Foreign Policy: Đại dịch là hậu quả của chính trị, đừng ngại cái tên “virus Trung Cộng”

Ngày 25/3 vừa qua, tờ Foreign Policy đăng tải bài viết có tựa đề “Yes, blame China for the virus” (Tạm dịch: Đúng, hãy quy trách nhiệm gây ra đại dịch cho Trung Quốc) của ông Paul D. Miller, một think tank của Mỹ, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Georgetown, thành viên của tổ chức think tank Atlantic Council, từng là giám đốc Hội đồng An ninh Quốc gia của Mỹ về Afghanistan và Pakistan. Trong bài viết của mình, ông Paul D. Miller đã phân tích rằng việc gọi virus với cái tên “virus Trung Quốc” hay “virus Trung Cộng” không phải là “chính trị hóa” đại dịch, bởi vì bản thân đại dịch này là hậu quả của chính trị.

Dưới đây là bản dịch toàn văn bài viết. Bản gốc xem tại đây.

*

Phản ứng vụng về trong đại dịch của các nước phương Tây không phải là cái cớ để tha thứ cho Trung Quốc. Nếu Trung Quốc có một chính quyền khác thì thế giới có thể đã không phải đối mặt với đại dịch khủng khiếp này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã liên tục sử dụng cái tên “virus Trung Quốc” khi nói về đại dịch. Rất nhiều người chỉ trích tổng thống cho rằng đây là một cụm từ gây phân biệt chủng tộc, giống như những gì mà quan chức Trung Quốc nói. Những người khác, như nghị sĩ Kelly Loeffler, thì nói rằng chúng ta không nên chính trị hóa thảm họa bằng cách đổ tội, mà thay vào đó nên đoàn kết chống lại một dịch bệnh chung của toàn cầu, một dịch bệnh lây lan không phân biệt con người, và cũng không phân biệt biên giới.

Điều này thật là vớ vẩn. Thảm họa này vốn đã là hậu quả chính trị, bởi vì sự kém cỏi, hiểm độc, và tham nhũng của các chính trị gia Trung Quốc đã phần nào gây ra nó. Việc chúng ta bỏ qua khía cạnh chính trị của đại dịch này sẽ tạo điều kiện chắc chắn để điều tương tự tiếp tục xảy ra lần nữa. Nếu chúng ta không muốn một đại dịch toàn cầu tiếp theo, chúng ta cần quy trách nhiệm cho những chính trị gia đã khiến đại dịch trở nên tồi tệ hơn, mà cụ thể đứng đầu là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông ta không tạo ra virus corona, nhưng sai lầm do chính quyền của ông ta gây ra chịu trách nhiệm trực tiếp cho việc virus lan ra toàn cầu và không thể kiểm soát được, gây ra những hậu quả tồi tệ cho người dân và nền kinh tế thế giới.

Đại dịch toàn cầu không phải là một thế lực mù quáng của tự nhiên, nó không phải là không chứa các tác nhân của con người. Đại dịch này là một sự thất bại của việc quản lý đất nước. Hãy lấy ví dụ về một nạn đói để làm rõ hơn vấn đề này. Nhà kinh tế đạt giải Nobel Amartya Sen đã viết trong cuốn sách tuyệt vời của mình, “Development as Freedom” (Tạm dịch: Phát triển theo sự tự do), rằng nạn đói không phải chỉ là vấn đề thiếu lương thực, mà còn là vấn đề về thông tin lương thực, đi kèm với vấn đề vận chuyển lương thực. Về mặt lý thuyết mà nói, có đủ thức ăn trên hành tinh này cho tất cả mọi người. Nếu bạn biết lương thực ở đâu, và người bị đói ở đâu, và bạn mang lương thực tới cho họ, thì họ sẽ không phải chịu nạn đói. Bởi vậy một thị trường tự do dân chủ được kiến lập tốt sẽ cho phép dòng chảy tự do của hàng hóa và thông tin, từ đó sẽ không có nạn đói.

Cũng tương tự như vậy, một đại dịch toàn cầu không phải lúc nào cũng xảy ra khi một chủng bệnh mới xuất hiện. Đại dịch toàn cầu xảy ra khi không có thông tin chính xác về dịch bệnh đó, và sự thất bại của các dịch vụ công cơ bản. Trong trường hợp của đại dịch này, là thất bại trong việc quản lý chợ kinh doanh thực phẩm nhằm ngăn chặn lây nhiễm, và thất bại trong việc đóng cửa các phương tiện giao thông, và kiểm soát đi lại khi dịch bệnh lây lan. Khi chính quyền chỉnh đốn y tế công, chia sẻ thông tin về dịch bệnh, hợp tác nhằm kiểm soát sự lây lân, thì dịch bệnh được khoanh vùng và đại dịch khó có thể xảy ra.

Dịch bệnh không chỉ là vấn đề của khoa học, mà còn là vấn đề quản lý đất nước. Chính quyền cần phải hành động có trách nhiệm với sức khỏe công chúng. Họ phải minh bạch, sẵn sàng chia sẻ thông tin (thậm chí cả về sự thất bại hay thờ ơ của họ), và yêu cầu các cơ quan hợp tác với nhau, hợp tác với các tổ chức y tế thế giới, hợp tác với các chính quyền nước khác. Chính quyền tốt sẽ phản hồi lại nhu cầu của công chúng, cho phép tự do thông tin, bao gồm cả tin xấu, khuyến khích hợp tác vì lợi ích cộng đồng, thậm chí phải đi ngược lại với quyền lợi chính trị của bản thân. Chính quyền không tốt sẽ làm ngược lại những điều đó.

Không có gì ngạc nhiên khi một chính quyền độc tài như chính quyền [Đảng Cộng sản] Trung Quốc lại không thích chia sẻ thông tin về sự thờ ơ của họ, và không thích hợp tác với các chính quyền khác. Danielle Pletka, một think tank của Mỹ, mới đây đã bình luận rằng “điều Tập Cận Bình quan tâm nhất không phải là rủi ro sinh mạng của người dân, hay việc khoanh vùng được virus, mà là uy tín của ông ta, uy tín của quốc gia [của ĐCSTQ], vị trị của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, và quyền lực của ông ta”. Trong khi đó, “các lãnh đạo dân chủ không sợ chia sẻ thông tin, và vì thế, họ có thể đánh giá hiệu quả của nỗ lực của họ, có thể điều chỉnh, có thể phản ứng với dòng chảy thông tin để tối đa hóa việc bảo vệ sinh mạng của người dân”. Pletka cùng những think tank khác đã liệt kê chính xác việc lãnh đạo Trung Quốc, nhằm giữ thể diện, đã dối trá và che đậy tính nguy hiểm của virus corona như thế nào vào tháng 12/2019 và tháng 1/2020.

Tuy nhiên, vấn đề còn nằm sâu hơn thế. Bởi vì chính quyền Trung Quốc không phải là người dân Trung Quốc, nó không bao giờ kiểm soát tốt sự an toàn và chất lượng của thực phẩm, cũng như của các chợ thực phẩm – điều Mỹ và các quốc gia phát triển đã phải làm trước áp lực của truyền thông và công chúng một thế kỷ trước. Những nhà lập pháp Trung Quốc không bao giờ phải đối mặt với cử tri, đó là lý do vì sao, đơn cử như, không hề có cải cách hay quy kết trách nhiệm đáng kể nào trong vụ hàng chục nghìn trẻ sơ sinh Trung Quốc bị ốm và phải nhập viện vì sử dụng sữa bẩn vào năm 2008.

• Xem thêm: Breitbart: Trung Quốc lấy phổi từ tù nhân cấy ghép cho người bệnh COVID-19

Nói đơn giản, chính quyền Trung Quốc không chút quan tâm đến người dân, đó là lý do tại sao các chợ thực phẩm bẩn thỉu và mang mầm bệnh (chứ không phải như nghị sĩ John Cornyn nói là do văn hóa Trung Quốc). Những chợ thực phẩm đó hiện đã giết chết hàng nghìn người dân Trung Quốc – và chúng cũng trở thành nguy cơ lớn nhất cho an ninh và kinh tế Mỹ cũng như các nước khác vào năm 2020. Việc kể từ cuối năm 2019, chính quyền Trung Quốc đã lừa dối và trực tiếp góp phần vào một đại dịch toàn cầu, góp phần vào cái chết của hàng nghìn người, góp phần vào việc khiến kinh tế thế giới sụp đổ, là rất rõ ràng, và họ cần phải bị quy kết trách nhiệm.

Tuy nhiên hồ sơ của chính quyền Trung Quốc trong thảm họa vừa qua chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Cũng chính quyền đó phải chịu trách nhiệm cho việc diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ, vi phạm luật pháp quốc tế tại biển Đông, ăn cắp sở hữu trí tuệ và tấn công mạng đối với Hoa Kỳ và đồng minh, và còn phải chịu trách nhiệm vì là kẻ gây ô nhiễm nhất thế giới, là kẻ phát minh ra hình thức giám sát toàn dân độc tài, và nhiều điều khác nữa.

Chính chính quyền Trung Quốc, chứ không phải là những khu chợ ẩm thấp, mới là thứ bệnh hoạn và đổ nát nhất thế giới. Nó là thể chế mạnh nhất trên thế giới vẫn còn đang đi ngược lại quyền tự do, quyền hạnh phúc, và phẩm giá của con người. Với bản chất như vậy, liệu có ngạc nhiên không khi nó đã hỗ trợ và thúc đẩy một cuộc khủng hoảng toàn cầu [như đại dịch này], một cuộc khủng hoảng sẽ giết chết hàng nghìn người, làm hàng triệu người đau ốm, và làm cạn kiệt hàng tỷ đô-la?

Dù chúng ta có gọi virus như thế nào (và tôi phần nào nghiêng về việc gọi nó là “virus Trung Cộng”), việc quy trách nhiệm cho Trung Quốc không phải là việc “chính trị hóa” đại dịch COVID-19, bởi vì bản thân nó là kết quả của chính trị. Khía cạnh chính trị của cuộc khủng hoảng này cho thấy chúng ta cần phải quy kết trách nhiệm nhằm ngăn chặn một đại dịch tương tự. Quy trách nhiệm đúng chỗ.

Trong khi các nhà lập pháp Mỹ phản ứng vụng về và làm cuộc khủng hoảng trầm trọng hơn – và cũng một phần vì các tuyên bố sai của Tổng thống Trump và việc thiếu sự khẩn cấp trong phản ứng của Mỹ – chính quyền Trung Quốc mới là chính quyền phải chịu trách nhiệm trực tiếp cho việc gây ra khổ đau, gây ra sụp đổ kinh tế trên toàn cầu. Sự xuyên tạc và kém cỏi của Trung Quốc sẽ khiến các chính khách, các nhà lập pháp và lãnh đạo doanh nghiệp trên khắp thế giới xem xét lại việc kinh doanh và giao thương với Trung Quốc, cho đến khi Trung Quốc chứng minh được họ là người có trách nhiệm trên sân khấu quốc tế.

Paul D. Miller
Minh Nhật biên dịch