ của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cho thấy Thống đốc Kazuo Ueda đang ưu tiên các con số lạm phát vững chắc thay vì các dấu hiệu nhu cầu yếu kém trong nền kinh tế và thúc đẩy việc bình thường hóa chính sách”.

Bằng cách tăng lãi suất ngay sau khi các đối thủ nặng ký của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền kêu gọi thay đổi chính sách, Ueda có nguy cơ rơi vào tình trạng nhượng bộ trước áp lực chính trị.

Toshimitsu Motegi, tổng thư ký LDP và Taro Kono, bộ trưởng kỹ thuật số, gần đây đã kêu gọi BOJ thắt chặt chính sách hỗ trợ đồng Yên và kiềm chế lạm phát, một dấu hiệu cho thấy họ ngày càng thất vọng về vai trò của đồng Yên trong việc tăng chi phí sinh hoạt.

Tỷ lệ ủng hộ nội các của Thủ tướng Fumio Kishida đã bị ảnh hưởng do lạm phát. Chi phí sinh hoạt đã tăng ở mức ngang bằng hoặc vượt mục tiêu 2% của BOJ trong hơn hai năm, khiến các hộ gia đình phải thắt chặt ngân sách. Tính đến tháng 3 năm nay, trong 12 tháng qua, chi tiêu tiêu dùng của người dân Nhật giảm theo từng quý.

Không rõ các hộ gia đình Nhật Bản đang gánh các khoản vay mua nhà sẽ phản ứng thế nào trước khả năng phải trả các khoản thanh toán cao hơn. Theo báo cáo của chính phủ, khoảng 70% các khoản vay được gắn với lãi suất thả nổi. Người tiết kiệm cũng có thể thấy lợi nhuận cao hơn từ tiền gửi ngân hàng của họ.