Phó Tổng thống Vance nói chính phủ có khả năng sẽ “đóng cửa”

Các lãnh đạo Quốc hội thuộc Đảng Cộng hòa và Dân chủ đã rời cuộc họp với Tổng thống Donald Trump mà không đạt được thỏa thuận nào để ngăn chặn việc chính phủ đóng cửa, khi thời hạn chót đang đến gần. Lãnh đạo hai bên đã gặp ông Trump vào thứ Hai (29/9) trong khoảng một giờ để đàm phán về cách thức nhằm tránh việc chính phủ bị đóng cửa một phần, nhưng dường như không bên nào sẵn sàng nhượng bộ. Phó Tổng thống JD Vance phát biểu sau cuộc họp: “Tôi nghĩ chúng ta đang hướng đến việc đóng cửa chính phủ vì Đảng Dân chủ không chịu làm điều đúng đắn. Tôi hy vọng họ sẽ thay đổi ý định.”

Trọng tâm của sự chia rẽ là việc Quốc hội nên tài trợ cho chính phủ trong ngắn hạn như thế nào và với những điều kiện gì. Đảng Cộng hòa đang thúc đẩy một nghị quyết tiếp tục “sạch” (Clean Continuing Resolution – gia hạn mức chi tiêu hiện tại của chính phủ liên bang trong một khoảng thời gian nhất định, mà không kèm theo bất kỳ điều khoản chính sách gây tranh cãi nào) — về cơ bản đây là để kéo dài mức tài trợ hiện tại mà không đính kèm các thay đổi chính sách mới. Họ cho rằng các cuộc chiến chính sách lớn (chăm sóc sức khỏe, thuế, chương trình xã hội) nên được xử lý riêng biệt.

Ngược lại, theo tạp chí Time, Đảng Dân chủ yêu cầu bất kỳ khoản tài trợ tạm thời nào cũng phải bao gồm việc gia hạn các khoản trợ cấp theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (Affordable Care Act – Obamacare), các biện pháp bảo vệ chống lại việc cắt giảm Medicaid, và các điều khoản chăm sóc sức khỏe khác.

Ẩn sau cuộc xung đột chính này là các rạn nứt sâu sắc hơn: Đảng Cộng hòa muốn thắt chặt kỷ luật tài khóa, thường yêu cầu cắt giảm chi tiêu hoặc thu hồi các chương trình, trong khi Đảng Dân chủ xem nhiều khoản cắt giảm đó là gây hại cho các nhóm dân cư dễ tổn thương. Ngoài ra, còn là cuộc giành giật đòn bẩy chính trị — Đảng Dân chủ xem thời hạn sắp tới là cơ hội tốt nhất để giành được nhượng bộ, trong khi Đảng Cộng hòa lo sợ rằng việc nhượng bộ sẽ tạo tiền lệ rằng tài trợ ngân sách luôn phải đi kèm với các ưu đãi chính sách, theo tường thuật của The Washington Post.

Diễn biến của tranh luận

Phó Tổng thống JD Vance lập luận: “Nếu nhìn vào đề xuất ban đầu của họ trong cuộc đàm phán này, đó là gói chi tiêu 1.500 tỷ USD, về cơ bản là nói người dân Mỹ nên chi hàng trăm tỷ USD để chăm sóc y tế cho người nhập cư bất hợp pháp, trong khi người Mỹ thì chật vật trả hóa đơn y tế. Đó là cách họ bắt đầu cuộc đàm phán này. Chúng tôi cho rằng điều đó là phi lý.”

Tuy nhiên, phe Dân chủ đã phản bác cáo buộc cho rằng họ đang tìm cách cứu trợ y tế cho người khác ngoài người dân Mỹ.

“Đã có một cuộc thảo luận thẳng thắn và trực tiếp với Tổng thống và các lãnh đạo Cộng hòa. Nhưng vẫn còn những khác biệt đáng kể và có ý nghĩa,” Dân biểu Hakeem Jeffries cho biết. “Đảng Dân chủ đang chiến đấu để bảo vệ chăm sóc y tế cho người dân Mỹ, và chúng tôi sẽ không ủng hộ một dự luật chi tiêu mang tính đảng phái của Đảng Cộng hòa vốn tiếp tục cắt giảm chăm sóc y tế cho người Mỹ bình thường.”

Quốc hội có thời hạn đến nửa đêm ngày 1/10 để thông qua một gia hạn tài trợ ngắn hạn, gọi là nghị quyết tiếp tục (Continuing Resolution – CR), nhằm tránh việc chính phủ đóng cửa một phần. Hạ viện đã thông qua một dự luật tài trợ tạm thời, nhưng bị chặn tại Thượng viện đầu tháng này.

Phe Cộng hòa và Nhà Trắng muốn tiến hành một nghị quyết tiếp tục “sạch” (clean CR) đến ngày 21/11, trong khi phe Dân chủ đưa ra đề xuất phản hồi bao gồm việc gia hạn vĩnh viễn các khoản tín dụng thuế Obamacare sắp hết hạn và một loạt mục tiêu chính sách khác mà Đảng Cộng hòa cho là quá đà.

Ông Vance xuất hiện cùng Chủ tịch Hạ viện Johnson, Lãnh đạo phe Đa số Thượng viện Thune và Giám đốc OMB Russ Vought trong một màn thể hiện đoàn kết của Đảng Cộng hòa sau cuộc họp, nhưng khẳng định rằng hai bên vẫn còn cách nhau rất xa.

Phe Cộng hòa tại Quốc hội lập luận rằng dự luật của Hạ viện Cộng hòa là đúng như những gì Đảng Dân chủ từng thúc đẩy khi họ kiểm soát Thượng viện: Một bản gia hạn “sạch” đến ngày 21/11, không kèm theo các điều khoản chính sách hay chi tiêu mang tính đảng phái, ngoại trừ vài triệu USD bổ sung cho an ninh của các nhà lập pháp.

“Với tôi, đây hoàn toàn là một hành động bắt cóc con tin từ phía Đảng Dân chủ,” ông Thune nói. “Chúng tôi sẵn sàng ngồi xuống và làm việc với họ về một số vấn đề họ muốn thảo luận, chẳng hạn như việc gia hạn các tín dụng thuế y tế, kèm theo cải cách – chúng tôi sẵn sàng nói chuyện. Nhưng hiện tại, đây là một hành động cưỡng đoạt.”

Cả hai ông Schumer và Jeffries không trả lời câu hỏi nào sau phần phát biểu của họ, nhưng có vẻ lạc quan hơn một chút so với các đồng nghiệp Đảng Cộng hòa sau cuộc họp.

“Tôi nghĩ đây là lần đầu tiên Tổng thống nghe rõ sự phản đối của chúng tôi và lý do vì sao chúng tôi cần một dự luật lưỡng đảng,” ông Schumer nói. “Dự luật của họ không có chút đóng góp nào từ phía Đảng Dân chủ. Chưa bao giờ chúng ta làm việc theo cách đó.”

Vance cho biết ông “rất hoài nghi” việc đây là lần đầu ông Trump nghe về vấn đề này và cho biết có thể có một con đường lưỡng đảng về chăm sóc y tế – nhưng chỉ trích việc Đảng Dân chủ muốn đưa việc gia hạn các chính sách Obamacare thời kỳ đại dịch COVID-19 vào dự luật.

“Chúng tôi muốn hợp tác với phía bên kia để đảm bảo người dân được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt,” ông nói, nhưng nói thêm, “Chúng tôi sẽ không để Đảng Dân chủ đóng cửa chính phủ và bắt cóc con tin trừ khi chúng tôi trao cho họ mọi thứ họ muốn. Đó không phải là cách mà chính phủ của nhân dân từng vận hành.”

Cuộc họp tại Phòng Bầu dục diễn ra sau khi ông Trump hủy bỏ một cuộc họp dự kiến tuần trước chỉ với hai ông Schumer và Jeffries. Khi đó, Tổng thống đã chỉ trích các yêu cầu của họ trên mạng xã hội Truth Social và cho rằng Đảng Dân chủ đang thúc đẩy “các chính sách cực tả mà không ai biểu quyết cho” trong đề xuất CR phản hồi của họ.

Yêu cầu của phe Dân chủ tập trung vào việc gia hạn các khoản trợ cấp Obamacare sắp hết hạn, tuy nhiên đề xuất phản hồi của họ cũng bao gồm điều khoản hủy bỏ phần chăm sóc sức khỏe trong “Dự luật Lớn và Đẹp” của Đảng Cộng hòa và thu hồi khoản tài trợ bị hủy cho NPR và PBS.

Phe Cộng hòa tại Thượng viện cho rằng các yêu cầu của phe Dân chủ là thiếu nghiêm túc, và ông Thune đã công khai tuyên bố Đảng Cộng hòa sẵn sàng thảo luận về các khoản trợ cấp theo ACA – vốn sẽ hết hiệu lực vào cuối năm nay – sau khi chính phủ được cấp ngân sách.

Tuy nhiên, ông Schumer khẳng định phe Dân chủ cần giải quyết ngay lập tức trong một cuộc họp báo tại Capitol sau cuộc họp.

“Chúng tôi nghĩ khi họ nói để sau, họ có nghĩa là không bao giờ. Chúng ta phải làm điều đó ngay bây giờ – trước hết là do vấn đề thời gian, và thứ hai, vì bây giờ là thời điểm có thể hoàn thành việc này,” ông nói.

Nhà Trắng cũng đang gây áp lực bằng cách đe dọa sa thải hàng loạt nếu chính phủ bị đóng cửa – vượt quá việc cho nghỉ phép những nhân viên không thiết yếu như thường lệ. Tuy vậy, ông Schumer và các thượng nghị sĩ Dân chủ vẫn chưa nhượng bộ.

Thượng viện dự kiến sẽ bỏ phiếu lại về dự luật vào thứ Ba.