Tại sao bạn đột nhiên bị chuột rút ngay cả khi đang ngủ?

Bạn không phải là một vận động viên nhưng khi bạn đang nằm trên giường, sắp chìm vào giấc ngủ thì đột nhiên bắp chân hoặc vòm bàn chân của bạn bị thắt chặt một cách không tự nguyện và đau đớn khiến bạn tỉnh giấc. Có thể mất vài giây hoặc vài phút cơn chuột rút mới tự biến mất. Chuột rút cơ bắp đau khủng khiếp ngay lúc đó. Nguyên nhân nào khiến chúng xảy ra? Có phải do thiếu chất điện giải?

Theo một nghiên cứu năm 2017, những cơn chuột rút chân về đêm như vậy khá phổ biến, trong đó phát hiện ra rằng khoảng 30% người lớn bị chuột rút về đêm ít nhất 5 lần 1 tháng. Và không phải vì bạn chạy marathon vào ban ngày, mặc dù những người năng động dễ bị chuột rút hơn.

Chuột rút không nhất thiết phải xảy ra vào ban đêm. Ngồi ở bàn làm việc cả ngày, hoặc không duỗi người hay tập thể dục thường xuyên cũng có thể gây ra những cơn đau này.

Mặc dù chuột rút cơ không phải là nguyên nhân đáng lo ngại, nhưng các nhà vật lý trị liệu vẫn nhận được câu hỏi về chúng theo thời gian: Bạn có dễ bị chuột rút hơn khi bạn già đi không? Uống đồ uống thể thao có thực sự giúp giảm thiểu chúng không? Bạn có thể ngăn ngừa chuột rút không? 

Nguyên nhân dẫn đến bị chuột rút

Tiến sĩ Ang Mu Liang, cố vấn phẫu thuật chỉnh hình tại  Woodlands Health thuộc National Healthcare Group, cho biết: “Chuột rút là tình trạng co thắt cơ đột ngột, không tự chủ”. 

Tiến sĩ Ang cho biết: “Chuột rút xảy ra khi các sợi cơ bị kích thích quá mức, thường là do xung thần kinh bị sai lệch hoặc thiếu hụt các chất điện giải như kali, canxi hoặc magiê cần thiết cho quá trình co cơ bình thường”.

Sự sai lệch mà ông đề cập đến liên quan đến các tế bào thần kinh vận động thấp của bạn, là các tế bào thần kinh trong tủy sống và não của bạn. Một cách đơn giản, các tế bào thần kinh này thu thập các xung động thần kinh từ hệ thần kinh trung ương và truyền chúng đến các cơ trong cơ thể để tạo ra chuyển động.

Theo lời chuyên gia vật lý trị liệu Ernie Goh của Core Concepts, chuột rút cơ bắp là do “các tế bào thần kinh vận động dưới bị tăng động, phóng điện thần kinh tần số cao, không tự chủ”. Điều này giống như cơ bắp của bạn đang loại bỏ sự tích tụ quá mức các xung động khi bạn làm việc quá sức.

Tuy nhiên, nhìn chung, “các chuyên gia không hoàn toàn chắc chắn tại sao một số người khỏe mạnh bị chuột rút cơ bắp và những người khác thì không”, theo Zachary Poon Qi Jing, chuyên gia vật lý trị liệu cấp cao tại Bệnh viện Đa khoa Sengkang, Singapore. “Tính chất tự phát của chuột rút chân khiến việc quan sát và nghiên cứu chúng trở nên khó khăn”. Ông cho biết, hai giả thuyết hàng đầu là mỏi cơ và mất cân bằng điện giải.

Tại sao chuột rút có thể xảy ra cả khi ngủ

Nếu làm việc quá sức cơ bắp là một nguyên nhân gây chuột rút, tại sao chúng ta lại bị chuột rút khi chỉ nằm trên giường và cố gắng đi vào giấc ngủ? Ông Poon gợi ý rằng cơ chế đằng sau chuột rút ban đêm khác với những cơ chế vào ban ngày, chẳng hạn như mỏi cơ và mất cân bằng điện giải do hoạt động.

“Giả thuyết hàng đầu cho chuột rút cơ bắp vào ban đêm là sự chuyển đổi từ giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM) sang giấc ngủ không REM”, ông nói.

“Trong giấc ngủ REM, người ta cho rằng chúng ta có trương lực cơ thấp (căng cơ khi nghỉ ngơi) và trong giai đoạn chuyển tiếp sang giấc ngủ không REM, sự tăng đột ngột trương lực cơ có thể dẫn đến chuột rút cơ bắp”, ông Poon nói.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Ang nhận thấy rằng “khi tuổi tác tăng, khối lượng cơ giảm và khả năng phản ứng của cơ với các tín hiệu thần kinh cũng giảm”. “Ngoài ra, người lớn tuổi thường có tuần hoàn kém hơn và có thể bị giảm độ linh hoạt và mức độ hydrat hóa, tất cả đều góp phần gây ra chuột rút thường xuyên hơn”, ông nói.

“Tôi thấy các trường hợp chuột rút ở bệnh nhân lớn tuổi, đặc biệt là những người ít vận động, mất nước hoặc đang dùng một số loại thuốc nhất định. Chuột rút thường gặp ở những bệnh nhân có vấn đề cơ xương tiềm ẩn như viêm khớp hoặc các vấn đề thần kinh như chấn thương thần kinh”, ông cho biết.

Cách tốt nhất đề điều trị chuột rút là gì?

“Dựa trên nghiên cứu, không có phương pháp điều trị cụ thể nào được khuyến nghị”, chuyên gia vật lý trị liệu Ernie Goh cho biết. “Nhưng chúng tôi thường kéo giãn cơ bị ảnh hưởng để ngăn chặn các cơn co thắt không tự nguyện. Thông thường, nếu chuột rút là do mệt mỏi, bạn nên dừng hoạt động và nghỉ ngơi”.

Hãy thử kéo giãn cơ bị chuột rút theo hướng ngược lại, ông Poon khuyên. Ví dụ, nếu bắp chân bị chuột rút khiến bàn chân của bạn phải nhón chân lên, hãy kéo bàn chân trở lại tư thế ngón chân hướng lên, ông gợi ý.

Ngoài ra, Bác sĩ Ang khuyến cáo, “chườm nóng có thể giúp thư giãn cơ, sau đó chườm đá lạnh liên tục có thể giảm đau”. 

Goh cho biết: “Thông thường, việc bổ sung chất điện giải, chẳng hạn như ăn chuối để bổ sung kali và uống đồ uống đẳng trương sẽ giúp ích”. “Nếu nguyên nhân là do thuốc men hoặc bệnh mãn tính, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ về những gì phù hợp và an toàn”.

Cơ có bị tổn thương sau khi bị chuột rút?

Bạn có thể cảm thấy như thể có ai đó đang khoét bắp chân của bạn khi bị chuột rút và tự hỏi: Liệu có tổn thương nào xảy ra sau đó không?

Ông Poon cho biết: “Mặc dù gây đau đớn và khó chịu, nhưng chuột rút cơ là lành tính và không gây ra bất kỳ tổn thương nào cho các cơ bị ảnh hưởng và các cấu trúc xung quanh”.

Ông Goh cho biết cảm giác cứng, đau, nóng rát hoặc thậm chí ngứa ran sau khi cơn chuột rút thuyên giảm là do thiếu lưu lượng máu đến khu vực đó, gây ra các điểm kích hoạt hoặc nút thắt trong cơ  .

Nếu bạn bị chuột rút cơ mãn tính kèm theo yếu cơ, phối hợp kém, bầm tím hoặc da đổi màu, sưng tấy hoặc  tê liệt kéo dài, hãy đi khám bác sĩ. 

Tiến sĩ Ang cảnh báo rằng chuột rút cơ có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng khi chúng xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng, đặc biệt là khi đi kèm với các triệu chứng nêu trên. “Điều này có thể chỉ ra tình trạng lưu thông máu kém do bệnh động mạch ngoại biên, chèn ép thần kinh do tình trạng cột sống hoặc bệnh cơ”, ông nói.

Chúng ta có thể ngăn chặn bệnh chuột rút không?

Ví dụ, nếu bắp chân của bạn dễ bị chuột rút, hãy thực hiện các bài tập bắp chân cụ thể ở mức độ phù hợp, chuyên gia Goh khuyên. Điều này sẽ giúp tăng dần khả năng chịu đựng hoạt động, làm chậm quá trình mệt mỏi của cơ và do đó, giảm khả năng bị chuột rút, ông giải thích.

Nếu là để phòng ngừa tổng thể, hãy áp dụng lối sống năng động hơn và “tăng khả năng chịu đựng của cơ bắp đối với hoạt động thể chất”,  ông Poon cho biết. Tránh các hoạt động gắng sức về mặt thể chất trong môi trường nóng và ẩm cũng có thể giúp giảm tình trạng chuột rút cơ tái phát, ông nói.

Và hãy thử các bài tập kéo giãn cơ bắp chân, cơ tứ đầu và cơ gân kheo để ngăn ngừa chuột rút ở những nhóm cơ dễ bị ảnh hưởng này, ông Poon nói. Bác sĩ Ang nói thêm rằng kéo giãn cơ trước khi đi ngủ có thể giúp ngăn ngừa chuột rút ban đêm.

Trong khi đó, việc cân nhắc bổ sung magie, kali và canxi để ngăn ngừa chuột rút do mất cân bằng điện giải là hữu ích, bác sĩ Ang nói. “Những chất bổ sung này giúp ích cho quá trình co và giãn cơ”.