Ngừng tim: Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Vào hôm 24/3, CEO của hãng công nghệ Hàn Quốc Samsung Electronics ông Han Jong-hee đã đột ngột qua đời ở tuổi 63. Nguyên nhân được xác định là ngừng tim do nhồi máu cơ tim. Dưới đây là các thông tin cơ bản về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa tình trạng nguy hiểm này.

Ngừng tim là hiện tượng tim đột ngột mất chức năng và ngừng đập. Người bệnh có thể đã hoặc chưa được chẩn đoán bị bệnh tim từ trước. Bệnh có thể xảy ra đột ngột hoặc có các triệu chứng báo trước; bệnh nhân có thể dễ dàng tử vong nếu không được thực hiện các bước sơ cứu thích hợp.

Ngừng tim và nhồi máu cơ tim

Ngừng tim có giống như đau tim (nhồi máu cơ tim) không? Trên thực tế, đây là hai tình trạng khác nhau.

Nhồi máu cơ tim là do tắc nghẽn mạch máu (động mạch vành) cung cấp chất dinh dưỡng cho tim, dẫn đến thiếu máu cục bộ và hoại tử cơ tim; do đó, một cơn đau tim có thể gây ngừng tim. Tuy nhiên, nguyên nhân chính gây ngừng tim thực sự liên quan đến hệ thống điện điều khiển nhịp tim.

Nguyên nhân gây ngừng tim

Bình thường, trái tim sẽ tự tạo ra nhịp đập bằng các xung động điện, khởi phát từ nút xoang nhĩ và truyền dẫn đến các cơ tim, từ đó kích thích sự co bóp của cơ tim. Khi hệ thống dẫn truyền điện gặp trục trặc sẽ gây ra rối loạn nhịp tim, đây là nguyên nhân hàng đầu gây ngừng tim.

Các nguyên nhân phổ biến khác bao gồm: vết sẹo tim, tổn thương dày cơ tim, thuốc và một số tình trạng khác như hội chứng Wolff-Parkinson-White. 

• Vết sẹo tim có thể do bệnh tim mạch vành trước đó (chẳng hạn như nhồi máu cơ tim) hoặc các lý do khác. Những vết sẹo này có thể can thiệp vào hệ thống điện của tim, gây rối loạn nhịp thất đe dọa tính mạng.
• Cao huyết áp, bệnh van tim, hoặc các vấn đề khác có thể gây tổn thương và làm dày cơ tim, khiến bệnh nhân dễ bị rối loạn nhịp tim, suy tim, và ngừng tim.
• Mất cân bằng potassium và magnesium trong máu do sử dụng thuốc lợi tiểu cũng có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim và ngừng tim. Thật kỳ lạ là các loại thuốc điều trị rối loạn nhịp tim đôi khi có thể gây ra rối loạn nhịp thất. Điều này được gọi là hiệu ứng tiền loạn nhịp. Việc lạm dụng một số loại thuốc cũng có thể dẫn đến ngừng tim.
• Một số căn bệnh gây ra những bất thường trong dòng điện của tim, chẳng hạn như hội chứng Wolff-Parkinson-White và hội chứng QT kéo dài, có thể làm tăng nguy cơ ngừng tim ở trẻ em và thanh niên.

3 triệu chứng chính của ngừng tim

Có thể có một số dấu hiệu cảnh báo trước khi ngừng tim, chẳng hạn như tức ngực, khó thở, đánh trống ngực, và mệt mỏi. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp ngừng tim xảy ra với rất ít dấu hiệu báo trước.

3 triệu chứng chính của ngừng tim bao gồm: ngã đột ngột và mất phản ứng, mất mạch, ngừng thở hoặc thở hổn hển.

Sơ cứu khi ngừng tim

Nếu nhịp tim không được phục hồi nhanh chóng sau khi ngừng tim sẽ dẫn đến tình trạng giảm cung cấp oxy cho các cơ quan và mô trên khắp cơ thể, dẫn đến tổn thương và hoại tử, thậm chí tử vong. Do đó, cần phải sơ cứu cho bệnh nhân càng sớm càng tốt.

Có thể cứu được bệnh nhân nếu sơ cứu kịp thời trong vòng vài phút.

Khi gặp một người bị ngừng tim, trước tiên chúng ta nên bình tĩnh và xác nhận rằng môi trường xung quanh là an toàn. Ví dụ, nếu bệnh nhân bị ngã trên đường, trước tiên chúng ta nên di chuyển họ đến một nơi an toàn hơn để tránh bị xe đâm.

Sau đó, làm theo các bước dưới đây để sơ cứu cho bệnh nhân.

Nếu những người khác ở hiện trường cũng biết cách thực hiện hồi sức tim phổi, thì có thể thay phiên nhau khi người đầu tiên kiệt sức. Nên hạn chế tối đa việc dừng hồi sức tim phổi cho bệnh nhân giữa các lần đổi người – lý tưởng nhất là không có thời gian dừng hồi sức tim phổi.

Người bệnh sống sót sau ngừng tim cần được bác sĩ kiểm tra để tìm hiểu nguyên nhân gây ngừng tim và được điều trị để giảm khả năng tái phát.

Phòng ngừa bệnh tim mạch

Phòng ngừa bệnh tim mạch là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, suy tim, đột quỵ:

1. Chế độ ăn uống lành mạnh: Duy trì chế độ ăn ít muối, đường, chất béo bão hòa và tăng cường rau xanh, trái cây, cá béo giàu omega-3. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và đồ uống có cồn để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

2. Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục ít nhất 150 phút/tuần với các hoạt động như đi bộ, bơi lội, yoga, thiền định giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và duy trì cân nặng hợp lý. Thiền định giúp giảm căng thẳng, ổn định huyết áp và cải thiện nhịp tim. Việc thiền đều đặn còn giúp giảm mức hormone căng thẳng (cortisol), tăng cường lưu thông máu và hỗ trợ hệ tim mạch hoạt động hiệu quả hơn, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

3. Loại bỏ thói quen xấu: Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và ngăn ngừa các biến chứng tim mạch. Đồng thời, kiểm soát căng thẳng bằng cách thực hành thiền, ngủ đủ giấc và duy trì tâm lý tích cực.

4. Quản lý bệnh lý nền: Kiểm soát tốt các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu bằng cách tuân thủ điều trị và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Ở một số trường hợp có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định thuốc dự phòng như aspirin liều thấp.

5. Nhận biết dấu hiệu cảnh báo sớm: Đau thắt ngực, khó thở, mệt mỏi bất thường, hồi hộp, choáng váng có thể là dấu hiệu bệnh tim mạch. Khi xuất hiện các triệu chứng này, cần đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.