Mỹ tìm kiếm thỏa thuận hồi hương với TQ để giảm lượng người nhập cư bất hợp pháp

Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Alejandro Mayorkas cho biết Mỹ đang thảo luận cấp cao với Trung Quốc và hy vọng đạt được thỏa thuận hồi hương, để Trung Quốc tiếp nhận thêm nhiều người nhập cư Trung Quốc bất hợp pháp bị Mỹ trục xuất. Nếu một thỏa thuận có thể được hoàn tất, đó sẽ là bước đột phá trong quan hệ Mỹ – Trung và chính sách nhập cư của Mỹ.

Trong hai năm qua, số lượng người nhập cư Trung Quốc vượt biên giới Mỹ – Mexico trái phép đã tăng mạnh.Theo thống kê của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP), hơn 24.000 người nhập cư Trung Quốc đã vượt biên giới Mỹ trái phép trong năm tài chính 2023, trong khi chỉ 342 người nhập cư Trung Quốc đã vượt biên giới Mỹ bất hợp pháp trong năm tài chính 2021.  Dữ liệu năm ngoái không chỉ lập kỷ lục lịch sử mới mà còn vượt tổng số của 10 năm trước đó.

Người nhập cư Trung Quốc đã trở thành nhóm người nhập cư bất hợp pháp phát triển nhanh nhất, điều này gây ra những vấn đề nghiêm trọng về an ninh quốc gia. Ủy ban An ninh Nội địa Mỹ cảnh báo rằng dòng người nhập cư lớn từ Trung Quốc có thể bị trộn lẫn với các gián điệp của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và các thành viên của quân đội ĐCSTQ.

• Người Trung Quốc vượt biên vào Mỹ tăng nhanh nhất, tỷ lệ chấp thuận tị nạn cao nhất

Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với NBC News, ông Mayorkas nói rằng thái độ từ chối chấp nhận (người nhập cư bất hợp pháp) bị trục xuất của phía Trung Quốc “có thể đang thay đổi”.

“Chúng tôi đã làm việc với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa để cho phép họ tiếp nhận những người mà chúng tôi xác định là không đủ điều kiện ở lại Mỹ,” ông Mayorkas nói.

Ông cho biết ông đã nêu vấn đề này khi gặp ông Vương Tiểu Hồng, Bộ trưởng Bộ Công an ĐCSTQ, tại Vienna (thủ đô của Áo) vào tháng 2 năm nay. Ông Mayorkas cho biết Mỹ đang chờ đợi và theo dõi, ông “hy vọng” những cuộc thảo luận này sẽ thay đổi tình hình.

Trong nhiều năm, chính quyền ĐCSTQ nhìn chung từ chối tiếp nhận những người Trung Quốc nhập cư bất hợp pháp bị Mỹ trục xuất, và họ dường như không có ý định thảo luận và hợp tác với Mỹ để giải quyết các vấn đề nhập cư bất hợp pháp này. Mỹ đã liên tục đưa Trung Quốc vào danh sách các quốc gia “ngoan cố” hoặc “bất hợp tác”, trong danh sách này đôi khi còn bao gồm cả Nga, Venezuela, Cuba và các đối thủ địa chính trị khác của Mỹ.

Người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết trong một tuyên bố rằng, “Trung Quốc hợp tác trong nỗ lực hồi hương những người nhập cư bất hợp pháp. Nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề quốc tế đòi hỏi sự hợp tác của các nước liên quan để giải quyết. Trung Quốc có sự hợp tác tốt với một số nước về vấn đề hồi hương người nhập cư bất hợp pháp và sẵn sàng tiếp tục tăng cường hợp tác với các nước liên quan về vấn đề này.“

Tuyên bố cũng cho biết: “Chính phủ Trung Quốc tuân thủ nguyên tắc ‘xác minh trước, sau đó mới hồi hương’ trong vấn đề hồi hương những người nhập cư bất hợp pháp. Chúng tôi sẽ chấp nhận việc hồi hương những công dân Trung Quốc đã được xác minh từ Trung Quốc Đại Lục.”

Mỹ không thể buộc trục xuất khi nước của người nhập cư đó từ chối chấp nhận công dân của mình.

Trong một báo cáo năm 2021, Bộ An ninh Nội địa Mỹ đã đề cập đến hành vi bất hợp tác của phía Trung Quốc, báo cáo viết: “Việc Bắc Kinh từ chối hợp tác đã buộc Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) phải cho hàng trăm công dân Trung Quốc vào các cộng đồng Mỹ, nhiều người trong số đó đã bị bắt giữ, bị kết án về tội bạo lực gây nguy hiểm cho an toàn công cộng.”

Năm 2022, để trả đũa chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ khi đó là bà Nancy Pelosi, phía Trung Quốc đã chính thức đình chỉ hợp tác trục xuất hồi hương.

Hiện tại, thỏa thuận hồi hương mới đang được đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc báo hiệu một sự thay đổi có thể xảy ra trong thái độ của Trung Quốc.

Theo hồ sơ của ICE Mỹ, mặc dù Mỹ có thể hồi hương một số công dân Trung Quốc mỗi năm, nhưng nước này phải sử dụng đến “Điều lệ đặc biệt có rủi ro cao” (Special High-Risk Charter) đầy thách thức và tốn kém về mặt hậu cần, đôi khi phải đi qua Hàn Quốc.

Một quan chức Mỹ nói với NBC News rằng, Mỹ đã trục xuất hồi hương thành công 8 công dân Trung Quốc vào tuần trước. Theo dữ liệu nội bộ mà The New York Times thu được vào năm ngoái, ICE đã trục xuất thành công 288 người về Trung Quốc trong năm tài chính vừa qua.

Nếu đạt được một thỏa thuận mới, nó có thể có tác động rất lớn đến số người bị trục xuất. Tuy nhiên, điều này vẫn sẽ tốn rất nhiều tài nguyên và không thể đối phó với dòng người nhập cư bất hợp pháp hiện nay.

Hiện tại, hầu hết những người nhập cư bất hợp pháp bị bắt ở biên giới phía nam, dù đến từ Trung Quốc hay không, đều được thả về Mỹ để chờ đợi các thủ tục tố tụng kéo dài nhiều năm tại các tòa án nhập cư bị tồn đọng nghiêm trọng.

Ông Mayorkas cho biết, cơ quan quản lý nhập cư không thể giảm lượng nhập cư từ Trung Quốc hoặc nơi khác một cách hiệu quả trừ khi Quốc hội hành động.

“Về cơ bản, hệ thống của chúng ta vẫn chưa được được trang bị năng lực để giải quyết các vấn đề nhập cư đang tồn tại,” ông Mayorkas nói.