Đảng ủng hộ EU thắng cử ở Moldova, phe đối lập chỉ trích gian lận bầu cử

Đảng PAS ủng hộ EU của Tổng thống Maia Sandu đã giành được hơn 50% số phiếu, đánh bại phe thân Nga trong cuộc bầu cử tại Moldova – một quốc gia ứng cử viên EU. Giới chức tại Chisinau và Brussels ca ngợi cuộc bầu cử là một cột mốc dân chủ, trong khi phe đối lập cáo buộc có sự thao túng trên diện rộng. Cuộc bỏ phiếu này được coi là một quyết định địa chính trị quan trọng, quyết định liệu quốc gia Đông Âu này, giáp biên giới với Ukraine, sẽ bước vào con đường hội nhập vào EU hay quay trở lại phạm vi ảnh hưởng của Moscow.

Phe đối lập tại Moldova giành được 49,8% số phiếu trong cuộc bầu cử quốc hội đầy cạnh tranh, chỉ thua sát nút so với đảng cầm quyền PAS ủng hộ EU, đảng này giành được 50,2%, Ủy ban Bầu cử Trung ương của  Moldova công bố hôm thứ Hai (29/9), sau khi toàn bộ phiếu bầu đã được kiểm đếm.

Liên minh “Khối Bầu cử Yêu nước”, lực lượng ủng hộ mối quan hệ gần gũi hơn với Nga và chính sách trung lập theo hiến pháp, giành được 24,2%, trong khi đảng trung dung Alternativa đạt 8% và đảng cánh tả hoài nghi EU Our Party giành được 6,2% số phiếu. Các nhóm nhỏ ủng hộ châu Âu và trung dung như PPDA (5,6%) cũng đã vào được quốc hội, trong khi một số đảng nhỏ khác không vượt qua ngưỡng 1%.

Phe thân EU cáo buộc Nga can thiệp bầu cử

Ông Igor Grosu, lãnh đạo Đảng PAS, phát biểu sau cuộc bỏ phiếu rằng Nga đã phát động một chiến dịch lớn nhằm can thiệp vào cuộc bầu cử, nhưng chính quyền đã nỗ lực hết sức để đảm bảo an ninh và tính toàn vẹn của cuộc bỏ phiếu.

Sau khi bỏ phiếu vào Chủ Nhật (28/9), Tổng thống Sandu đã nhắc lại tuyên bố lâu nay của bà rằng Nga đã “can thiệp sâu rộng” vào cuộc bầu cử, nói rằng bà đã bỏ phiếu “để bảo vệ hòa bình” và khẳng định tương lai của đất nước nằm ở Liên minh châu Âu.

Nga đã nhiều lần phủ nhận việc can thiệp vào công việc nội bộ của Moldova và bác bỏ những cáo buộc này là “chống Nga” và “vô căn cứ”.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng hoan nghênh kết quả cuộc bầu cử, nói: “Không có nỗ lực nào nhằm gieo rắc nỗi sợ hay chia rẽ có thể phá vỡ quyết tâm của các bạn. Các bạn đã đưa ra lựa chọn rõ ràng: châu Âu. Dân chủ. Tự do.”

• Ông chủ Telegram cáo buộc Pháp can thiệp vào cuộc bầu cử Moldovan

Đảng cầm quyền bị cáo buộc làm lệch sân chơi bằng cách hạn chế số điểm bỏ phiếu ở Nga

Quá trình bầu cử Moldova bị đánh dấu bởi nhiều lời than phiền về sự tiếp cận không đồng đều. Trong số 301 điểm bỏ phiếu ở nước ngoài, chỉ có 2 điểm được mở tại Nga, mặc dù quốc gia này có một trong những cộng đồng người Moldova ở hải ngoại lớn nhất thế giới, lên tới 500.000 người. Hàng dài người xếp hàng tại Moscow suốt cả ngày, và sau khi điểm bỏ phiếu đóng cửa, vẫn còn nhiều người đứng bên ngoài chờ đến lượt bỏ phiếu. Người dân Transnistria phàn nàn rằng chính quyền Chisinau đã chặn các cây cầu bắc qua sông Dniester nhằm ngăn họ đến các điểm bỏ phiếu.

Trong khi đó tại Ý – một điểm đến quan trọng khác của lao động Moldova – có hơn 70 điểm bỏ phiếu cho phép hàng chục ngàn người đi bầu.

Viết trên X vào Chủ nhật, Pavel Durov – nhà sáng lập Telegram – cho biết khoảng một năm trước, khi ông đang bị giám sát tư pháp ở Pháp sau khi bị bắt tại sân bay Paris, cơ quan tình báo Pháp đã liên hệ với ông thông qua một người trung gian và yêu cầu Telegram xóa một số kênh của Moldova trước cuộc bầu cử tổng thống.

Ông kể rằng người trung gian sau đó đã truyền đạt một thông điệp đáng lo ngại hơn: tình báo Pháp đề nghị “nói điều tốt” với thẩm phán phụ trách vụ án của ông để đổi lấy sự hợp tác rộng rãi hơn.

“Điều này không thể chấp nhận được trên nhiều cấp độ,” Durov viết, nói thêm rằng nếu cơ quan tình báo thực sự liên hệ với thẩm phán, điều đó sẽ là can thiệp vào tiến trình tư pháp — còn nếu không, thì có nghĩa là lợi dụng rủi ro pháp lý của ông để tác động đến diễn biến chính trị ở nước ngoài.

Ông Durov cho biết ngay sau đó, Telegram đã nhận được danh sách thứ hai gồm các kênh Moldova “có vấn đề”. Không giống như đợt đầu mà Telegram đã xóa một số kênh bị gắn cờ vi phạm rõ ràng các chính sách của nền tảng này, ông khẳng định, hầu hết tài khoản trong danh sách thứ hai đều hợp pháp và tuân thủ hoàn toàn các quy định của Telegram. Điểm chung duy nhất của các kênh này, ông nói, là chúng thể hiện quan điểm chính trị không được Chính phủ Moldova và Pháp ưa thích. “Chúng tôi đã từ chối thực hiện yêu cầu này,” ông viết.

“Wow” – ông Elon Musk, CEO của SpaceX và Tesla, bình luận khi chia sẻ lại thông điệp của ông Durov trên X.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov từ chối bình luận về kết quả bầu cử, nhưng lưu ý rằng “một số lực lượng chính trị đã bày tỏ sự không đồng tình [và] đang nói về khả năng có vi phạm trong cuộc bầu cử”.

Cựu Tổng thống Moldova Igor Dodon, một trong những lãnh đạo của Khối Yêu nước, đã bác bỏ kết quả, nói rằng đảng ủng hộ EU của Tổng thống Maia Sandu chỉ giữ được quyền lực nhờ vào số phiếu từ cộng đồng kiều bào.

Bà Sandu, lần đầu đắc cử vào năm 2020 và tái đắc cử sát nút vào năm 2024, đã nhiều lần đối mặt với cáo buộc liên quan đến gian lận bầu cử. Các nhóm đối lập khẳng định rằng những lá phiếu mang tính quyết định năm ngoái đến từ người Moldova đang sống ở các quốc gia EU. Đồng thời, Moscow cáo buộc Chisinau đã tước quyền bầu cử của công dân sống tại Nga, nơi chỉ có vài điểm bỏ phiếu được mở, so với hàng trăm điểm tại Tây Âu.

Chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử, Ủy ban Bầu cử Trung ương đã cấm hai đảng đối lập khác – Đại Moldova và Trái tim Moldova – với cáo buộc nhận tiền nước ngoài không khai báo và vi phạm quy định tranh cử. Hai đảng này gia nhập danh sách ngày càng dài: Khối Chiến thắng bị hủy đăng ký đầu năm 2025, và đảng SOR bị Tòa án Hiến pháp giải thể vào tháng 6/2023.

Moldova là một quốc gia không giáp biển, nằm giữa Ukraine và Romania – quốc gia thành viên Liên minh châu Âu. Quốc gia này, với dân số khoảng 2,5 triệu người, trong những năm gần đây đã đi theo con đường ngả về phương Tây, và sau khi chiến tranh Nga–Ukraine bùng nổ vào năm 2022, đã được trao quy chế ứng cử viên gia nhập EU.

Tuy nhiên, do tỷ lệ lạm phát duy trì ở mức khoảng 7% trong thời gian dài, chi phí nhập khẩu năng lượng cao và tỷ lệ nghèo đói cao, tất cả những yếu tố này có thể làm suy yếu sự ủng hộ của người dân đối với đảng cầm quyền thân EU.