Chính quyền Trump thông báo rút khỏi ‘Hiệp ước Bầu trời Mở’

Chính quyền Trump hôm thứ Năm (21/5) đã thông báo với các đối tác quốc tế rằng Hoa Kỳ sẽ rút khỏi hiệp ước Bầu trời Mở ký kết với Nga và nhiều nước khác. Hiệp ước này cho phép các quốc gia thành viên thực hiện các chuyến bay trinh sát phi vũ trang trên lãnh thổ của một nước khác cùng tham gia hiệp ước.

Theo hãng tin AP, Hoa Kỳ loan báo họ sẽ rút khỏi hiệp ước Bầu trời Mở là vì Nga đang vi phạm thỏa thuận này bằng việc hạn chế nhiều phần không phận Nga.

Tổng thống Hoa Kỳ Dwight Eisenhower đưa ra ý tưởng về hiệp ước trinh sát vào năm 1955, nhưng mãi tới năm 2002, hiệp ước Bầu trời Mở mới chính thức có hiệu lực khi chính quyền Bush đạt được thỏa thuận với Nga. Từ sau đó, 34 quốc gia đã ký và phê chuẩn hiệp ước này và từ đó đã có hơn 1.500 chuyến bay trinh sát trên toàn thế giới được thực hiện.

Hoa Kỳ cũng đã cáo buộc Nga vi phạm các hiệp ước vũ khí khác, chẳng hạn như năm 2019 NATO đã báo cáo rằng Nga vi phạm hiệp ước về vũ khí hạt nhân tầm trung. Chính quyền Trump cuối cùng đã rút khỏi hiệp ước vũ khí đó sau khi Nga từ chối tuân thủ cam kết.

Các quan chức Hoa Kỳ hôm 21/5 cho biết Nga đã hạn chế bay qua bầu trời thủ đô Moscow và thành phố Kaliningrad – lãnh thổ của Nga tại Baltic nằm giữa Ba Lan và Lithuania, cũng là nơi Nga đặt căn cứ của hạm đội hải quân Nga ở biển Baltic.

Nga cũng hạn chế các quốc gia thành viên hiệp ước Bầu trời Mở bay qua khu vực biên giới giữa Nga và Georgia. Khu vực này bao gồm các vùng đất tranh chấp như Nam Ossetia và Chechnya. Vào năm 2008, Nga đã gây chiến với Georgia vì những khu vực tranh chấp này. Chính quyền của Tổng thống Vladimir Putin bị cáo buộc vẫn tiếp tục giám sát các nỗ lực gây bất ổn tại Georgia kể từ cuộc chiến tranh hơn chục năm trước.

Các đồng minh của Tổng thống Trump trong Quốc hội như Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton của bang Arkansas đã nhiều lần kêu gọi ông Trump rút Hoa Kỳ khỏi hiệp ước Bầu trời Mở.

Trong tuyên bố phát đi hôm 21/5, Thượng nghị sĩ Tom Cotton đã hoan nghênh động thái mới nhất của chính quyền Trump và nói rằng Nga đã sử dụng hiệp ước trinh sát này làm “kế hoạch để nhanh chóng giành lợi thế quân sự và giám sát trước Hoa Kỳ và NATO”.

Theo BBC, Tổng thống Donald Trump sau đó nói rằng có “một cơ hội rất tốt để chúng ta đạt được một thỏa thuận mới” với Nga.

“Tôi nghĩ chúng tôi có mối quan hệ rất tốt với Nga, tuy nhiên Nga đã không tuân thủ hiệp ước này… Chúng tôi sẽ rút lui cho tới khi nào họ tuân thủ hiệp ước”, ông Trump nói.

Phản ứng trước tuyên bố của Hoa Kỳ, Bộ Ngoại giao Nga lên tiếng khẳng định rằng Moscow đã không vi phạm hiệp ước và việc Hoa Kỳ rút lui khỏi thỏa thuận này là điều “rất đáng tiếc”. Bộ Ngoại giao Nga nói thêm rằng chính quyền Trump đang xúc tiến “làm trệch hướng tất cả các thỏa thuận về kiểm soát vũ khí”.

“Chúng tôi bác bỏ mọi nỗ lực biện minh cho việc rút khỏi thỏa thuận cơ bản này”, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Alexander Grushko nói với hãng thông tấn nhà nước Nga RIA Novosti.

“Không gì cản trở được việc tiếp tục các cuộc thảo luận về các vấn đề kỹ thuật [liên quan tới hiệp ước Bầu trời Mở], những vấn đề mà Hoa Kỳ đang làm sai lệch thông tin là những vi phạm của Nga”, ông Alexander Grushko nói thêm.

Ông Alexander Grushko cũng cho biết bất kỳ sự rút lui nào khỏi hiệp ước trinh sát này đều sẽ ảnh hưởng tới lợi ích của tất cả các thành viên tham gia hiệp ước. Những quốc gia này phần lớn đều là thành viên của NATO (Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương).

Xuân Thành

Xem thêm: