Tiếp xúc vừa phải với ánh sáng mặt trời giúp ngăn ngừa mất trí nhớ

Mới đây, một nghiên cứu đã cho thấy tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ở mức độ vừa phải có thể giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ. Nhưng vấn đề là: Mức độ “vừa phải” là bao nhiêu?

Ánh sáng mặt trời là một người bạn tốt đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên, tiếp xúc quá nhiều hoặc quá ít với nó đều có thể dẫn đến những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe. 

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ

Chúng ta hãy cùng xem xét nghiên cứu kéo dài suốt 9 năm được thực hiện bởi nhóm của Giáo sư Jintai Yu (từ Đại học Fudan) với nhóm của Giáo sư Lan Tan (từ Đại học Thanh Đảo) trên hơn 360.000 người tham gia. 

Nghiên cứu kết luận rằng nếu trung bình mỗi ngày con người tiếp xúc với 1,5 giờ ánh sáng mặt trời thì có thể ngăn ngừa chứng mất trí nhớ (nhưng tiếp xúc ít hơn hoặc nhiều hơn so với mức này thì đều có hại cho sức khỏe). Đây là lần đầu tiên chúng ta có một nghiên cứu phát hiện ra mối quan hệ giữa số giờ tiếp xúc với ánh sáng ngoài trời với chứng mất trí nhớ, đồng thời đưa ra một ý tưởng mới trong việc phòng ngừa chứng mất trí nhớ. Nghiên cứu được công bố trên BMC Medicine vào ngày 25 tháng 4 năm 2022.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu của 362.094 người trong Biobank của Vương quốc Anh. Những người tham gia nghiên cứu có độ tuổi từ 37 đến 73, không bị sa sút trí tuệ và được theo dõi trong trung bình 9 năm. Nhiệm vụ của họ là báo cáo lại cho nhóm nghiên cứu số giờ trung bình mà họ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời mỗi ngày trong mùa hè và mùa đông.

Trong 9 năm, nhóm nghiên cứu ghi nhận 4.149 trường hợp được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ mới khởi phát. Có một mối quan hệ phi tuyến tính “hình chữ J” giữa số giờ tiếp xúc với ánh nắng ngoài trời với sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ. Nói một cách dễ hiểu, tiếp xúc quá ít hoặc quá nhiều với ánh sáng mặt trời đều khiến cho chúng ta tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.

Nghiên cứu cho thấy so với những người tiếp xúc với ánh nắng ngoài trời trung bình 1,5 giờ mỗi ngày thì những người tiếp xúc ít hơn 0,5 giờ sẽ có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ tăng 28,7%; những người tiếp xúc thêm 0,5 giờ thì nguy cơ tăng 7%. Điều đó có nghĩa là giảm thời gian tiếp xúc với ánh sáng mặt trời có nhiều khả năng dẫn đến chứng mất trí nhớ hơn là tăng thời gian tiếp xúc.

Tại sao tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ?

Các tác giả của nghiên cứu nhận định rằng, ánh nắng có thể giúp ngăn ngừa chứng sa sút trí tuệ vì nó có khả năng tác động đến lượng vitamin D trong cơ thể chúng ta. Trong não, vitamin D tham gia vào một số quá trình quan trọng như bảo vệ thần kinh, điều hòa phản ứng miễn dịch, ức chế viêm và điều hòa stress oxy hóa. Khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, cơ thể của chúng ta sẽ có cơ hội tổng hợp vitamin D – một yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa chứng mất trí nhớ.

Trong lĩnh vực độc tính, một thứ sẽ được coi là có hại hay không dựa trên liều lượng sử dụng của nó. Nguyên tắc này cũng đúng với ánh nắng mặt trời: Tiếp xúc ít hay nhiều thì chúng cũng có liên quan đến chứng mất trí nhớ.

Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ở mức độ vừa phải sẽ mang lại nhiều lợi ích

Cũng giống như không khí và nước, ánh sáng mặt trời là một món quà mà thiên nhiên ban tặng cho con người. Hiện nay, tắm nắng (đặc biệt là tắm nắng ở biển) là một trong những hoạt động giải trí, làm đẹp rất phổ biến. Tuy nhiên, tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời có thể gây ra nhiều nguy cơ cho sức khỏe con người như cháy nắng, ung thư da và các bệnh về mắt.

Khi đứng ở tư thế thẳng đứng, đầu của bạn tiếp xúc trực tiếp với bức xạ mặt trời, khiến nhiệt độ não tăng lên, đôi khi mức nhiệt còn cao hơn cả nhiệt độ lõi. Mặt khác, ánh sáng phổ rộng có thể xuyên qua milimet vào da và làm nóng các mô bên dưới, một lần nữa đưa bạn đến với nguy cơ suy giảm nhận thức.

Lời khuyên cho bạn là chỉ nên ra ngoài trời trong khoảng thời gian vừa phải (bất kể mùa hè hay mùa đông) để ngăn ngừa chứng mất trí nhớ. Ngoài ra, bạn hãy nhớ sử dụng các biện pháp bảo vệ để tránh không bị say nắng.

Làm thế nào để tiếp xúc với ánh nắng mặt trời một cách hợp lý?

1. Chọn thời điểm thích hợp trong ngày

Có hai thời điểm tốt nhất trong ngày để bạn tiếp xúc với ánh sáng mặt trời: Trước 11 giờ trưa khi mặt trời phát ra tia hồng ngoại, ánh nắng lúc này rất ấm áp, mềm mại hoặc từ 3 giờ đến 4 giờ chiều khi mặt trời phát ra những tia cực tím có lợi.

2. Chọn quần áo phù hợp

Bạn nên mặc quần áo màu đỏ khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, kế đó là màu trắng. Hãy nhớ tránh xa màu đen. Quần áo màu đỏ và trắng có thể ngăn chặn sức ảnh hưởng của tia cực tím sóng ngắn, giữ lại tia nắng hồng ngoại có lợi cho cơ thể con người, đồng thời hạn chế cảm giác nóng ran khó chịu.

3. Không nên tắm nắng qua cửa kính

Nếu không muốn ra ngoài, bạn có thể mở cửa sổ để cơ thể được tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, tắm nắng qua kính có thể sẽ không có tác dụng giúp cơ thể bạn tổng hợp vitamin D.

4. Bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của ánh sáng mặt trời

Vào mùa hè, khi đi biển và đến những nơi có nhiều nắng, bạn cần thoa kem dưỡng da để tránh bị cháy nắng. Hãy uống đủ nước để cơ thể luôn được cấp ẩm. Tắm nắng cho tay, bàn chân và chân có thể là một phương pháp hiệu quả giúp bạn loại bỏ cái lạnh ở khớp và chân, đồng thời làm tăng tốc độ hấp thụ canxi trong cơ thể.

Bạn cũng nên đeo kính râm để bảo vệ mắt khỏi tia UV, đội mũ để bảo vệ đỉnh đầu khỏi cháy nắng. Tránh đọc sách, dùng điện thoại di động dưới ánh nắng chói chang. 

Những lợi ích khác của ánh nắng mặt trời

Ánh sáng ngoài trời không chỉ có khả năng tác động đến trí nhớ mà còn có thể gây ảnh hưởng đến “đồng hồ cơ thể” – liên quan đến việc chuyển đổi serotonin thành melatonin. Melatonin là một loại hormone được sản xuất bởi tuyến tùng của não. Trong điều kiện bình thường, serotonin được sản xuất nhiều hơn vào ban ngày và ít hơn vào ban đêm, còn melatonin được sản xuất ít hơn vào ban ngày và nhiều hơn vào ban đêm.

Tiếp xúc vừa phải với ánh sáng mặt trời vào ban ngày sẽ giúp cơ thể tiết ra serotonin, khiến con người trở nên vui vẻ, hăng hái. Đồng thời, lượng melatonin giảm vào ban ngày giúp bạn đỡ buồn ngủ, tăng vào ban đêm giúp bạn ngủ tốt hơn. Do đó, tiếp xúc vừa phải với ánh sáng mặt trời vào ban ngày có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.

Ánh sáng mặt trời chứa ánh sáng đỏ và cận hồng ngoại, hoạt động như một loại chất kích thích ty thể khiến chúng tổng hợp nhiều ATP hơn, giúp bạn trở nên tràn đầy năng lượng. Ánh sáng cận hồng ngoại cũng có thể làm tăng sản xuất melatonin trong ty thể, giúp tế bào loại bỏ các chất tạo ra tâm trạng u ám và khiến bạn cảm thấy hạnh phúc hơn.

Ngoài ra, việc tiếp xúc với tia cực tím ngoài trời đã được chứng minh là có tác dụng ức chế sự hình thành các mảng xơ vữa động mạch ở chuột. Liệu kết luận này có đúng với con người không thì chúng ta vẫn còn cần nghiên cứu thêm. Vào những ngày trời âm u, ánh nắng mặt trời vẫn hoạt động nên bạn có thể đi dạo nhiều hơn mà không lo bị say nắng.

Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cũng có tác dụng thúc đẩy quá trình hấp thụ canxi trong cơ thể. Canxi là một trong những chất dinh dưỡng vô cùng quan trọng đối với con người. Ánh nắng mặt trời không có canxi nên bạn cần phải uống thực phẩm chứng năng nếu muốn bổ sung nó cho cơ thể. Tuy nhiên, ánh sáng mặt trời có thể gây kích thích lên da người, từ đó chuyển hóa 7-dehydrocholesterol thành vitamin D3, có thể hấp thụ vào máu và chuyển hóa thành vitamin D hoạt tính. Vitamin D còn có khả năng thúc đẩy đường ruột một cách hiệu quả. Nó có thể giúp tối đa hóa khả năng hấp thụ canxi ở ruột, thận và các cơ quan khác.

Nếu không có đủ canxi trong cơ thể thì bạn cũng khó nhận được canxi khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Bạn nên ăn thực phẩm giàu canxi song song với việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời để thúc đẩy quá trình hấp thụ. Hiểu một cách đơn giản, ánh sáng mặt trời không giúp bạn bổ sung canxi nhưng có thể thúc đẩy quá trình hấp thụ canxi.