20 bang của Mỹ khởi kiện ông Trump về khoản phí 100.000 USD đối với visa H-1B

Bang California, bang Massachusetts cùng 18 bang khác đã đệ đơn kiện Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày thứ Sáu (12/12), thách thức biện pháp của ông áp đặt khoản phí 100.000 USD đối với các hồ sơ xin cấp mới thị thực H‑1B.

Tổng Chưởng lý California Rob Bonta trong một tuyên bố cho biết: “Tổng thống Trump đã áp thuế phí thị thực H‑1B 100.000 USD một cách trái phép, gây gánh nặng tài chính không cần thiết và bất hợp pháp cho các cơ quan công của California và các tổ chức khác cung cấp dịch vụ thiết yếu, đồng thời làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nhân lực trong các lĩnh vực then chốt.”

Đơn kiện lập luận rằng khoản phí này là vi hiến, vì nhánh hành pháp đã vượt quá thẩm quyền ấn định mức phí mà Quốc hội trao cho, chính quyền cũng không tuân thủ thủ tục “thông báo và lấy ý kiến” (notice‑and‑comment) theo quy định khi ban hành quy tắc mới.

Ngày 19/9, ông Trump tuyên bố thiết lập khoản phí 100.000 USD này, đồng thời cho biết sắc lệnh hành pháp nói trên cùng với kế hoạch “Thẻ Vàng” (Gold Card) định cư dành cho người nhập cư của ông sẽ “giảm mạnh gánh nặng thuế của chúng ta, và được kỳ vọng sẽ thu hút nhân tài xuất sắc cho đất nước”.

Thị thực H‑1B được cấp cho những người làm việc trong các “ngành nghề chuyên môn” (specialty occupations), ví dụ như các lĩnh vực công nghệ, khoa học và y tế. Đây là loại thị thực lao động tạm thời với thời hạn tối đa lên tới sáu năm; người xin thị thực phải được một nhà tuyển dụng bảo lãnh thì mới đủ điều kiện tham gia chương trình.

Trong tuyên bố ngày 19/9, ông Trump nói rằng động thái này nhằm ngăn chặn tình trạng “lạm dụng có tính hệ thống” trong cơ chế cấp thị thực tay nghề cao, và để bảo vệ người lao động Mỹ, đặc biệt là những người làm việc trong các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).

Ông cho rằng nhiều doanh nghiệp đang lợi dụng các quy định hiện hành để sa thải công dân Mỹ, rồi dùng người có thị thực H‑1B với chi phí thấp hơn để thay thế. Khi công bố thay đổi này vào ngày 19/9, ông nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng rằng mục tiêu của biện pháp là khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng công dân Mỹ.

Nhà Trắng cho biết, những người hiện đang nắm giữ thị thực H‑1B và các hồ sơ gia hạn sẽ được miễn trừ khoản phí này.​

Theo các quy định hiện tại, Quốc hội đặt hạn mức số thị thực lao động mà đa số nhà tuyển dụng tư nhân có thể sử dụng mỗi năm, với trần toàn quốc là 65.000 suất; thêm 20.000 suất được miễn trừ dành cho những người có bằng thạc sĩ hoặc trình độ cao hơn.

Ông Bonta và các bang cùng tham gia vụ kiện nhấn mạnh rằng cách thức vận hành chương trình thị thực này phải do Quốc hội quyết định. Các bang phản đối khoản phí mới cũng cho rằng họ lo ngại một số chủ sử dụng lao động bị chính quyền Trump loại trừ có chọn lọc sẽ càng dễ bị áp khoản phí này.

Ông nói, khoản phí thị thực này “có tác động mang tính hủy diệt đối với tất cả các bang, bao gồm California, và đe dọa chất lượng giáo dục, y tế và các dịch vụ cốt lõi khác mà cư dân của chúng tôi đang được hưởng”.

Nguyên đơn cũng lo ngại chương trình thị thực này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu giáo viên trên toàn quốc, bởi vì giáo viên là nhóm nghề lớn thứ ba trong số người mang thị thực lao động.

Các bang tham gia vụ kiện này ngoài California và Massachusetts còn có: Arizona, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Illinois, Maryland, Michigan, Minnesota, Nevada, North Carolina, New Jersey, New York, Oregon, Rhode Island, Vermont, Washington và Wisconsin.

Ông Bonta cho biết, vụ kiện được đệ trình vào ngày thứ Sáu là vụ kiện thứ 49 mà ông khởi động chống lại chính quyền Trump trong năm nay.

Thống đốc California Gavin Newsom và cơ quan lập pháp bang do Đảng Dân chủ kiểm soát với đa số áp đảo đã phê chuẩn khoản 25 triệu USD từ tiền thuế của người dân vào năm ngoái để chi trả chi phí kiện tụng nhắm vào ông Trump. Văn phòng báo chí của ông Bonta ngày 1/12 cho biết, trong năm nay ông đã sử dụng 5 triệu USD trong số đó để thuê luật sư chuyên trách xử lý khối lượng công việc phát sinh thêm.

Trong chu kỳ ngân sách hiện tại, kéo dài đến hết ngày 30/6/2026, văn phòng này sẽ nhận thêm 14,2 triệu USD nữa để thuê thêm luật sư, nhằm ứng phó với số vụ kiện ngày càng tăng nhắm vào chính quyền liên bang.

Văn phòng báo chí của ông Bonta cho hay: “Chúng tôi cảm kích vì Thống đốc (Newsom) và cơ quan lập pháp bang đã nhận thức được tầm quan trọng của công việc này, và bảo đảm văn phòng chúng tôi có đủ nguồn lực cần thiết để đối phó với mọi trận chiến pháp lý ở phía trước.”