Bà Mạnh Vãn Châu kiện chính phủ Canada ra tòa

Giám đốc Tài chính Tập đoàn Công nghệ Huawei Trung Quốc, bà Mạnh Vãn Châu hôm thứ Sáu (1/3) đã gửi đơn kiện chính phủ Canada ra tòa vì cho rằng giới chức Ottawa đã vi phạm quyền dân sự khi bắt bà vào tháng Mười Hai năm ngoái tại sân bay Vancouver, theo BBC đưa tin.

Bà Mạnh Vãn Châu bị giới chức Canada bắt vào tháng 12/2018 tại sân bay Vancouver theo đề nghị của Mỹ với nghi ngờ bà Mạnh âm mưu gian lận và vi phạm chế tài Mỹ áp đặt lên Iran.

Giới chức Mỹ cũng đang tìm cách dẫn độ bà Manh về Mỹ để xét xử.

Trong khi các thủ tục tố tụng dẫn độ vẫn đang được tiến hành, bà Mạnh đã gửi đơn kiện dân sự chính phủ Canada, cơ quan biên giới và cảnh sát nước này vì “những vi phạm nghiêm trọng” quyền dân sự của bà.

Bà Mạnh phủ nhận toàn bộ các cáo buộc chống lại bà và chính phủ Trung Quốc cũng lên tiếng việc bắt giữ và tiến trình dẫn độ bà Mạnh sang Mỹ là “sự cố chính trị”.

Theo BBC, bà Mạnh gửi đơn kiện tới Tòa án Tối cao tỉnh British Columbia, Canada vào thứ Sáu (1/3). Đơn kiện này yêu cầu Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP), Cơ quan Biên giới Canada (CBSA) và chính phủ liên bang Canada phải hồi thường thiệt hại cho bà Mạnh vì Giám đốc Tài chính Huawei cáo buộc các cơ quan này vi phạm quyền dân sự của bà.

Bà Mạnh nói rằng các sĩ quan CBSA đã bắt, lục soát và chất vấn bà tại sân bay Vancouver theo cách thức sai trái trước khi cảnh sát của RCMP bắt bà.

Cảnh sát đã giữ bà Mạnh để lấy thông tin mà họ “đã không tin sẽ lấy được nếu Nguyên đơn bị bắt đi ngay lập tức”. Bà Mạnh cho rằng hành động này của giới chức Canada vi phạm quyền dân sự của bà theo Hiến chương Nhân quyền và Tự do của Canada.

Đơn kiện của bà Mạnh nói rằng việc bắt giữ bà là “bất hợp pháp” và “tùy tiện”, và cảnh sát “đã cố tình không nói cho bà lý do thực sự của việc bắt bà là gì, không cho bà có quyền tham vấn luật sư và quyền im lặng.”

Cũng trong thứ Sáu (1/3), chính phủ Canada đã chính thức chuẩn thuận tố tụng dẫn độ bà Mạnh Vãn Châu sang Mỹ.

Theo Reuters, bà Mạnh sẽ ra hầu tòa tại Vancouver vào 10h sáng ngày 6/3 (giờ Mỹ, 18h00 giờ GMT). Tại phiên tòa này, thẩm phán sẽ định ngày diễn ra phiên tòa dẫn độ bà Mạnh.

Trong tuyên bố phát đi hôm 1/3, Chính phủ Canada cho hay: “Hôm nay, Bộ Tư pháp Canada đã ban hành lệnh truy tố chính thức để bắt đầu tiến trình dẫn độ trong vụ án của bà Mạnh Vãn Châu.”

Theo luật Canada, quyết định cuối cùng về việc có dẫn độ bà Mạnh sang Mỹ hay không nằm trong thẩm quyền của Bộ trưởng Tư pháp Canada. Bộ trưởng Tư pháp David Lametti sẽ phải đối mặt với hai lựa chọn: một là khiến Mỹ tức giận khi từ chối dẫn độ hoặc sẽ khiến Trung Quốc phản ứng dữ dội nếu chấp nhận chuyển bà Mạnh sang Mỹ.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Canada hôm 1/3 phát đi tuyên bố nói: “Phía Trung Quốc rất không hài lòng và cực lực phản đối việc [Chính phủ Canada] ban hành tố tụng [dẫn độ bà Mạnh].”

Các luật sư của bà Mạnh nói rằng họ thất vọng và đánh giá những buộc tội của Mỹ đối với thân chủ của họ là động cơ chính trị.

Sau khi Canada bắt giữ bà Mạnh, Trung Quốc đã bắt hai công dân Canada với lý do gây ảnh hưởng tới an ninh quốc gia và một tòa án Trung Quốc sau đó đã kết án tử hình một công dân Canada khác trước đó chỉ bị phạt tù 15 năm do phạm tội buôn lậu ma túy.

Giáo sư Charles Burton của Đại học Brock, cựu nhà ngoại giao Canada có 2 nhiệm kỳ làm việc ở Trung Quốc, đã nói rằng Bắc Kinh có thể sẽ trả đũa thêm nữa.

Trao đổi với Tập đoàn Phát thanh Truyền hình Canada hôm 1/3, Giáo sư Burton nói: “Họ sẽ không chịu nằm yên… [chúng ta] sẽ rùng mình khi nghĩ về những hậu quả có thể là gì.” Ông Burton cho rằng Bắc Kinh có thể trấn áp các chuyến hàng canola của Canada chuyển vào Trung Quốc hoặc chặn không cho sinh viên Trung Quốc du học Canada.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng Mười Hai năm ngoái đã nói với Reuters rằng ông sẽ can thiệp nếu nó phục vụ cho lợi ích quốc gia Mỹ hoặc giúp khép lại thỏa thuận thương mại với Trung Quốc. Khi đó, Canada đã phản ứng bằng việc nhấn mạnh rằng tiến trình dẫn độ không nên bị chính trị hóa. Tuy nhiên, theo Reuters, tuần trước ông Trump đã hạ thấp ý tưởng bãi bỏ buộc tội bà Mạnh và Huawei.

Tân Bình