Lãnh đạo Nhật – Hàn cam kết tăng cường hợp tác, cùng đối mặt thách thức

Thứ Năm, ngày 30/10, Thủ tướng Nhật Bản mới nhậm chức Takaichi Sanae và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nước. Hai quốc gia dân chủ Đông Á từng là đối thủ trong lịch sử nay đang tìm cách xích lại gần nhau, cùng đối mặt với các thách thức về an ninh và kinh tế.

Hội nghị thượng đỉnh Nhật – Hàn diễn ra tại thành phố Gyeongju (Hàn Quốc), trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC). Trước đó, cả hai nhà lãnh đạo đều đã có cuộc gặp thân mật với Tổng thống Mỹ Donald Trump và đạt được các thỏa thuận về hợp tác kinh tế và thương mại.

Ngày 30/10, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung nói: “Giữa bối cảnh tình hình quốc tế và môi trường thương mại đang thay đổi nhanh chóng, Hàn Quốc và Nhật Bản – với tư cách là hai quốc gia láng giềng có nhiều điểm chung – cần phải tăng cường hợp tác hướng tới tương lai.”

Ông nói: “Nếu Hàn Quốc và Nhật Bản chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác, chúng ta có thể giải quyết không chỉ các vấn đề trong nước mà còn cả các vấn đề quốc tế một cách hiệu quả.”

Ngay khi mở đầu hội nghị, Tổng thống Lee đã gửi lời chúc mừng đến Thủ tướng Takaichi: “Là nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, bà mang một ý nghĩa đặc biệt. Tôi xin chân thành chúc mừng bà. Không chỉ người dân Hàn Quốc mà cả người dân trên toàn thế giới, bao gồm khu vực Đông Á, đều đang dõi theo con đường sắp tới của bà với sự quan tâm lớn.”

Ông Lee nói thêm: “Hai nước chúng ta đã có sự giao lưu về con người, công nghệ, tư tưởng và văn hóa từ hàng nghìn năm nay. Tôi chân thành hy vọng cuộc gặp hôm nay sẽ là cơ hội tốt để một lần nữa khẳng định mối liên kết sâu sắc giữa Hàn Quốc và Nhật Bản, đồng thời đưa mối quan hệ ấy tiếp tục phát triển trong tương lai.”

Bà Takaichi Sanae, người vừa đắc cử Thủ tướng đầu tháng này, trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, cho biết bà sẽ tiếp nối chính sách của các chính phủ tiền nhiệm trong việc làm sâu sắc thêm quan hệ song phương với Hàn Quốc.

Sau cuộc họp, bà nói với báo giới rằng ban đầu cuộc gặp dự kiến kéo dài 20 phút, nhưng hai bên đã trò chuyện suốt 45 phút. Bà Takaichi cho biết Tổng thống Lee Jae-myung đã nồng nhiệt chào đón bà. Họ đã có cuộc trao đổi rất thân mật và vui vẻ.

Thủ tướng Takaichi đáp lại: “Năm nay đánh dấu kỷ niệm 60 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Nhật Bản và Hàn Quốc – một cột mốc lịch sử. Tôi tin rằng việc phát triển quan hệ song phương theo hướng ổn định và định hướng tương lai sẽ mang lại lợi ích cho cả hai nước.”

Bà nói thêm: “Tôi hy vọng mình và Tổng thống Lee có thể duy trì sự liên lạc hiệu quả thông qua ngoại giao con thoi.”

Bà nhấn mạnh thêm: “Nhật Bản và Hàn Quốc là những quốc gia láng giềng quan trọng đối với nhau. Trong môi trường chiến lược hiện nay, tôi tin rằng tầm quan trọng của quan hệ Nhật – Hàn, cũng như hợp tác 3 bên giữa Nhật Bản, Hoa Kỳ và Hàn Quốc, đang ngày càng tăng.”

Các nhà phân tích cho rằng mối quan hệ song phương hiện tại giữa hai nước đang ở trong trạng thái tích cực hiếm thấy trong thời hậu chiến. Điều này phản ánh nhận thức chung của cả hai rằng, với tư cách là đồng minh của Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc cần hợp tác chặt chẽ để đối phó với những thách thức chung về an ninh và kinh tế.

Theo tờ Nikkei Asia, ông Rintaro Nishimura, đồng sáng lập Nhóm Nghiên cứu Thế hệ mới Nhật – Hàn – Mỹ – nhận định, về phương diện cùng đối mặt với các thách thức an ninh và kinh tế, hợp tác giữa Nhật và Hàn, cũng như hợp tác 3 bên với Mỹ, là điều cần thiết và tất yếu.

Gần đây, tần suất trao đổi giữa các nhà lãnh đạo hai nước đã đạt đến mức chưa từng có. Vào tháng Tám, ông Lee Jae-myung đã tới Tokyo gặp Thủ tướng Nhật Bản khi đó là ông Shigeru Ishiba. Cuối tháng Chín, ông lại tiếp đón ông Ishiba tại Busan.

Trước đó, Nhật Bản và Hàn Quốc từng có những bất đồng sâu sắc về việc viếng đền Yasukuni ở Tokyo, hay vấn đề chủ quyền đảo Dokdo (Nhật gọi là Takeshima).

Tuy nhiên, giai đoạn căng thẳng này đã kết thúc vào năm 2023, khi Tổng thống Hàn Quốc lúc đó là ông Yoon Suk-yeol thúc đẩy việc tổ chức các cuộc gặp thượng đỉnh Nhật – Hàn tại Seoul và Tokyo, đồng thời khôi phục trao đổi trong lĩnh vực công nghiệp, quốc phòng và học thuật.

Đầu năm nay, ông Yoon Suk-yeol bị luận tội sau khi thất bại trong nỗ lực ban bố thiết quân luật vào cuối năm 2024, và bị thay thế bởi ông Lee Jae-myung – người thuộc phe tiến bộ.

Trước đây, ông Lee Jae-myung từng công khai phản đối việc tiếp xúc với Nhật Bản, và cho rằng Tokyo phải thể hiện sự ăn năn sâu sắc hơn về thời kỳ chiếm đóng bán đảo Triều Tiên (1910–1945) mới có thể trở thành một đối tác đáng tin cậy.

Tuy nhiên, kể từ khi nhậm chức vào tháng Sáu, ông Lee Jae-myung, vốn trước đây có lập trường cứng rắn, đã thể hiện thái độ hòa giải hơn với Nhật Bản, coi nước này là đối tác cần hợp tác để đối phó với các thách thức về thương mại, tăng trưởng kinh tế chậm lại và dân số già hóa. Sự thay đổi đáng kể trong thái độ đối với Nhật Bản của ông Lee đã khiến nhiều nhà quan sát ngạc nhiên.