Sức Khỏe

Không dung nạp Tyramine – Nguy cơ tiềm ẩn gây đau nửa đầu và tăng huyết áp

Tyramine là một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm quen thuộc như phô mai, xúc xích, dưa muối, rượu vang hay bia tươi. Ở người bình thường, tyramine được phân giải dễ dàng trong cơ thể. Tuy nhiên, với một số người có cơ địa nhạy cảm hoặc thiếu hụt enzym chuyển hóa, chất này có thể gây ra các vấn đề đáng chú ý như tăng huyết áp, tim đập nhanh, lo âu hoặc đau nửa đầu tái phát. Việc nhận biết và kiểm soát lượng tyramine nạp vào là điều cần thiết, đặc biệt với những ai thường xuyên gặp phải các triệu chứng trên mà chưa rõ nguyên nhân.

(Ảnh: Unsplash)

Tyramine là gì?

Tyramine là một hợp chất tự nhiên thuộc nhóm amine sinh học, được tạo ra khi axit amin tyrosine bị phân hủy bởi enzyme hoặc vi khuẩn trong quá trình lên men, ủ lâu hoặc bảo quản thực phẩm không đúng cách. Đây là chất có hoạt tính sinh học cao, có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm và làm tăng huyết áp.

Tyramine thường có trong các loại thực phẩm quen thuộc – đặc biệt là các món lên men, ủ chín, giàu đạm, hoặc để lâu ngày. Dưới đây là một số thực phẩm phổ biến chứa nhiều tyramine:

Thực phẩm Ước tính hàm lượng tyramine
Phô mai cheddar / parmesan 30–42 mg / 28g
Lạp xưởng, xúc xích 3–43 mg / 28g
Nem chua Thường cao (chưa có số cụ thể)
Dưa cải muối / dưa leo muối 3–14 mg / 100g
Mắm tôm / mắm cá Có thể rất cao
Thịt bò khô, heo khô 5–20 mg / 28g (ước tính)
Pizza pepperoni / mì Ý phô mai 10–30 mg / khẩu phần
Rượu vang đỏ ~0.6 mg / 116ml
Bia tươi (bia hơi) ~38 mg / 355ml

Không dung nạp Tyramine và những nguy cơ

Không dung nạp tyramine xảy ra khi cơ thể không thể phân giải tyramine đúng cách do thiếu hụt enzyme monoamine oxidase-A (MAO-A). Khi enzyme này hoạt động kém, tyramine sẽ tích tụ và gây ra các triệu chứng như:

  • Tăng huyết áp
  • Đánh trống ngực
  • Buồn nôn
  • Đau nửa đầu
  • Lo âu

Những triệu chứng này thường xuất hiện trong vòng 1–12 giờ sau khi ăn thực phẩm giàu tyramine. Nồng độ tyramine nạp vào càng cao, phản ứng càng nghiêm trọng. Ví dụ:

Miligrams (mg) Tyramine Biểu hiện
6-8mg Tăng huyết áp, tim đập nhanh, nôn, buồn nôn
10-25mg Đau đầu, xuất huyết não
> 25mg Cơn tăng huyết áp kịch phát

Sự thiếu hụt MAO-A có thể do bẩm sinh hoặc do sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc ức chế MAO (dùng trong điều trị trầm cảm). Người mắc chứng đau nửa đầu mạn tính thường có mức độ nhạy cảm tyramine cao. Căng thẳng mãn tính cũng làm tăng nồng độ norepinephrine, khiến các phản ứng với tyramine càng nặng hơn.

Theo dõi triệu chứng để phát hiện kịp thời

Để xác định xem tyramine có phải là nguyên nhân gây khó chịu hay không, cách đơn giản và hiệu quả nhất là ghi nhật ký thực phẩm và triệu chứng hàng ngày:

  • Ghi lại tất cả món ăn, thức uống, thời gian và số lượng
  • Ghi nhận cảm giác, tâm trạng và các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn, tim đập nhanh, vã mồ hôi, lo lắng – kể cả khi chúng xuất hiện nhiều giờ sau khi ăn
  • Ghi chú mức độ căng thẳng, giấc ngủ, hoặc bất kỳ yếu tố nào ảnh hưởng tới sức khỏe
  • Sau 1–2 tuần, xem lại nhật ký để phát hiện những nguy cơ. Ví dụ, nếu bạn đau đầu sau khi ăn thịt gà để qua đêm, thì nên tránh món đó vào lần sau.

Cách kiểm soát tình trạng không dung nạp Tyramine

Quản lý tình trạng này có thể khó khăn lúc đầu, nhưng nếu chia nhỏ thành từng bước, việc kiểm soát sẽ dễ dàng hơn. Hãy dùng nhật ký theo dõi để hình thành thói quen ăn uống lành mạnh:

1. Chọn thực phẩm tươi

  • Ưu tiên thịt cá tươi, rau quả tươi, phô mai tươi như mozzarella, ricotta thay vì phô mai ủ lâu

  • Tránh thực phẩm quá chín, thức ăn thừa để quá 24–48 giờ hoặc sản phẩm đã quá hạn sử dụng, vì hàm lượng tyramine tăng dần theo thời gian

  • Bảo quản an toàn: Đông lạnh phần thừa sau khi nguội, dùng trong vòng 48 giờ.

2. Quản lý căng thẳng và duy trì nếp sinh hoạt đều đặn

  • Căng thẳng làm tăng phản ứng với tyramine. Hãy thử các phương pháp đơn giản như thiền, thở sâu, yoga nhẹ nhàng

  • Ngủ đủ giấc và ăn đúng giờ giúp cơ thể thích nghi tốt hơn.

3. Xác định ngưỡng dung nạp của bản thân

  • Mỗi người có “ngưỡng chịu đựng” tyramine khác nhau. Nếu thấy có triệu chứng sau một món ăn nào đó, hãy giảm lượng hoặc tạm dừng vài ngày

  • Nếu khó xác định, mang nhật ký đến gặp chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn. Xét nghiệm gen MAO-A cũng có thể hỗ trợ chẩn đoán sâu hơn.

Tú Liên (t/h)

Tú Liên

Published by
Tú Liên

Recent Posts

Mỹ ra phán quyết sơ bộ: Sẽ áp thuế 93,5% đối với than chì nhập từ Trung Quốc

Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã đưa ra phán quyết sơ bộ, quyết định áp…

2 giờ ago

Philippines đang âm thầm hợp tác với Đài Loan để chống lại ĐCSTQ

Philippines có xu hướng gắn kết chặt chẽ an ninh quốc gia với an ninh…

2 giờ ago

Bão Wipha dự kiến mạnh cấp 12, ảnh hưởng miền Bắc từ 22/7

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết bão Wipha có…

3 giờ ago

Lương tối thiểu vùng dự kiến tăng 7,2% từ đầu năm 2026

Hội đồng Tiền lương Quốc gia thống nhất đề xuất tăng lương tối thiểu vùng…

3 giờ ago

Quảng Ninh: Phá 2,5 ha rừng đặc dụng làm tượng Bồ tát Quan Thế Âm cao hơn 34m

Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh đang xúc tiến Dự án xây…

4 giờ ago

Tesla khai trương showroom đầu tiên tại Ấn Độ

Sau gần 10 năm chờ đợi, vào thứ Ba (ngày 15/7), hãng sản xuất xe…

4 giờ ago