Đại sứ Canada tại Trung Quốc bị sa thải vì ‘bênh’ CFO Huawei

Thủ tướng Canada Justin Trudeau hôm thứ Bảy (26/1) đã tiến hành một động thái chưa từng có tiền lệ khi tuyên bố sa thải Đại sứ Canada tại Trung Quốc John McCallum. Thủ tướng Trudeau không nêu lý do sa thải nhưng rõ ràng điều này liên quan tới những phát biểu ‘bênh’ Trung Quốc trong vụ Manh Vãn Châu của ông McCallum.

Đại sứ John McCallum đã gây bối rối cho chính phủ của Thủ tướng Trudeau khi hôm 22/1 ông phát biểu rằng Giám đốc Tài chính Huawei Mạnh Vãn Châu có thể đưa ra lập luận mạnh mẽ chống lại việc bị dẫn độ sang Mỹ.

Theo Epoch Times, phát biểu của ông McCallum diễn ra trong một cuộc họp báo hôm 22/1 tại Toronto với sự có mặt của các kênh truyền thông nhà nước Trung Quốc như CCTV, Tân Hoa Xã và một nhóm các kênh truyền thông tiếng Trung có trụ sở tại Canada. Ông McCallum đã nói rằng bà Mạnh có cơ sở mạnh mẽ để đấu tranh với việc bị dẫn độ về Mỹ và thêm rằng việc dẫn độ này “sẽ không phải là kết quả dễ chịu.”

Các nhà lập pháp đối lập và các cựu đại sứ Canada đã cáo buộc ông McCallum can thiệp chính trị không thể chấp nhận được vào sự vụ mà đang gây tổn hại nghiêm trọng cho mối quan hệ giữa Canada và Trung Quốc.

Được biết, bà Mạnh Vãn Châu, con gái của nhà sáng lập Huawei ông Nhậm Chính Phi, đã bị bắt tại Vancouver vào ngày 1/12 do bị cáo buộc vi phạm các chế tài của Mỹ đang áp đặt lên Iran.

Trung Quốc sau đó đã bắt giam hai công dân Canada với lý do gây ảnh hưởng tới an ninh quốc gia. Tiếp đó, một tòa án của Trung Quốc đã xử lại một công dân Canada phạm tội buôn lậu ma túy và kết án tử hình ông này dù hình phạt trước đó là 15 năm tù giam.

Trong tuyên bố phát đi hôm 26/1 về việc sa thải ông John McCallum, Thủ tướng Trudeau nói: “Tối qua tôi đã yêu cầu và đã chấp nhận đơn từ chức Đại sứ Canada tại Trung Quốc của ông John McCallum.” Ông Trudeau không giải thích lý do sa thải ông McCallum.

Các nhà ngoại giao kỳ cựu và các chuyên gia chính trị nói với Reuters rằng đây là lần đầu tiên một đại sứ Canada chính thức bị sa thải.

Vào hôm thứ Năm (24/1), ông Trudeau nói rằng ông chưa có kế hoạch thay thế ông McCallum. Trước đó, Đại sứ Canada tại Trung Quốc đã lên tiếng xin lỗi về những phát ngôn của ông hôm 22/1. Ông McCallum nói rằng ông đã “nói nhầm” và lấy làm tiếng rằng những bình luận của ông đã gây ra “hiểu nhầm”.

Tuy nhiên, hôm thứ Sáu (25/1), tờ nhật báo Toronto Star lại đăng bài viết dẫn lời ông McCallum nói nếu Washington bỏ qua yêu cầu dẫn độ “điều đó sẽ là tuyệt vời cho Canada”.

Ông McCallum, 68 tuổi, từng có nhiều năm làm nghị sĩ và bộ trưởng trong nội các của đảng Tự do cầm quyền, nhưng theo Reuters, ông McCallum không được đào tạo bài bản về lĩnh vực ngoại giao.

Tờ Epoch Times cho biết trong thời gian làm đại biểu Quốc hội và thành viên nội các chính phủ, ông McCallum là một trong những người sử dụng nhiều nhất các chuyến thăm Trung Quốc do chế độ Bắc Kinh chi tiền tài trợ. Ông McCallum cũng là một khách mời thường xuyên tại Lãnh sự quán Trung Quốc ở Toronto.

Epoch Times dẫn theo các thông tin thu thập được từ các tài liệu trực tuyến cho thấy ông McCallum đã tham gia nhiều cuộc họp ở cả Trung Quốc và Canada với các quan chức ở nhiều cấp độ khác nhau của Văn phòng Các vấn đề Trung Quốc tại Hải ngoại của chính phủ Trung Quốc (OCAO).

OCAO và Ban Mặt trận Thống nhất là các tổ chức được chế độ Trung Quốc trao quyền để tổ chức các hoạt động gián điệp tại hải ngoại và đưa ra các sáng kiến cho mục tiêu gây ảnh hưởng ở nước ngoài. Năm ngoái OCAO và Ban Mặt trận Thống nhất đã hợp nhất làm một, theo Epoch Times.

Giáo sư Charles Burton của Đại học Brock, cựu nhà ngoại giao Canada từng làm việc hai nhiệm kỳ tại Trung Quốc, nói với Reuters rằng những bình luận của ông John McCallum về việc bà Mạnh Vãn Châu có thể tránh bị dẫn độ sang Mỹ đã chỉ dấu cho Bắc Kinh thấy rằng chiến thuật cứng rắn của họ đang phát huy hiệu quả.

“Ông ta thực sự đã khiến cho thủ tướng không thể bảo vệ ông tiếp tục tại vị lâu thêm nữa và ông đã phải ra đi,” ông Burton trả lời phỏng vấn Reuters qua điện thoại. Ông Burton cũng đề nghị Thủ tướng Trudeau nên nhanh chóng chỉ định một đặc sứ để xử lý vấn đề căng thẳng ngoại giao Canada – Trung gần đây.

Lãnh đạo Đảng Bảo thủ đối lập, ông Andrew Scheer nói trên Twitter rằng ông Trudeau “nên sa thải đại sứ của ông ngay từ khi ông ta can thiệp vào sự vụ này” và cáo buộc thủ tướng yếu kém và thiếu quyết đoán.

Xuân Thành