Lãnh đạo phe đối lập Venezuela Machado đoạt giải Nobel, con gái thay mặt nhận giải

Lễ trao Giải Nobel Hòa bình 2025 cho lãnh đạo phe đối lập Venezuela María Corina Machado nhằm ghi nhận cuộc đấu tranh gian khổ của bà cho tiến trình chuyển đổi dân chủ ở quê nhà, đã diễn ra hôm thứ Tư (10/12) tại Oslo, Na Uy. Tuy nhiên, bản thân Machado vắng mặt vì đối mặt nguy hiểm nghiêm trọng về an toàn cá nhân, và con gái bà, Ana Corina Sosa, đã thay mặt nhận giải.

Trong năm qua, Machado phần lớn thời gian buộc phải lẩn trốn trong lãnh thổ Venezuela để tránh bị chính quyền Maduro bắt giữ. Theo các quan chức Mỹ, để đến dự lễ trao giải, bà đã thực hiện một hành trình bí mật.

Hôm thứ Ba (9/12), bà rời Venezuela bằng đường biển, đến đảo quốc Curaçao ở Caribe. Các đồng minh của bà nỗ lực giữ kín chuyến đi này.

Dù đang trên đường đến Oslo, cuối cùng bà không kịp dự lễ trao giải vào thứ Tư.

Chủ tịch Ủy ban Nobel Jørgen Watne Frydnes xác nhận tại buổi lễ rằng Machado hiện an toàn, đồng thời nhấn mạnh bà “đã làm mọi cách để có thể xuất hiện”, và đây là một hành trình “cực kỳ nguy hiểm”.

Trong đoạn ghi âm điện thoại đăng trên trang Nobel, Machado cho biết nhiều người “đã liều mạng” để giúp bà lên đường. Bà bày tỏ tiếc nuối vì không kịp dự buổi lễ nhưng khẳng định “tôi sẽ đến Oslo”.

“Vì tự do mà chiến đấu” được quốc tế ủng hộ

Tại lễ trao giải, nhiều lãnh đạo các quốc gia quan trọng ở Mỹ Latinh trực tiếp tham dự để bày tỏ sự ủng hộ dành cho bà Machado và sự nghiệp dân chủ của Venezuela. Các khách mời gồm Tổng thống Argentina Javier Milei, Tổng thống Ecuador Daniel Noboa, Tổng thống Panama José Raúl Mulino, Tổng thống Paraguay Santiago Peña, cùng các quan chức và nghị sĩ Mỹ.

Con gái bà Machado, Corina Sosa, thay mẹ đọc diễn văn nhận giải, truyền tải thông điệp cốt lõi rằng “nếu muốn có dân chủ, chúng ta phải sẵn sàng chiến đấu vì tự do”. Sosa cũng cho biết cô đã 2 năm không gặp mẹ và hy vọng sớm được đoàn tụ tại một đất nước tự do.

Ngày 10/10, khi biết mình đoạt giải, Machado tuyên bố bà dành giải thưởng cho người dân Venezuela và cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, cảm ơn ông vì “sự ủng hộ dứt khoát đối với sự nghiệp của chúng tôi”.

Là một nhân vật bảo thủ, Machado duy trì quan hệ chặt chẽ với chính quyền Trump và phe Cộng hòa, và bà luôn chủ trương Washington phải mạnh tay hơn trong việc đối phó với chính quyền Venezuela.

Hiện chính quyền Trump đang tập hợp lực lượng quân sự tại vùng Caribe, liên tục trấn áp nạn buôn ma túy và gây sức ép lên Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro. Quân đội Mỹ đã nhiều lần tiến hành các đòn tấn công chí mạng vào tàu chở ma túy, và Trump cảnh báo sẽ có thêm hành động quân sự, bao gồm cả “từ trên bộ”.

“Tôi sẽ quay về”

Trong bài phát biểu, Chủ tịch Ủy ban Nobel Frydnes dùng lời lẽ cứng rắn, trực diện nhắm vào chế độ Maduro: “Quyền lực của ông không phải vĩnh viễn. Bạo lực của ông sẽ không khuất phục được người dân vùng dậy”.

Ông ca ngợi bà Machado là “một trong những tấm gương xuất sắc nhất về lòng can đảm dân sự”, đồng thời yêu cầu ông Maduro “chấp nhận kết quả bầu cử — từ chức”.

Năm ngoái, dù thắng bầu cử sơ bộ của phe đối lập, Machado sau đó bị chính quyền cấm tranh cử, khiến cựu nhà ngoại giao Edmundo González thay bà ra tranh cử tổng thống. Ông González hiện sống lưu vong ở Tây Ban Nha và cũng có mặt tại lễ trao giải.

Việc bà Machado rời khỏi nước mang rủi ro chính trị lớn. Tổng trưởng lý Venezuela tuyên bố nếu Machado đến Na Uy, bà sẽ bị coi là tội phạm lẩn trốn. Lưu vong có thể khiến ảnh hưởng của bà trong nước suy giảm, nhưng Machado kiên định trấn an người ủng hộ trong nước rằng “tôi sẽ quay về”.