Bê bối ‘đường dây visa’ tại Harvard: Bàn đạp cho giới tinh hoa TQ du học và định cư?

The Boston Globe mới đây công bố một cuộc điều tra chuyên sâu cho thấy phòng thực nghiệm “Trung Quốc Nghệ thuật & Truyền thông” do Giáo sư Harvard Uông Duyệt Tiến (Wang Yuejin) sáng lập thiết bị nghi sử dụng các chương trình giao lưu học thuật để tạo dây vào Mỹ cho con búp giáp đường quyền Trung Quốc, đồng thời thu các khoản phí cao bất ngờ. Vụ việc đã thu hút chú thích của Bộ Ngoại giao Mỹ và hiện đang là điều dưỡng chính thức.

Cảnh và mô hình vận hành của phòng thí nghiệm

Giáo sư Uông Duyệt Tiến, chuyên gia mỹ thuật châu Á của Harvard, thành lập phòng thực nghiệm ‘Trung Quốc Nghệ thuật & Truyền thông’ nhắm tái hiện nghệ thuật hang động Phật giáo ở khu vực Tây Bắc Trung Quốc bằng công nghệ kỹ thuật số và thực tế ảo. Năm 2017, phòng thử nghiệm đã nhận được khoản khởi động tài khoản hỗ trợ trị giá 2 triệu USD từ Tập đoàn Wanda – nguồn tài chính được hỗ trợ trực tiếp bởi Chủ tịch Harvard khi đó là Drew Faust – với mục tiêu cung cấp chiến thuật học thuật giữa Harvard và Trung Quốc.

Sau khi thành lập, phòng thực hiện nhanh chóng mở rộng hoạt động, tổ chức nhiều sự kiện ở Thượng Hải, Bắc Kinh, Hồ Nam và Cambridge, bao gồm các bài giảng, phim tham chiếu và triển lãm tương tác. Thông qua các sự kiện này, phòng thí nghiệm đã hỗ trợ thị trường thực tế cho các học giả và sinh viên Trung Quốc để họ có thể đến Mỹ và lưu trú tại Harvard. Tuy nhiên, điều kiện của Boston Globe cho thấy khả năng thực tế mà phòng thực nghiệm cao hơn rất nhiều nên với các chương trình giao lưu tương tự, làm cho tốc độ tăng nghi vấn về tính hợp lý của mô hình hoạt động.

Những cuộc tranh luận và khai báo chính

Cuộc điều tra phát hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng. Vấn đề đầu tiên liên quan đến quản trị nhân sự: bà Lục Khiết – vợ Giáo sư Uông – dù không có bất kỳ vị trí chính thức nào tại Harvard và chỉ là tình nguyện viên, nhưng lại được trao quyền kiểm tra những nhiệm vụ nhạy cảm như: chọn ứng viên tham gia chương trình thị thực, ứng dụng, và tối quyết định ai có thể bỏ qua vòng giao dịch chính thức. Điều này được coi là vi phạm nghiêm trọng chuẩn mực bạch bạch của tổ chức học thuật.

Tiếp theo là vấn đề xung đột lợi ích rất rõ ràng. Hệ thống mạng lưới thương mại của thí nghiệm phòng thí nghiệm có thể đặc biệt có các mối quan hệ phức tạp phức tạp. Doanh nghiệp làm mẹ của đồng sáng lập phòng thí nghiệm cùng hai tình nguyện viên điều hành đã nhiều năm đảm nhiệm vai trò trò chơi nhà thau tại Trung Quốc đại lục, phụ trách phối hợp các công cụ hoạt động của phòng thí nghiệm. Đồng thời, con gái của một nhà tài trợ cũng trực tiếp được tuyển dụng vào làm nhân viên chính thức, tạo thành một chuỗi lợi ích mang tính chuyển giao, gây nguy hại nghiêm trọng đến tính công bằng và khách quan của các hoạt động trao đổi học thuật.

Nghiêm túc nhất là những hành vi có thể vi phạm các quy định về thị thực của Hoa Kỳ. Theo quy định liên quan, các học giả tham gia chương trình giao lưu quốc tế phải có hoạt động học thuật thực sự và thời gian lưu trú tại trường học. Tuy nhiên, cuộc điều tra đã tìm thấy một số học giả quốc tế tham dự chương trình này hầu như chỉ lưu lại tại Harvard trong thời gian cực kỳ hạn chế; một số người gần như chỉ tham gia với tính chất bán thời gian; có trường hợp dù trên danh nghĩa tham gia chương trình kéo dài một năm nhưng thực tế chỉ ở Hoa Kỳ khoảng 1/4 thời gian. Nghiêm trọng hơn, có học giả còn cư trú dài hạn tại bang Connecticut thay vì thành phố Cambridge của bang Massachusetts, nơi đặt mật khẩu Harvard.

Cựu nhân viên: Xây dựng một đế chế cá nhân

Sau khi một cựu nhân họ Lương Thuần đơn giản, Văn phòng Chương Trình Trao đổi Khu vực Tư nhân thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ đã mở ra cuộc điều dưỡng chính thức. Người này buộc phải làm phòng thí nghiệm “vận hành như một hệ thống bí mật, mang lại lợi ích cho danh tiếng toàn cầu của Harvard và lỗ quản lý giữa Mỹ – Trung, xây dựng một đế chế cá nhân” .

Cựu quan chức Bộ Ngoại giao Colvin – người từng tham gia xây dựng quy định cho các chương trình giao lưu quốc tế – đã nhận xét rằng mô hình hoạt động được mô tả “nghe đã tìm thấy có vấn đề” và cho rằng phòng thí nghiệm này giống như đang “bán danh tiếng của Harvard hơn là cung cấp giao lưu học thuật thực tế” . Nhận được đặc tính giá trị này để xuất ra từ chuyên gia hiểu rõ hệ thống quản lý thực thi thuật toán của Mỹ.

Vụ việc xảy ra trong thời điểm chính phủ Mỹ tăng cường giám sát các chương trình học thuật quốc tế, sau hàng loạt nhiệm vụ khổng lồ thị thực tại các trường đại học khác. Việc phòng thí nghiệm mở rộng nhanh chóng trùng lặp với giai đoạn Mỹ trở nên cẩn thận hơn đối với tác giáo dục với Trung Quốc, làm cho mô hình hoạt động của nó càng được soi xét kỹ lưỡng.